Дахиад талцлаа. Нийслэлчүүдийн тэн хагас нь хөдөө наадамд яваад эзгүйдүүхэн байх хооронд төв талбай нь нэрээ сольж байгааг Иргэдийн хурлаас нь мэдэгдсэн. Д.Сүхбаатарын талбай, Чингис хааны нэрэмжит талбай болжээ. Энэ бол өчигдөр болсон Н.Энхбаярын гэрт нэгжлэг хийж хүүгийнх нь хадмын гэрийг битүүмжилсний  хажууд сенсаацаараа  бараг хүрэхээргүй, хуучирч байгаа мэдээлэл байх.

.

Харин цаашдын  үр дагаврынхаа хувьд дахин ярилгүй орхиж болмооргүй болж ирж  байна.

Чингис өвөө хамаагүй мундаг хүн, дэлхийд брэнд нэр юмаа, жанжин яахав дээ, өвөөд зайгаа тавьж өгөг гэж хүүхэд шиг юм ярьж, хоёр талцаж байгаад хэвлэл, сайтуудаар сайн үзэлцэж байна. Үзэлцэх ч юу байхав дээ уг нь ихэнхи хэвлэл мэдээллүүд иргэдийнхээ талд байж НИТХ-ын шийдвэрийг эсэргүүцсэн байр суурьтай хандсан. Гэвч албан тушаалтнууд ямар нэг тайлбар хийж, асуудлыг эргэж харсангүй.

.

Энэ асуудал тэгсгээд “моод”-ноос гарахыг тэвчээртэй хүлээж Чингисийн талбай болно гэсэн шийдвэрээ цааш зүтгүүлээд орхихоор шийдсэн бололтой. Иргэдийн дуу хоолойг төлөөллөөрөө хүргэж, орон нутгийн эрхийг барихад оролцох боломжийг нь хангах ёстой иргэдийн төлөөлөл ийн дүлий царайлж байгаад нэг гэнэтийн гоомой шийдвэрээ авч үлдэхийг хичээж байна.

.

Дээр нь МАН хөшөөгөө өмөөрч байна гэж бүр сайхан улс төржүүлээд нөгөө баталсан хэдийн загатнасан газар маажаад өглөө. Эндээс Д.Сүхбаатарын талбайг энэ хэвээр нь орхиод шинэ талбай байгуулах ёстой гэсэн иргэдийн боломжит шахалт бүдгэрч МАН ба Сүхбаатар, Монгол ба Чингис, энэ хоёрын хэн нь том юм бэ, хэн нь илүү юм бэ тэрүүгээр нь шийдчихье гэсэн хэмжээгүй хийрхэл, талцал руу орлоо. Мэдээж ийм таагүй өнцгөөс асуудал тавигдаж эхлэхээр талцсан талууд адилхан л Монголын, нэгэн цаг үеийн баатраа саар муухайгаар нь дуудаж, түүхэн хүн байгугай, хэн ч биш болгох гутмаар бичлэгүүд гарч эхэлж байна.

.

Хэрвээ энэ байдал удаан үргэлжилбэл төв талбайн нэрийг солих асуудал биш нэгэн цагийн АН-ын өшөө авалт, МАН-ын мөчөөрхөл болж, ард нь өнөөх эх орончид, баатруудын нэр сүр, түүхийн маань утга бахархал өчүүхэн зүйл болох,  хагарал талцааны сонгодог жишээ  тэмдэглэгдэн үлдэх нь байна.

.

Өчигдөрхөн арай зөөлнөөр Д.Сүхбаатар бол түүхэн хүн мөн гэхдээ Чингисийг маань яахан гүйцэх билээ гэж байсан хэд, өнөөдрөөс Сүхбаатар бол хань нөхрөө алсан новшийн гар байсан гэж бичиж эхлэх жишээтэй. Одоо ингээд жанжнаа эх орноосоо урвагч гэж цоллуулахаас нь өмнө болимоор байна. Бушуухан тэр талбай нь Чингисээрээ үлдээд иргэдийн хурал нь иргэдээсээ дээгүүр гэдгээ харуулаад дуусаг гэж жанжнаа өмгөөлсөн хэсэг гутарч эхэлж байгаа биз.

.

