![gec.gov.mn](http://www.shuud.mn/wp-content/uploads/2011/12/gec.gov_.mn_.gif)
Улстөрчид сонгуулийн хууль батлахдаа тогтолцоонд нь анхаарч хэл амаа уралцаж байсан бол одоо санал хураалтыг яавал будлиангүй явуулах талаар ярилцаж байна.
Эхний ээлжинд сонгогчийн бүртгэлийг асуудалгүй болгохоор иргэний цахим үнэмлэхийг нэвтрүүлэхээр болж байна. Ирэх сарын 26-наас иргэдэд үнэ төлбөргүйгээр цахим буюу олон жил ярьсан ухаалаг үнэмлэхээ олгож эхлэхээр болжээ.
Ингэснээр иргэний бүртгэлд ямар “но” гарахгүй гэж тооцоолсон болохоор төсвийн мөнгө хайрлалгүй цахим үнэмэлэхжүүлнэ. Мөн Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос “Дэлхийн зах зээл дээр хамгийн олон хувь зарагдсан, шалгарсан санал тоолох машиныг ав, үнэ хамаагүй” гэдэг чиглэлийг СЕХ-нд өгсөн.
Энэ ч дагуу өнгөрөгч хаврын чуулганы төгсгөлд СЕХ-ны нөхдүүд УИХ-ын гишүүдэд Америкийн хоёр, Өмнөд Солонгосын нэг компанийн санал тоолох машиныг танилцуулсан юм. Тэр дундаас Америкийн компанийн танилцуулсан, 300 сая хүнтэй АНУ-ын зах зээл болон дэлхийн зах зээл дээр хамгийн олон хувь зарагдсан машиныг үнэтэй ч гэсэн авья гэдэг шийдэлд УИХ-ын гишүүд шийдсэн гэдэг. Тухайн компани араас нь бас туслах үйлчилгээ үзүүлж, мэргэжилтнүүд нь сонгууль дуустал хажууд нь байж санал хураалтын дүн зөв гарлаа, маргаангүй гэсний дараа явах ёстой гэх мэтчилэн дагалдах шаардлагуудыг ч тавьсан байдаг.
Гэтэл СЕХ-ны нөхдүүд Америкийн компанийн санал тоолох машиныг бус, Өмнөд Солонгосын компанийн үйлдвэрлэсэн машиныг сонгосон байна. Дээр хэлсэн машинтай харьцуулахад жирийн оффисийн скайнераас ялгарахгүй уг машин сонгогчдын өгсөн саналыг шууд тоолохгүй. Эхлээд саналын хуудсыг хайрцагт хийгээд санал хураалт дууссаны дараа сонгуулийн хэсгийн хорооныхон тэр хуудсуудыг авч скайнераар уншуулж тоолох гэнэ.
Өөрөөр хэлбэл, санал тоолох ажиллагаанд дахиад л хүний хүчин зүйл, хэсгийн хорооныхны оролцоог суулгаад өгчихөж байгаа юм. Яагаад УИХ-ын гаргасан шийдвэрээс зөрж ажиллаж байгааг гишүүд гайхаж байна. СЕХ сонгуулийн өмнөх жилээс сурсан зангаараа санал тоолох ажиллагааг будлиантуулах ажлаа хийж эхэллээ гэж эхнээсээ шүүмжилж байна. Хөрөнгө мөнгө хаяад авсан гэсэн машиныг ямар шалтгаанаар аваагүйгээ ч тайлагнаагүй байгаа аж.
Шинэхэн батлагдсан Сонгуулийн хуулиар нэр дэвшигч ямар эрх үүрэгтэй, сонгогч хэрхэн саналаа өгч өөрийн сонгогсон нэр дэвшигч ямар босго даван парламентад орж ирэх эсэхээр ойлголт авах гэсэн эрэлхийлэл хаа сайгүй байна. Тэр бүү хэл хууль батлалцсан УИХ-ын гишүүдээс хуулиа тайлбарлаж ярьж чадахгүй байгаа.
Ийм нөхцөлд сонгогчид Сонгуулийн ерөнхий хорооны цахим хуудас руу орж мэдээлэл авна. Гэтэл СЕХ-ны дарга Н.Лувсанжавын гарын үсэг бүхий мэндчилгээ, хамгийн сүүлийн мэдээ мэдээлэл 2010 оны дөрөвдүгээр сарын 5-ны өдрийн мэдээллээс өөр зүйл алга. УИХ-ын сонгууль болоход зургаахан сар дутуу, иргэд сонгогчид шинэ хуулийн учрыг ойлгоогүй, улстөрчид нь маргаантай. Ерөнхийлөгчийн хориг тавих хуулийн хугацаа дуусаагүй, Үндсэн хуулийн цэцэд хандах тухай маргаан гарчихаад байхад СЕХ цахим хуудасандаа нэг ч үг үсэг байрлуулаагүй байсаар байна. Төрөөс хөрөнгө мөнгө хайрлахгүй авъя гээд байгаа санал тоолох машины тухай мэдээлэл ч алга. Сонгууль зохион байгуулагчид нь ийм маягаар сонгуульд бэлтгэж байна.