Соёлын хүчирхийллийн тухай өмнө нь манай сайт олон удаа өгүүлж байсан. Солонгос, Хятад, Оросын тухай... Үүх түүх нь ч тодорхой. Өмнө нь тэдний эрхшээлд байхдаа яах аргагүй үндэсний бичгээ сольж, хэл яриандаа хятад, манж, орос хэлийг дуртайяа нэвтрүүлж байлаа. Өнөөгийн өвөр монгол хэлний яриа, бичгийг харахад л манайхан нэгэн зуны туршид хэчнээн их хувирч өөрчлөгдснийг харж болно. Аливаа зүйлд хөгжил гэдэг зайлшгүй ч язгуураа гээхгүй нь гол нь. Дэлхий даяар соёлын хүчирхийлэл явагдаж байна. Англи саксон, америкийн соёлын түрэмгийлэл эхний хоёрт жагсч байгаа. Азид Япон, Солонгос эхлүүлээд Хятад дараалж байна. Хятад тэртэй тэргүй азийн том гүрний хувьд нийгэм эдийн засгийн хэв маяг бусдад эс таалагдах, таалагдахаас хамааралгүйгээр түгж л таарна. Нөгөөтэйгүүр Азийн тэргүүлэгч бүх гүрнүүд тэдний бичиг соёлын улбаатай учраас зангараг нь өндөр.

:

Солонгос Монгол дахь соёлын давамгай сурталчилгааг эхлүүлсэн нь бусдад боломжийг олгож байна. Япон, Хятад, зүүн өмнөд азийн орнууд... Сериал кино л гэнэ. Үгүй дээ. Боловсролын салбар ч тийм л байгаа. Өч төчнөөнөөр нь хөнгөлөлттэй болон хөнгөлөлтгүйгээр тийш нь илгээж байна. Горький, ВГИК-д суралцуулснаас Шанхайн сургуульд суралцуулсан нь арай өртөг хямд тусч байна. Адилхан л дэлхийн стандартын дагуу. Ийм жишгээр инженер, геологич, эмч сувилагч нараа Азийн хүчирхэгүүдэд бэлдэж эхлээд байна. Соёлын жинхэнэ түгээгч нар нь тэд болно. Мянга мянган залуус тэнд ажиллаж хөдөлмөрлөж байгаа. Тэд соёлын түгээгч. Монголын онцлогтой зах зээл, нийгмийн байгуулал өрнөдийнх, соёл иргэншил, хэв заншил, ёс суртахуун маань Азидаа хамгийн их ардчилсан маягтай байх юм. Аль аль нь хөрсөнд соёолоход бэрхшээлтэй.

.

Захын жишээ дурдахад, бүхий л түүхийнхээ туршид монголчууд эмэгтэйчүүдээ хүндэлж байлаа. Гэрийн гаднахыг эр нь доторхийг нь эхнэр хүн мэддэг байсан. Азийн ихэнх оронд энэ нь тэс эсрэгээрээ.  Авах гээхийн ухаан гэдэг чухамдаа л бусдын соёлын эрхшээлд орохгүйг сануулсан ухаан байсан юм болов уу. Хятадууд хоолны маань нэрэнд хүртэл өөрийнхөө дуудлагыг шингээж бууз /бао зи/, хуушуур, /хау ши/, оросууд пирожки гэхчлэнгээр нэрлүүлсэн байх юм. Арай өмнөхөн Буддын шашин дэлгэрснээс хойш төвдүүд энэ олон төвд нэрийг /Лхагва, Дорж, Дулмаа гэхчлэн/ оруулсан байх юм. Оросоос хэчнээн үг соёлын хил хязгаарыг нэвтлэн шингэснийг хожуу үеийн бид сайн мэднэ.

.

Хэлэх гэсэн санаа маань аль болох соёлын хүчирхийлэлд өртөхгүйн тулд барууны хийгээд АНУ-д мэргэжилтнээ бэлдэхэд анхаарах хэрэгтэй юм уу гэсэн санаа юм. Зүй нь хойд өмнөд хөршийнхөө хэл, олон улсын чанартай англи хэлийг давхар сургалтандаа хамруулаад явбал зүгээрсэн. Төвөөс зугтах хүч гэж байдаг.

Бид бусдын соёлын татах хүчинд автахдаа биш бусдыг сайн мэдэх танин мэдэхүйн ухаанд суурилах учиртай.  Хүлцэн зөвшөөрөх биш ашгийг нь хүртэж өөрсдийн соёлыг түгээхэд л голлох учиртай. Дэлхий даяар монгол үндэстэн олон бий. Орос, Хятад, Афганистан, Энэтхэг, Иран, Иракт хүртэл бий. Тэднийгээ өөд нь татах учиртай. Эдийн засаг, улс төрөөр чадахгүй юм аа гэхэд соёл урлаг, хэв заншлаараа өөртөө татах учиртай. Казахстан яагаад дэлхий даяарх казахуудаа урин дуудсан гэж санаж байна. Соёлын дархлаагаа бий болгоё л гэсэн шүү дээ. Данйы дараа еврейчүүд угсаа нэгтнүүдээ цуглуулж бүхэл бүтэн улс гэрээ босгож хэл соёл, бичиг үсгээ мянга гаруй жил мартсан нөхдүүдийг нэгэн дээвэр дор цуглуулж чадав. Бүүр ойрхи дорнодын хамгийн самуунтай Арабын ертөнц дунд шүү дээ. Ийм бодлого бидэнд хэрэгтэй байна. Төр далдын далд хар хайрцагны бодлогодоо үүнийг шингээх учиртай.

_

Аварга гүрнүүд Монголыг танин мэдэхийг чармайхын сацуу өөрийнхөө соёлын үр өндөгийг бууцанд маань булахыг хичээж байгаа. Авгалдай болж, зарим нь эрвээхэйн даль жигүүрээр уудам хөх тэнгэр дор, тэнэгэр  уужим тал нутгаар маань сэлгүүцэх болно. Таньдаггүй бурхнаас таньдаг чөтгөр дээр гэдэг. Таньж гэмээнэ алив бүхний учир шалтгаан тодорно. Эс таних бөгөөтөл хаанаас ямар нөхөөс нь өвөр дотор минь монгол хэмээн өсөн бойжихыг бид мэдэхгүй шүү дээ.

.

Н.Бадамжав