Бид 2014 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр гаргасан “Монос” архи үйлдвэрлэдэг болсон гэв үү” нэртэй нийтлэлийг УИХ-ын гишүүн Л.Эрдэнэчимэг гишүүн үгүйсгэж, олон хэвлэлээр надад архины үйлдвэр байхгүй хэмээн зарлаж байв. Тухайлбал, www.news.mn сайтын сэтгүүлчийн асуултад Л.Эрдэнэчимэг гишүүн “надтай холбоотой архины үйлдвэр байхгүй. Ийм дайралт ирж байгаа нь Архидан согтуурахтай холбоотой хуулийн төсөлд нэмэлт өөрчлөлт оруулахаар ажиллаж эхэлсэнтэй маань холбоотой болов уу” хэмээн хариулсан байдаг. Гэсэн ч бидний сурвалжилсан баттай мэдээллээр “Домогт архи”-ийг үйлдвэрлэдэг “Арван Ундарга” ХХК нь Монос группийн хуулийн зөвлөхийн нэр дээр байдаг ажээ.
5
Домогт архийг үйлдвэрлэдэг “Арван Ундарга” ХХК нь 2010 онд үүссэн, Баянзүрх дүүргийн дөрөвдүгээр хороонд бүртгэлтэй байгууллага. Гадаад худалдаа, согтууруулах ундааны үйлдвэрлэлийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг тус компанийг нэг хүн үүсгэн байгуулсан, тэр нь Даваахүүгийн Ганзориг. Тэрээр Монос группийн хуулийн зөвлөх, Монос дээд сургуулийн удирдах зөвлөлийн гишүүн. Бас түүнийг Монос группийн бусад охин компаниудын ТУЗ-д багтдаг гэсэн сураг ч бий. Нэг үгээр хэлбэл Л.Эрдэнэчимэг гишүүний итгэлийг олсон, найдвартай хамтран ажиллагч нь.
6
5
5
Д.Ганзориг 2012 онд салимоны эрхийн эзэмшлийн маргаан дээр Моносын өмгөөлөгчөөр ажиллаж байсан гээд Л.Эрдэнэчимэг гишүүнээс салгаж ойлгохын аргагүй нягт холбоотой нэгэн. Харин одоо тэрээр Домогт нэртэй архи үйлдвэрлэж, түүнд нь зориулж зам засах гээд эрхэм гишүүн тун ч шаргуу лоббидож байна. Монос-ын хуулийн зөвлөхөөр ажилладаг, Монос дээд сургуулийн удирдах зөвлөлийн гишүүнийх нь бизнесийг Л.Эрдэнэчимэг гишүүнээс салгаж ойлгоход бас л хэцүү.
6
Тэгэхээр Архины хяналтын тухай хуулийг эрхэм гишүүн гар өргөн дэмжээд байсны учир Домогт-д оршиж байж ч болно. Энд тэндгүй хэлэлцүүлэг хийж, иргэдийн хүсэн хүлээсэн зүйл мэтээр харуулах гэж хичээж яваа нь хувьсгалын гэхээсээ илүү хувийн эрх ашигтай холбоотой байхыг үгүйсгэх аргагүй. Ирэх даваа гаригт гэхэд өөрийн тойрог болох Сонгинохайрхан дүүргийн иргэдтэй архины хуулийн талаар хэлэлцэхээр цаг товлосон харагдсан.
6
УИХ-ын гишүүн Л.Эрдэнэчимэг “Миний найзууд, хамт ажиллагсад, хамаатнуудаас дөч гаруйхан насандаа архинаас болж хорвоог орхисон хүмүүс олон бий” гэж ярьсан байдаг. Ийн архи үхлийн шалтгаан болоод байгаа учраас эрхэм гишүүн (эсвэл хамтрагч нь) сархад биш шидэт рашааныг үйлдвэрлэж эхэлжээ. Домогт нэртэй энэхүү шидэт рашааныг алтангагнуур, ганга, зуун наст, чихэр өвс зэрэг ургамлын биологийн идэвхт нэгдлүүдийг этилийн спиртэд хандлан, зуун настын шүүсний хуурайшуулсан зэхмэл нэмж, сахар, зөгийн балаар баяжуулсан гэнэ. Ийнхүү шидийг олсон рашаан нь хоол боловсруулах эрхтэн болоод биеийн дархлалын системийн үйл ажиллагааг сайжруулж, оюуны хэт ачааллаас шалтгаалсан ядаргааг бууруулах увидастай аж. Гэвч элдвийн тодотгол хэлж, сархад биш шидэт рашаан гэж мянга хашгираад ч нэмэргүй. Учир нь савлагаан дээр нь “Домогт” архи гэсэн тодоос тод шошго хадаастай бий. Есөн зүйлийн шидийг олсон ч архи л бол архи.
4
5
Нөгөөтэйгүүр Домогт архинд ордог эмийн бэлдмэлүүд нь яг Салимоны орц жортой адилхан юм билээ. Тэгэхээр М.Амбага доктортой салимоны эрхээ булаацалдаж, улмаар хоёр тал хоёул салимоныг үйлдвэрлэхээр болсон учраас эндээс алдсан ашгаа нөхөхөөр бүтээгдэхүүн санаачилсан нь Домогт архи байж мэдэх л юм.
5
Архи талхтай зэрэгцээд дэлгүүр бүхэнд өрөөстэй байгаа учраас архидалт буурдаггүй гэсэн ойлголт нийгэмд бий. Үүнийг нийтлэлч Д.Батбаяр “Урт дурын уршиг” нийтлэлдээ хэн бүхэнд ойлгогдохоор бичсэн. Харин УИХ-ын гишүүн хүн бусадтай адил ийм ойлголттой бол хэцүү л юм. Ерөөл, Хараа, Эксийн оронд Домогт архи дэлгүүрийн лангуун дээр өрөгдөхөөр архидалт буурна гэж тооцоогүй л байлтай.
6
В.Хэрлэн