Монголын боловсрол дэлхийд гайхагддаг гэж Засгийн нөхдүүд хэлж байна. Мөн горьдов оо. Их дээд сургуулийг маань төгсөгчид гадаадын аль ч орны боловсролын стандартад нийцэхгүй байна. Нэг нь сургасан болж ардын багш нэр зүүгээд нөгөө нь сурсан болж шавь болдог энэ тогтолцоо яаж өөрчлөгдөх юм бол. Багш нар нь бүр байгаад эх хэлэндээ хуруу дүрдэг болов /уг нь хийх ажил яаманд зөндөө л баймаарсан/. Бидний бичээд, сураад байгаа крилл үсгийг Ц.Дамдинсүрэн гуай л дүрэм журам, үг үсгийн учир начрыг олсон гэдэг. Мөн ч олон жил хараалгасан даа. Насан туршдаа л засч залсаар өдийг хүрсэн гэдэг. Их гүүш дурдатгалдаа “Хойшдоо өөрчлөгдөх байх. Гэхдээ уг нь язгуурыг аваад үлдчих юмсан. Хэл гэдэг байнга л хувьсан өөрчлөгдөж байдаг” гэсэнсэн.
1
Харин хасах гээд байгаа дөрвөн үсгийн гурав нь асуудалтай. Эхлээд “ишчэ”. Яахав хасч болно л доо. Угаасаа еврей гаралтай цэргийн жанжны нэр л байдаг болохоос биш үүгээр нэрлэгдэх нэршил байхгүйтэй адил. Аа бас нэг эмч байдагсан. Цагаан толгойн хамгийн зовлонтой үсэг нь энэ. Тэгсэн хэдий ч нэг авиаг ишчэ гэсэн дөрвөн тэмдэгтээр тэмдэглэж байснаас зүгээр л ганцхан тэмдэгтээр тэмдэглэхэд болохгүй нь юу байгаа юм. Угаасаа монгол хэл алтайн язгуурын залгамал хэл. Бүр сунжруулаад яах гэсэн юм. Хөгжлийн хурдац асар өндөр байгаа энэ цаг үед үсгийн тэмдэгт тэмдэглээ ч дагаад товчхон байх учиртай. Криллээс латин үсэг рүү шилжих хөдөлгөөнийг 1990-ээд оны эхэнд хэсэг бичгийн нөхдүүд уриалаад дийлээгүй юмдаг. Хойшоогоо харсан үйлдэл байсан нь өнөөдрийн бидний өдөр тутмын хэрэглээ болоод байгаа мессежний тэмдэгтүүд шүү дээ. Ингэж өөрчлөгдөж байвал бас яая гэхсэн. Тэгсэн чинь үсэг хасна гэсэн шал өмнөө юм яриад уналаа.
1
Й, Я, Ы юунд нь хэлбичгийн нөхдийн дургүйг хүргээд байдаг юм бол. Өөр зөндөө олон асуудал байна шүү дээ. Хэлзүйн дүрмийн өөрчлөлт, өвөрмөц хэл, мартагдсан хуучин үгсийн толь бичиг зохиох гэхчлэнгээр.. Наад зах нь ангийн /танхим/, ангийн /ан амьтны/ хоёрын ялгаан дээр зохицьё л доо. “Аяллын цаг”-ийн Г.Бадамсамбуу хөөрхий зүтгүүлсээр байгаад гариг /хуанлийн/, гараг /од эрхэсийн/ хоёрыг ялгасан юмдаг. Хэлбичигт асуудал үсэг хасахаас өөр зөндөө л байна даг. Хасах гээд байгаа энэ дөрвөн үсэггүй өгүүлбэр зохиох гээд үзээрэй. Шууд л хятад аялгатай монгол хэл болж хувирна. Хэл аялга нь худам бичгээ дагаад өөрчлөгдөөгүй өвөр Монголын аялга шууд сонсогдоно.
1
Энэ шинэчлэлт шууд л урд зүгээс гаралтай нь анзаарагдана. Сүүлийн үед нанхиадууд хүчирхэгжиж соёлын нөлөөгөөрөө Азийг атгахыг хүсч байна. Солонгосчууд өмнөөс нь сөрөөд олон ангит киногоороо соёлын хүчирхийлэл хийж байгаа энэ хайчин гал дунд мань мэт нь олигтой бодлого ч алга. Харин ч бүүр өөгшүүлэх санаатай. Их гүрнүүдийн соёлын террор ид хүчээ авч байхад үсэг энэ тэрээ хасч сайн дураараа нанхиад язгуурт монгол хэл рүү тэмүүлээд байх юм. Өрнөтэй илүү ойртож хэл соёлын дархлаа, хөгжлөө авч үлдэе гэж монголчууд зүтгэсэнд алдаа ч оноо ч бий байх. Тухайн үеийн Орос дэлхийг хуваасан хоёр туйлын магнат нь байлаа. Тиймдээ ч бид урагшаа уусчихгүй, тив алгасч нөхөрлөөд тусгаар тогтнолоо алдчихгүй нь тулд орос баавгайн бичгийг авчихсан хэрэг. Асуудал энгийн харагдах авч учирзүйн тал дээрээ геополитик, хэлбичиг, үндэстэн оршин байх, хөгжин дэвжихийн олон түлхүүрийг хадгалсан бэрс гарсан нүүдэл байсан гэж бардам хэлнэ. Их эрх ашгийн төлөөнөөс бага золиос гардаг нь зүй тогтол.
1Хятадууд нийгэм эдийн засгийн асар том нөлөөгөө соёлын хүчирхийллээр үргэлжүүлэн бүрэн төгс уусгах бодлого баримталж байгаа юм биш биз. Ямар ч улс оронтой хүч тулгаж ярих гэдэг болсон нь ч нууц биш.Тэд бидэн рүү ажилчидаа эхлээд тулгаж шахсан. Дараа нь хүчээр зээл ав гэж шахдаг болсон. Зээлээр баригдах барилга обьектуудыг заавал өөрийн компаниар бариулна гэдэг мэдээж тэр компанийн ажилчид нь нанхиад байх нь тодорхой. Өнөөдөр тэднийхээ хэл ярианд зохицуулж монгол хэлийг тайрч тааруул гэсэн үүргийг манай дарга нарт тулгасан юм биш биз. Өвөрмонголд явж байхад албан газруудын хаягийг эхлээд монгол бичгээр дор нь ханзаар бичсэн байдаг. Үүнийг Өвөрлөгчид маань биднийг хүндэтгэж ингэдэг гэж тайлбарладаг. Гэхдээ монгол бичиг нь хэдий дээр нь ч гэлээ жижгээр бичигдсэн байдаг бол ханз нь дороос нь томоор шахчихсан байдаг юм шүү дээ. Утга нь тодорхой энэ бичгийг тэнгэр рүү шахнаа л гэсэн агуулгатай. Хэний ч үл мэдэх тэр хязгаар бол үндэстэнд огтоос падгүй хэрэг. Дархлааг нь тэнгэр тийш нисгэчихээр энэ үндэстний 2200 гаруй жилийн үндэстэн угсаатан бүрдсэн их түүх, ёс заншил, оюун сэтгэлгээний гайхамшиг юу болох болж байна даа.
1
“Монголийн соёлийн хүчирхиилэгчид” гээд хийх гээд байгаа шинэчлэлийнх нь утга агуулгыг тодорхойлж болмоор санагдах юм даа.
1
Н.Бадамжав
| Уншиж байна |