Үндэсний статистикийн хорооноос Монгол Улсын нийгэм, эдийн засгийн байдлыг 2014 оны эхний хоёр сараар гаргажээ. Нийгэм, эдийн засгийн байдлыг харуулсан олон тоон дунд чинээлэг болон ядуу хэсгийн хэрэглээг харуулсан харьцуулалт анхаарал татав. Улсын хэмжээний нийт хэрэглээний 7.8 хувийг хамгийн бага хэрэглээтнүүд товчхондоо ядуус эзэлдэг гэнэ. Мэдээж тэд долоо хоног бүр 60, 70 бүр 100 мянган төгрөгөөр хүнсээ цуглуулдаггүй учраас бага үзүүлэлт гарах нь ойлгомжтой. Харин хүн амын 20 хувийг эзэлдэг чинээлэг давхаргынхан нийт хэрэглээний 41.8 хувийг хэрэглэдэг байна. Хүн амын багахан хувийг эзэлдэг чинээлгүүд нийт хэрэглээний бараг 50 хувийг ашигладаг. Гэтэл хүн амын 60 хувийг эзэлдэг ядууст нийт хэрэглээний 10 хүрэхгүй хувь нь ногддог. Эсрэг гэхэд хэтэрхий эсрэг үзүүлэлтийг та харж байна. Эндээс манай улсын хүн амын амьдралын түвшин ямар хол зөрүүтэй байгааг харж болно. Нэг үгээр хэлбэл, нийгмийн багахан хэсэг нь чинээлэг гэсэн давхаргад багтаж, тэнгэрт амьдардаг бол ихэнх нь ядуусын бүлэгт оршиж, газарт мөлхдөгийг бэлээхэн баримт энэ. Үүнийг энгийн жишээгээр баталж болно. Хамгийн наад зах нь үйлчлүүлдэг дэлгүүр хоршоогоор нь дээд, доод давхаргын алин болохыг ядах юмгүй ялгана. Томоохон сүлжээ дэлгүүрийн байнгын үйлчлүүлэгчид ихэнхдээ чинээлгийнхэн. Харин зах, жижиг худалдааны төвийн хэрэглэгчид нь дундаж, түүнээс доогуурх түвшнийхэн. Дараагийн ээлжинд хэрэглээ нь олон зүйлийг хэлж өгнө. Чинээлгүүд хоолоо оливын тосоор хуурч байхад ядуус 10-ын уутанд есын тос граммлуулж байх. Дээд хэсэг нь тос өөх нь алагласан үхэр, гахайн мах чанаж байхад доодуул нь ямааны мах, дотор гэдсээр шар нар, бор хоногийг өнгөрөөж байхад тэднийг хооронд нь жишихэд зүрх хүрэмгүй. Тэнгэр газрын хооронд ямар хол зай байдаг билээ, монголчуудын амьдралын түвшинд тийм л ялгаа байна. Нэг хэсэг нь тэнгэрт хөлөө жийж, тансаг гэснийг таалдаг. Тэд адтай, азтайн аль нь ч байж болно. Харин нөгөө хэсэг нь газарт мөлхөж, хоосон ядуугаараа дуудуулж байна. Магадгүй арчаагүй, анхиагүй нэгэн байж ч болох.

:

Ийн хүн амын цөөн хэдхэн хувь нь тансаглаж, бусад нь тарчигхан өдөр хоногийг өнгөрөөж байхад өрхийн сарын дундаж орлого өссөн үзүүлэлт гарчээ. Өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр улирлын судалгааны дүнгээс харвал нэг өрхийн сарын дундаж мөнгөн орлого 893.5 мянган төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 112.7 мянган төгрөг буюу 14.4 хувиар нэмэгдсэн гэнэ. Сарын орлого нь нэмэгдээд байхад хүн амын талаас илүү хэсгийн хэрэглээ нь 10 хүрэхгүй хувь байгааг статистикчид л оновчтой зөв тайлбарлах биз. Сарын дундаж орлого өсөхөд нөлөөлсөн зүйлс дунд сүр дуулиан болон 20 000 төгрөгөөр нэмсэн тэтгэвэр, хувьсгалынханд үйлчилдэг цалингийн нэмэгдэл тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн нь мэдээж. Магадгүй цалин тэтгэврийг нэмсэн учраас сарын дундаж орлого өсөх ёстой гэж автоматаар тооцоолсон байж ч болох. Гэсэн ч орлого нэмэгдээд тус нэмэр болсонгүй. Учир нь зарлага өсчихөж. Нэг өрхийн сарын дундаж мөнгөн зарлага 2013 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар 902.5 мянган төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеийнхээс 162.8 мянган төгрөг буюу 22 хувиар өссөн байна. Олсныхоо хэрээр зарлагаддаг үрэлгэн зантай холбоотой байж болох ч хамгийн гол нь хэрэгцээт бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдсэн. Гурил будаа, мах, хувцас гээд өдөр тутмын хэрэглээний үнэ цалин, тэтгэврийн нэмэгдлийг дагаад өсдөг бичигдээгүй хууль манай нийгэмд үйлчилдэг. Тэгэхээр сарын дундаж орлого өссөн гэсэн үзүүлэлтийг хичнээн хувиар нэмэгдүүлж тавьсан ч тэр нь цаасан дээр л гялааж гялтайна гэсэн үг.

:

Хүн амын 60 хувь нь нэн ядуу, 20 хувь нь дундаж, үлдсэн 20 хувь нь чинээлэг хэсэгт хуваагддаг. Шууд утгаараа бол хүн амын дийлэнх хэсэг буюу 60 хувь нь нийт хэрэглээний зонхилох хэсгийг эзлэх ёстой. Дээр нь сарын орлого нэмэгдсэн үзүүлэлт гарчихсан байхад амьдрал дээр бүх зүйл эсрэг байх юм. Тэгэхээр мань статистикчид бидний толгойг эргүүлж, нүдийг хуураад байна уу гэх хардлага өөрийн эрхгүй төрнө. Чинээлэг нэгэн өндөр өртөгтэй хэрэглээтэй байх нь ойлгомжтой. Гэвч сарын орлого нь нэмэгдээд буй дунджийнхан ч, ядуус ч хүн учраас дутахааргүй хэрэгцээтэй байх нь ойлгомжтой.

:

В.Хэрлэн