Мэдээллийн эрин зуунд гүүглэ (google)-д мөртэй явна гэдэг бас том аз завшаан шүү. Нэр усаар нь эсвэл холбогдсон хэрэг, оролцсон үйл явдал, ажил мэргэжил гэхчлэнгээр ямар ч нэр томъёоллоор хайсан мэдээлэл гарч ирж л байвал тэр гүүглэд мөртэй яваагийн илрэл. Тэгвэл гүүглэд чамгүй тод мөртэй яваа хүмүүсийн нэг нь Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүн Д.Сугар. Ихэнх хүн Төрийн өмчийн хорооны дарга асан гэдгээр нь илүү сайн мэднэ. Д.Сугар гээд гүүглээс хайхад 731.000, Д.Сугарын хэрэг гэхэд 427.000 илэрц гарч ирнэ. УИХ-ын гишүүд, сайд нарын хажууд бол энэ том үзүүлэлт биш л дээ. Хамгийн чухал нь илэрц дунд сайнаар хэлэгдэх зүйл ганц ч алга. Хамгийн сүүлд гэхэд Д.Сугар оффшор дансаа нуусан тухай мэдээлэл гүүглэд нэмэгджээ. Үүнийг мэдээлсэн албан ёсны эх сурвалж нь АТГ. Тус газрын Мөрдөн шалгах хэлтсийн дарга Ө.Энхтөрийн өгсөн мэдээллээр бол Д.Сугар гадаадад байгаа үл хөдлөх хөрөнгө, оффшор данс, томоохон хэмжээний зээл зэргээ нуусан гэнэ. Сэтэрхий тэвнэ, сэмэрхий хадаг байсан ч хөрөнгө орлогын мэдүүлэгтээ бичих үүрэгтэй эрх мэдэлтэн ихээхэн хэмжээний хөрөнгөө нуусан нь асуудал дагуулах нь ойлгомжтой. Нэгэн цагт Д.Сугар “Би цэвэрхэн хүн. Хаана ч, хэнд ч шалгуулахаас айхгүй. Хэрэв буруутай нь тогтоогдвол өөрийн хүсэлтээр бүхнээс татгалзана” хэмээн энхийн цагаан тагтаа царайлж байсан. Бараг л сайн дураараа цаазын тавцанд зогсоно гэж байсан хүний үг, үйлдэл хоёр хэтэрхий хол зөрүүтэй байгааг эндээс харж болно.

.

Д.Сугарын тухай ярихдаа Төрийн өмчийн хорооны дарга байсан үеийг орхидуулж болохгүй. “Сугардаггүй Сугар” нэр автлаа Төрийн өмчийн хороог удирдаж, төрийн өмчит байгууллагуудад гар хөлөө дүрж олсон хөрөнгөө нууцалсан нь өдгөө илрээд буй бололтой. Түүнийг Төрийн өмчийн хорооноос зайлуулахын тулд МАН-ынхан Үндсэн хуулийн Цэцийн даргын суудлыг амалсан гэж тухайн үед яригдаж байсан ч гишүүн нь болсон. Ямар ч байсан ТӨХ-ны даргаас дутахааргүй бүр илүү хамгаалалттай албан тушаалд очсон нь түүний одоо ч эрх чөлөөтэй байгаагийн баталгаа болсон. Д.Сугарыг төрийн өмчийг зургаан жил манахдаа өнөөгийн бат найдвартай хамгаалалтынхаа үндэс суурийг тавьсан гэж хардах хэсэг ч бий. Төрийн өмчийг хороог удирдаж байхдаа ар өврийн хаалгаар цөөнгүй хүнийг баярлуулсан нь олон удаагийн аврал болсныг үгүйсгэх аргагүй. МИАТ-ийнхний мөнгө угаасан хэрэг, төрийн хөрөнгө идэж уусан гэх АТГ-ын шалгалт гээд хуулийнхны өмнө олон дуудагддаг ч уснаас хуурай гараад байдгийг цэвэр ариухандаа гэж ойлгоход хэцүү.

.

Дөнгөж өнгөрсөн долоо хоногт гүүглэд нэмэгдсэн өөр нэг мэдээлэл нь Д.Сугарын хүү Цог хар тамхины хэргээр хоёр жилийн хорих ял авсан явдал байв. Хар тамхи, сэтгэцэд нөлөөлөх бодисыг хууль бусаар хэрэглэсэн, олж авсан, хадгалсан, тээвэрлэсэн тохиолдолд хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 50 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэмцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох буюу гэмт хэргийн шинж чанараас хамаарч 10-15 жилийн хорих ял оноодог. Өөрөөр хэлбэл, урьд өмнө шүүгдэж байсан хар тамхины хэргүүдэд хоёр жилийн ял оноож байсан тохиолдол байдаггүй аж. Хамгийн багадаа л гурван жилийн хорих ялаар шийтгэж байсан байх юм. Д.Сугарын хүүд улсын яллагч 12 жилийн ял төлөвлөсөн байдаг. Харин 12 жил байсан ялын хэмжээ хоёр болтлоо буурсныг Д.Сугартай холбож тайлбарлахад буруудахгүй болов уу. Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүний хүүд зориулсан хуулийн тусгай зүйл заалт гэж үгүй.

.

Бүх хүн татварын дор, хуулийн дор амьдардаг. Гэвч Үндсэн хуулийн Цэцийнхэнд бидэнтэй адил үйлчилдэггүй. Хулгай хийж, хүн алсан нь газар дээрээ баригдаагүй л бол тэдэнд хэн ч халдаж чадахгүй. Үндсэн хуулийн Цэцийн тухай хуулинд “Цэцийн гишүүнийг Цэцийн зөвшөөрөлгүйгээр баривчлах, албадан саатуулах буюу цагдан хорих, эрүүгийн хариуцлагад татах, эсвэл шүүхийн журмаар түүнд захиргааны шийтгэл оногдуулах, орон байр, албан тасалгаа, биед нь үзлэг, нэгжлэг хийх, бичиг баримт, эд зүйлийг хураан авахыг хориглоно” гэсэн заалт бий. Өөрөөр хэлбэл, Цэцийн гишүүн болчихсон л бол тэр хүн зартай идэгч уугч байлаа ч халдашгүй нэгэн гэсэн үг. Тэгэхээр Д.Сугарыг Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүн байсан цагт түүний дээр зөвхөн хөх тэнгэр л бий гэсэн үг. Ямар ч хууль дүрэм түүний уланд гишгэгдэнэ. Гишгэгдсэн цөөнгүй жишээг бид харсан. Харин одоо АТГ-аас Д.Сугарыг Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүний суудлаас эргүүлэн татах хүсэлтийг УИХ-д хүргүүлээд байгаа гэнэ лээ. Гадаадад байгаа үл хөдлөх хөрөнгө, оффшор данс нь илэрчихээд байхад дахин хаацайлж, хуулийг гууль болгосон жишээг давтахгүй биз ээ.

.

В.Хэрлэн