Ингэх хэрэг байсан уу. Нэг хэсэг нь Чингисийн нэрэмжит төв талбайтай болох нь зөв гээд санал оруулаад батлаж. Нөгөө хэсэг нь тэгье, харин Сүхбаатарын талбайг зүгээр орхиод шинээр ийм талбай байгуулья гэсэн санал сөргүүлсэн. 800 зууны өмнөх эзэн богд хаан, нэгэн зууны өмнөх жанжин хоёрыг хэн нь илүү вэ гэсэн дунд сургуулийн хүүхэд ч авч үзэхгүй хэрүүлийг дэвэргээд байгаа найзуудаа, одоо больцгооё. Эрхэм Иргэдийн төлөөлөгчид та бүхэн олон нийтэд танилцуулж санал бодлыг нь авч шүүн тунгаах шийдвэрийг чоно борооноор гэдэг шиг арга барилаар батлуулж иргэдийн дунд талцал үүсгээд байгаа даа дүгнэлт тайлбар хийж, энэ түүхээ сохчиж чичиж байгаа талцалд цэг тавих ёстой. Энэ маргааныг хөөрөгдөж элдэв мушгин гуйвуулсан захиалгат бичлэг гаргаж, нөгөө намаа үл тоомсорлох байдал гаргамааргүй байна. Нөгөөх нь хариу барьж түүхэнд холбогдох жанжнаа өмөөрөх, цаагуураа намаа тодруулах компанит ажил болгон эргүүлэх улс төрийн боломжоо ашиглахад нь хүргэж турхирах хэрэггүй юм. Эхлээд төв талбайн нэр солих шийдвэрийнхээ талаар иргэдээс санал авахаа орхигдуулснаа хэлж, цайраач ээ гэмээр байна.

.

Ерөнхийлөгч яагаад чимээгүй байгаа юм бол. Сонгуулиас нэлээн өмнөхөн хотынхон буруу жолооны хүрдтэй машиныг хязгаарлах тухай “эвгүй” санал оруулж ирсэн билээ. Ерөнхийлөгч Үүл баатраа өрөөндөө дуудаж хүүхэд шиг л загнаж иргэдийнхээ талд гуйвшгүй зогсч буйг цэнхэр дэлгэцээр харж байсан нь саяхан. Харин өнөөдөр Төв талбайн талаар бол таг л байна.

.

Хэнтийнхэн манай хотынхны нэг их авах гэж яарахгүй байгаа Чингис нэрийг авч аймгийн төвөө Чингис хот болгох талаар санал гаргаж, иргэдийнхээ саналыг авч байгаад дараа нь шийдэхээр болсон талаараа мэдээлжээ. Хотынхоо нэгэн том өөрчлөлтөд ийн үг саналаа хэлж, нутгийн удирдлагын оролцооны эрхээ эдлэх энэ боломж ганцхан Хэнтийчүүдэд байгаа нь харамсалтай.

.

Нэгэн нийтлэлд “...Д.Сүхбаатар хэдийгээр хувьсгалд оролцсон, тэргүүн эгнээнд байлдсан гавъяатан ч тухайн үеийн сэхээтэн болсон хүмүүсийг бас иймэрхүү байдлаар хөнөөсөн буруутан юмсанж...” гэсэн байх юм.

.

Д.Сүхбаатарын амьдрал, хийгээд хувьсгалын түүхэн оролцооных нь талаар дахин дүгнэлт өгч, Сүхбаатар болоод МАН-ын нэр монголын түүхэнд чухал байгаагүй гэж нотлох компанит ажлыг хэн хэзээ эхлүүчихээд, ийм том нийтлэлүүд гараад байгаа юм бол доо.

.

Уг нь тэр тогтоол нь төв талбайн нэрийг өөрчлөх агуулгатай байсан санагдана. Мөн тогтоол дотор “Д.Сүхбаатар ...түүхийн нэгэн үеийн  буруутан тул талбайн нэрийг солих болов” гэсэн  үндэслэл тайлбар байгаагүй санагдана.

.

Түүхээ тасчин байж талцах хэрэггүй санагдах юм.

Эх орон өөрийн баатруудаа он цагаар нь, байгуулсан гавьяагаар нь ялгаж дугаарлахгүй нэг мөр үүрд дурсан, мөнхжүүлэх ёстой. Цаг хугацааны явцад төв талбайн нэрээ өөрчилж болно, харин Д.Сүхбаатарыг өөрчлөх гэх хэрэггүй биз ээ.

.

П.Баярхүү  /тоймч/