Үйлдвэржсэн улс орон болох юм байх. Төрийн бодлогын эдийн засгийн үндэс суурь үүнд л чиглэгдэх тухай сайдууд байнга ярина. Уг нь сайхан санаа л даа. Гэхдээ хаанааас яаж үйлдвэржилтээ эхлүүлэх юм. Түүхий эдээ боловсруулж нэмүү өртөг шингээх боловсруулах төдийгүй эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйлдвэрүүдийг босгох талаар 90 оноос хойш ярьсан. Сүүлийн жилүүдэд бүр эрчимтэй ярьж байна. Чухам ямар үйлдвэрлэлийг хэрхэн хөгжүүлэх вэ  гээд асуудал дэвшүүлэхээр албаныхан олигтой тойм үг хэлчихдэггүй. Уул уурхай эдийн засгийн хөшүүрэг гээд нэрлээд хөрөнгө оруулалтын дийлэнх нь тийшээ шингэнэ. Эдийн засаг унаад ирэхээр уул уурхайгаас боллоо гэж мэтгэнэ. Үндэсний үйлдвэрлэлийнхэн нь дэмжсэнгүй гэнэ. Механизм нь өөрөө буруу болохоор яаж улсдаа ч энгийн иргэддээ ч үр өгөөжтэй байх билээ дээ.

6

Бүтээсэн болгон нь импортын бүтээгдэхүүнээс үнэ хямдтай байж чадахгүй. Гутлын бизнесээр жишээ авья л даа. Хятад, Солонгосын “комиссын” гутал найман мянгаас эхлээд үнэ нь дуудагдана. Манайх дор хаяж 15 мянгаас үнэ эхэлнэ. Импортыг хаая гэхээр энгийн иргэдийн цалин тэтгэвэр хаанаа ч хүрэхгүй. Уг нь үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжмээр байдаг. Гутал хийлээ гэхэд арьс шир, тоног хэрэгслийг нь урдаас авна. Тэгээд үйлдвэрлэх зардлаа нэмнэ. Аргагүй хадна. Гэтэл урд хөрш манай нэг үхрийн ширийг 4-5 дахин тэлж боловсруулж, тоног төхөөрөмжийнх эд хэрэгслийг Монголоос авсан бүхнээр бий болгон эргээд мануустаа худалдаалж байна. Чи нийлүүл, би гурваас дээш дахин үнээр та нарт эргүүлээд зарья, үгүй бол болихгүй юу гээд л хөршүүд дарамтална. Ганцхан гутал биш бүх төрлийн бүтээгдэхүүн ийм л байна. Өвгөдийнхөө үлдээсэн баялгийг тарвага зурам шиг мөлжсөөр турж үхэх нь.

6

Хэчнээн олон Монгол залуус салбар бүрт шинэ бүтээгдэхүүн, шинэ технологи хийж байна. Экспортыг дэмжих, импортыг орлох үйлдвэржилтийг хөгжүүлэх ямар олон шинэ санал санаачилга бий болгов. Төр засаг хошгируулаад өнгөрүүлсэн. Сүйхээтэй нэг нь гадагшаа гаргаад Монголын нэрийг дуурсгаж байна. Мэдээлэл, технологи, электроникийн салбарт толгой цохиж яваа олон монгол залуусыг би мэдэх юм. Миний танихгүй мянга мянган залуус байгаа. Нийгэм эдийн засгийн бүхий л салбарыг элбэгхэн аваад явчих залуус байна. Улс төр нийгэм хоёрын хоорондох зай завсар хаврын урь орох тусам улам бүр алсран холддог мөсөн хавтангууд шиг болсон болохоор энэ улсын чинь ирээдүй бүрхэг байгаа юм.

6

Нэг их наяд төгрөг үйлдвэржилтэд зарцуулахаа төр амласан. Юуг яаж хэрхэн үйлдвэрлээд тэрнийг нь импортоос хараат ямар бодлогоор иргэд маань худалдан авах вэ гэдэг бөөн асуудал үүсгэхийг төсөөлсөнгүй. Үйлдвэрлэж л байвал бид сайхан байна гэнэ ээ. Дагалдаад худалдан авах чадвар гэж том асуудал байна. Халаас нь хоосон ард түмэн үндэсний үйлдвэржилтээ дэмжинэ гээд илүү өртөг төлөх үү. Ажилгүйчүүд яагаад ийм олноороо бий болоод огтоос буурахгүй байгаагийн шалтгаан хөдөлмөрийн үнэлэмж дэндүү сул байгаатай холбогдоно. 500 мянган төгрөгийн цалин гэж амлаад сар ажиллуулчихаад туршилтын хугацаанд “Та тэнцсэнгүй” гээд халж орхино. Мөнгө, мөрөөдөл ч үгүй нөхөр ахиад гудамжиндаа гарна. Ажил олгогч нь улирлын тайландаа төчнөөн хүн ажилд авсан гээд бүртгүүлчихнэ. Эцсийн бүлэгт баялгийн хуваарлилт жижиг дунд үйлдвэрлэгч, энгийн иргэд бидэнд биш үндэсний үйлдвэрлэгчийг дэмжсэн реклам зүүсэн төр засаг, нам эвсэл холбоод, экспортлогч гадныхны ашиг хонжоо болоод дуусна.

6

Жаахан мөнгө биш асар их мөнгөний тухай ярьж байна шүү. Ардчиллыг хөгжүүлэн цэцэглүүлсэн үйл бүхнийхээ төлөө бидний өгч байгаа төлөөс мэт ойлгогдоно. Жараахайг шарах төрийг эмхүүлэхээс хэцүү гэж хэлсэн эртний мэргэдийн үг юутай үнэн. Өнөөгийн Монголд нэг зүйлийг хийх нь бусад бүхнээс хамааралтайг ухаарахын сацуу үндсэн зорилгоо эс мартахын үлгэр адил юм болов уу хэмээн бодох юм. Энгийн ухаанаар жараахай төр хоёр адилгүйсэн...

6

Н.Бадамжав