Тусгай рейсээр түрий барьдаггүй юм Арабчууд аа. Өнгөрсөн долоо хоногийн мягмар гарагт “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудалд Катарын тусгай рейсийн онгоц газарджээ. Тусгай рейсээр ирсэн Катарчууд мөн өдрийнхөө 21.00 цагт буцах хуваарьтай гэнэ. Алс холоос 10-аадхан хүн ачиж ирсэн Катарчуудыг юу нааш нь чиглүүлэв. Асуулт тун энгийн хариулттай. Хэдэн жилийн өмнөөс ил далдаар цэцэглэж ирсэн шонхорын наймаатай холбоотой. Тодруулбал, тэд Монголоос 20 шонхор шувуу авахаар иржээ. Тэдний онгоцоор зорчиж харийн оронд эрх чөлөөгөө хасуулан “амьдрах” шонхоруудыг урьдчилан бэлтгэж тээвэрлэхэд бэлэн болгосон байжээ. Гэвч мөнгөндөө эрдэж, Монголоос юуг ч худалдаад авчихна гэсэн бодол тээн ирсэн тэд  өглөө ирчихээд ажлын найман цагт багтаан гаалийн бүрдүүлэлт хийнэ хэмээн тооцолсон нь алдаж нислэгээ хойшлуулжээ. Маргааш нь гаалийн бүрдүүлэлт хийхээр бичиг баримтыг нь шалгахад Хилийн мэргэжлийн хяналтын газрын зөвшөөрөл нь дугааргүй байсан аж. Тиймээс Катарчуудын ачихаар бэлдэж байсан 20 шонхор шувууг хурааж, гурав хоногийн дараа байгальд нь тавьжээ. 20 шонхорыг хууль бусаар хил давуулахыг завдсан ажиллагаанд хэн буруутай вэ Уг нь Засгийн газрын 20 дугаар тогтоолоор хил дээр ажиллах хил, гааль, хяналтын байгууллагуудын үйл ажиллагааны дарааллыг тогтоож өгсөн байдаг. Энэ тогтоолын дагуу улсын хилээр авч гарах ачаа бараанд эхлээд Хилийн мэргэжлийн хяналтын ажилтнууд үзлэг, шалгалт хийж, зохих зөвшөөрөл өгсний дагуу гаалийн бүрдүүлэлт хийдэг байна. Энэ жил 240 шонхор харьд одно Засгийн газраас өгсөн зөвшөөрлийн дагуу энэ жил манай улс Арабын орнуудад 240 шонхор гаргана. Үүнээс одоогоор 148-ыг нь харьд илгээгээд байгаа юм. Кувейт, Катар, Саудын Араб, АНЭУ-д шонхор гаргах гэрээ байгуулжээ. Ийнхүү экологийн тэнцвэрт байдлыг хангадаг шонхор шувуугаа харьд илгээснийхээ төлөө Монгол улс  зам, номын сан, байгаль хамгаалах төслийн мөнгө босгох юм гэсэн. Арабууд шонхорт цадалгүй цагаан зээрийг онилж эхэллээ Кувейтын харьяалал бүхий  тусгай рейс гэсэн пайзтай  онгоц хэдэн хоногийн өмнө Монголд газарджээ. Тусгай рейсийн уг онгоцоор Монголд жаал тухалсан Кувейтын эмир нутаг буцах гэнэ. Гэхдээ Кувейтын Эмирийн ачаа бараа нь дээд зэрэглэлийн тансаг чемодан савтай юм биш харин битүүмжилж, хадсан том том гэгчийн хар авдарууд байсан нь манай гаалийнхныг гайхшруулжээ. Дэлхийд хамгийн баян улсын нэг, баян тансагаараа гайхуулдаг тэд ийм “дипломат” хар авдар чирч явмааргүйсэн. Олны анхаарлыг татсан хар хайрцгийг нь Гаалийнхан шалгах гэтэл “Энэ та нарт хамаагүй. Кувейтийн эмир явж байгааг мэдэж байна уу. Эмирийн ачаа, та нарт шалгуулах албагүй” хэмээн мундагдаж хайрцагтай зүйлүүдээ зөөжээ. Гэвч Дархан хилээ хамгаалж, аюулгүй байдлыг хангах, шалгах, илрүүлэх үүрэг хүлээсэн гаальчид хэрэлдэж, хэлцсэнийхээ дүнд хайрцгийг нээлгэтэл хөлдөөсөн цагаан зээр байжээ. Энэ ачааг мөн хамгийн түрүүнд үзэж харж, бичиг баримт олгодог Хилийн мэргэжлийн хяналтынхан мэдэж байх ёстой, хууль дүрмээрээ бол. Гэвч тус албаныхан энэ талаар мэдэх нь бүү хэл сонсоо ч үгүй сууж байжээ. “Ланд Круйзер-200”, “Бенз-500”-тай 25 хөгшин шонхор Монголд ирлээ Мөн л Катар улсаас 25 шонхор, цоо шинэ “Ланд Круйзер-200”, “Бенз-500” маркийн дөрвөн машин ачсан тусгай рейсийн онгоц Улаанбаатарт газарджээ. Үхэн хатан зүтгэж байж Монголоос шонхор авя явдаг Катарчууд энэ удаа барьсан шонхоруудынхаа 25-ыг нь буцааж өгөхөөр сайн дураараа авч иржээ. Тэд 2008 онд Монголоос авч явсан шонхроо эргүүлэн тавихаар ирсэн хэмээн 25 шонхорынхоо учрыг тайлсан юм байх. Гэвч эдгээр шонхоруудтай хамт  өөр ашиг сонирхол ирсэн байхыг үгүйсгэх аргагүй. Шонхруудыг тээвэрлэн ирсэн онгоц 25- ыгаа үлдээчихээд буцахдаа өөр шувууд тээвэрлэн явжээ. Энэ мэтчилэн шонхор шувуутай холбоотой тусгай рейсийн гэх тодотголтой онгоцууд ямар наймаа хийж, ямар “хор” найруулаад байгаа нь олны анхаарлын төвд орж чадахгүй байгаа нь энэ төрлийн наймааг өөгшүүлж байна гэхэд болно. Бурханы тагтаа буруу гараар орлоо Гандангийн хэдэн тагтаанууд шонхорын өгөөшинд явж жилээс жилд тоо толгой нь цөөрсөөр байгаа. Гай газар дороос гэгчээр өгөөшнөөс гадна Монголд барилгын ажил хийж байгаа Хятадууд Гандангийн тагтааг намнаж зооглодог гэсэн мэдээлэл гарсан боловч үүнд хэн ч хяналт тавиагүй. Уг нь Засгийн газраас ан амьтны үнэ өртгийг тогтоохдоо тагтааг 10 мянган төгрөгөөр үнэлсэн боловч эзэнгүйдсэн баялагийг төлбөргүй ашигласаар байна. Ж.Хулан