"Надад боломж олговол Монголын соёл урлагийн салбарыг удирдмаар байна” хэмээн ярьж суусан залуу хүслээ биелүүлж, салбарынхаа яамны Соёл урлагийн газрын дарга болов. Удирдах хүсэл тээж явсан хүн багагүй төлөвлөгөөтэй байх, дээр нь урлагийн гал тогооны гэж олзуурхах хэсэг байсныг үгүйсгэх аргагүй. Гэвч Ц.Оюунгэрэл сайдын томилгоо байгаа оноогүй, Н.Оргил суудлаа олоогүйд дургүйцэгчид ихэнх хувийг эзэлж байсан нь бодит үнэн. Тиймдээ ч түүнийг юу хийхийг харахыг хүсэгчдийн тавласан тандалт өнөөдөр ч алдраагүй. Монголд кино хийгээд сэтгэл хангалуун амьдрах боломжгүй учраас дарга болсноо нуугаагүй Н.Оргил ажлаа аваад нэг жил өнгөрчээ.

Монголын соёл урлагийг тэр дундаа кино урлагийг хөгжүүлэх чин хүсэлтэйгээр дарга болсон хүнд жилийн хугацаа тийм ч бага биш. Хүсэлдээ хөтлөгдсөн бол шүү дээ. Тэгвэл эрхэм дарга нэг жилийн хугацаанд юу амжуулав гээд өнгийтөл киноны тухай хуулийг нэлээд ярьжээ. Харилцаа явагдаж байгаа бүхэл бүтэн салбар учраас эрхзүйн зохицуулалт шаардлагатай нь тодорхой. Харин тэр зохицуулалт хөрсөнд хэр үр өгөөжтэй буухаар нь дүгнэгдэх учиртай. Киноны уран бүтээлчдийн хэлж буйгаар Н.Оргил даргын төсөлд асуудлаас хол зөрүүтэй зүйлс цөөнгүй байгаа гэнэ. Энэ гал тогооны хүн гэхэд юуг зохицуулах шаардлагатай байгаагаа оновчтой олж хараагүй сурагтай. Уг нь Н.Оргилын гол үүрэг нь киночдод үйлчлэх. Төрийн албан хаагчид иргэдэд үйлчлэх ёстой л доо. Гэхдээ иргэд гэж олон нийтийг нялзаахгүй зөвхөн киночид, соёл урлагийн уран бүтээлчид гэсэн хэсэг бүлгийг л түүнд хамаатуулъя.

.

Харин Н.Оргил урлагийнхны итгэлийг олж чадаагүй бололтой. Ямар сайндаа л киночид кино театрууд ашиг орлогын ихэнхийг авдаг гэсэн ховыг ШӨХТГ-т хүргэж байхав. Харьяалагддаг бүхэл бүтэн яам, газрын даргадаа хандаагүй нь тэдэнд итгэдэггүйн шинж. Н.Оргил дарга энэ асуудлыг олж харсангүй юу эсвэл тоосонгүй юу, ямартай ч ШӨХТГ өмнөөс нь асуудлыг хялбархан шийдчихэв. Юутай ч нэлээд хүсэл тэмүүлэл тээж дарга болсон эрхмийн хийсэн ажил нь харагдсангүй. Магадгүй ажил нь цаасан дээр байгаа байх л даа.

.

Дарга нарын ажил үүргийн хуваарийн салшгүй хэсэг нь баяр ёслолд үг хэлж, шагнал гардуулах. Энэ жаягаар Н.Оргил дарга энэ тэндэхийн арга хэмжээн дээр харагддаг. Харин мань даргын хувийн хайнга зан нь уу, хувьсгалын ажлаа мэддэггүйгээс үү эвгүй байдалд орсон удаа ганц нэгээр тогтохгүй гэнэ. Тухайлбал, морин хуурын чуулгын ойн арга хэмжээнд оролцож, шагнал гардуулахдаа СТА тэмдгийг буруу харуулаад зүүчихсэн гэдэг. Бас Бөмбөгөр ногоон театрын зургийг харчихаад шатдаг бөмбөгөр билүү гэж Алтжин бөмбөгөртэй том андуурсан гэнэ лээ. Соёл урлагийн салбарын дарга хүний үйлдэл гэхэд арай л биш ээ.

.

Муу дээр муу, муухай дээр улцан гэгчээр сүүлийн үед түүнийг төрийн мөнгө завшсан гэх мэдээлэл тархав. Монголын жүжигчдээс ганцаараа АНУ-д боловсрол эзэмшсэн гэж томордог хүн мэргэжлийнхээ ур чадварыг бусдад гайхуулах боломж байсан нь мэдээж. Гэвч киногоор мөнгө олж, сэтгэл хангалуун амьдрах боломжгүйгээс дарга болсон хүнд ил далд гувчуулсан зүйлс байхыг үгүйсгэх аргагүй.  Н.Оргилын яамнаас гаргуулсан 500 сая төгрөгийн 470 саяар найз нь “National Geographic Mongolia” сэтгүүлийг эрхлэн гаргадаг гэх мэдээлэл байна. “National Geographic Mongolia” сэтгүүлийн эрхлэн гаргагч А.Дэлгэржаргал огт хамааралгүй гэж үгүйсгэсэн ч Н.Оргилын нэр дурдагдсан мөнгөний асуудал ганц энэ биш. “Улаанбаатарын кино өдрүүд” наадамд зориулж гаргасан 250 сая төгрөгийг мань хүнийг халаасалсан гэх яриа аль хэдийнэ хүчээ авчээ. Бас дизайнер Зол Катягийн Нью Йорк хотод болсон загварын шоуны мөнгийг гулруулсан гэх сураг чимээ олны дунд тархаад байна.

.

Хамгийн сонирхолтой нь Ц.Оюунгэрэл сайд энэ бүхнийг сонсоогүй мэт чимээгүй сууна. Т.Батаараас өөр юу хийхээ мэддэггүй хүн бусдад юугаа ч хэлэх билээ дээ гэж зарим хүн түүнийг өмөөрч байгаа гэх. Ухаангүй ноёнтой таарсан урагшгүй албат гэгчээр Монголын соёл урлагийн салбарыг хэдий болтол нойрмог байдалтай байлгахыг мэдэхгүй юм, дөрвөн жил л биш байгаасай.

.

В.Хэрлэн