Хөгжлийн гарцаа хоёр өдрийн турш монголчууд хэлэлцэв. Үр дүн нь чухам юу байв. Үндэсний цогц хөгжлийн бодлого гэх ерөнхий нэрээс өөр бидний хөгжих ирээдүйн гарц байна уу. Бид ерөнхий төлөвлөгөөгөөр хөгжихгүй, чиглэсэн бодитой хөгжлийн бодлогоор хөгжинө. Зорилтоо зөв тодорхойлж дараа нь хөгжлийнхөө асуудлыг ярих болохоос биш  тэмээн дээр ямааны гарлага гаргах ёсгүй юм шиг. 2040 он гэхэд Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлт, нэг хүнд оногдох ДНБ-ийг 5000 ам.доллар байгааг /өнөөдрийн байдлаар/  хэдэд хүргэх вэ, амьжиргааны төвшин, инфляцийн төвшин, эрүүл мэнд, утаа униар гээд олон асуудлыг яах вэ гээд төр шанална. Дагаад ард түмэн шанална. Асуудал шаналгаан дээр бус хийж бүтээхэд зорих хандлага л баймаар. Уул уурхайгаас орох орлого бүтэхгүй болсон нь тодорхой. Ашиглуулахгүй гээд зүтгээд байгаа юм шиг төр хувийн хэвшил, дунд нь иргэний хөдөлгөөнийхний үйл ажиллагаа төрийг ард түмнээс нь улам холдуулж байна.

5

Төр маань ард түмэнтэйгээ сайхан ярьчихмаар байгаа юм. Баялагаа  зөөчих зам, Оросоос хэт хамааралгүй эрчим хүч, шатахуун, олон улсын зах зээлийн үнээс хэт өндөр импортыг орлох бараа бүтээгдэхүүнийг өөртөө бий болгож гэмээн бүхнээс хараат байж чадна. Өргөн уудам газар нутгийн гол асуудал нь дэд бүтэц. Эрчим хүч, дулаан цахилгаан, зам тээврийн найдвартай сүлжээг бий болгоод өгье гэсэн хувийн хэвшил байна. Даанч манай данхайсан төр үгүй ч гэдэггүй за ч гэдэггүй хар авдартаа хадгалчихна.

:

Хөгжлийн моторыг бид баялагаара түлхүүрдэх ёстой. Эрчим хүчгүйгээр юу ч бүтэхгүй. Нар, салхи, ус гээд сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэр Монголын уудам дэлгэр нутагт хангалттай бий. Барьчихья гээд гадныхан гүйгээд ирэхээр бөөн “татвар-авилга” нэхнэ. Говьд нарны, хангайд усны, тал хээрт салхины гэхээр тас гэдийчихнэ. Газар нутгийнхаа 30 хувьд нүүрсний нөөцтэй энэ улс яагаад хойд өмнөддөө эрчим хүч нийлүүлчихэж чадахгүй байна вэ.

:

Монгол Улс жилийн 365 хоногийн 300 илvvг ивээдэг Азийн ховорхон тэгш єндєрлєг. Нарны эрчим хvчийг ашиглах боломж энэ хэрээр хязгааргvй. Талын малчин умгархан отрынхоо гэрийн дээвэр дээр нарны vvсгvvрийн толь зvvчихсэн байхад мэдээ мэдээллээр тасарна гэж vгvй. Нарны vvсгvvрийн хамгийн бэрхшээлтэй нь асар том газар нутаг шаарддагт л байдаг. Харин бидэнд тэр газар нутаг нь байна шvv дээ. Манай улсын хvн амаас даруй дєч дахин хvн амтай муж улсууд шvv дээ. Гэтэл бидэнд тэдний байгуулсан талбай бvхий нарны асар том генератораас хэдэн арав дахин газар нутаг байна. Хүүе асуудлын хариу энэ биш үү. Єдрийн дундаж салхины хурд 4-9 метр сек. Тэгээд тvvнээс дээшхи салхитай Монгол бусдыг биш гэхэд ядахдаа сум суурингаа хангачих бүрэн боломжтой.

:

Утаа униараар бүтэх эрчим хүч бүхнээ хэрэгцээт газар руу нь илгээчихье. Өчнөөн боломж бидэнд бий.

.

Эрчим хүчний хомсдол улам л нүүрлэнэ. Харин бид яагаад байгаа юм бэ. Энэ бүх асуулт маш өргөн дэлгэр. Харин эдийн засгийн чуулгынхан ам хэл билүүдэхээс өөрийг хийсэнгүй.

:

Баахан нүүрс ярилаа. Санаж байгаа бол өнгөрсөн жилүүдэд байнга Эрдэнэт, Оюутолгойг мөлжсөн. Үр дүн нь эдийн засгийн хэвийн урсгал бөглөрөлд орж чөлөөт мөнгөний урсгал гэж байхаа болиод байна. Хоёрдугаар улирлаас нүүрсний байдал сайжрах юм гэнэ. Дандаа таамаг, сэжиг... эцсийн бүлэгт эдийн засгийг нэлэнхүйд нь нөмрөх цэврүү. Аргаа бараад “Нүүрсний салбарын уналтыг царцааж чадвал Монгол Улс мөнгөтэй болж чадна. Нөгөө талаар цагаан зээр шиг үргэж одсон хөрөнгө оруулагчдыг татахын тулд хууль эрх зүйн орчинг таатай болгосон” гэдгийг салбарын яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга нь ам алдаж байх вэ дээ. Баялаг бүтээгчид эх орноо босгохын ялдамд чинээлэг монгол хүнийг бий болгоё гэж үзэсгэлэн хүртэл зохион байгууллаа. Ашиг тусыг үнэндээ олсонгүй. Ядаж Монголын төр валютын ханшны өөрчлөлтөөс шалтгаалсан хохирлыг татварын хөнгөлөлтөөр нөхье гэж ч бардам хэлсэнгүй. Нүүрээ будаад сэтгэгдэл төрүүлээд суух сайхан бүүр сайхан байх нь надад хэрэгтэй байх юм. Ядаж авдаг хэдэд маань..

.

Н.Бадамжав