Хүн төрөлхтөн цар тахлын сорилттой тулгарч, бэрхшээлтэй он цагийг туулж байгаа ч эв нэгдлийн их наадмаа зохион байгуулж, улс орнуудад их бүтээн байгуулалтын ажлууд ч тасарсангүй. Мэдээллийн shuud.mn сайт 2021 оны 21 эерэг үйл явдлыг онцолж байна.  

Олимп дөхөх тусам БНХАУ хилээ улам чангална. Дэлхийн улс орнууд бойкот хийж, коронавирусийн омикрон хувилбар дэгдсэн ч бид олимпоо цуцлахгүй, хойшлуулахгүй гэдгээ Хятад улс олон улс даяар зарласан. Тэгэхээр хэлсэндээ хүрэхийн тулд хил гаалиа ч улам чангална. Хятад чангалахын хэрээр бидний мөр хавчигдаж, бэлхүүс татагдана. Өнөөдөр Эрээнийг нээж, маргааш хаахыг ч үгүйсгэх аргагүй.

Харин өчигдөр БШУЯ-наас мэдээлэл хийж “харах хүнгүй бол хүүхдийг чинь цэцэрлэгт авья” гэж тайвшрууллаа. Ингэхдээ “харах хүнгүй учраас хүүхдийг маань аваад өгөөч” гэж цэцэрлэгийн багш, эрхлэгчийг гуйх ёстой гэнэ. Заавал иргэнээрээ гуйлгаж байж ажилладаг төр үү! Тэгээд болоогүй, хүүхэд цаашид цэцэрлэг таслахгүй гэсэн ам тангараг авах гэнэ. Иргэн хүсэж, төр хясна гэгч нь энэ биз.

Одоо энэ хэрэг ганцхан гэр бүлийн асуудал биш. Харин Монголын гадаад харилцааны асуудал боллоо. Монголын гадаад харилцаа хэрхэн ажилладаг, цаашлаад гадны улс орнуудад хэрхэн үнэлэгддэгийг харахаар монголчууд хүлээж байна. Цаашлаад хилийн чанадад эрх нь зөрчигдсөн иргэнээ хэрхэн хамгаалахыг нь дэлхий нийт байг гэхэд Монголд буй гадны орны төлөөллүүд харахаар чих тавьж буй нь мэдээж.   

Бид хүүхдүүдээ гадаа гарвал, найзуудтайгаа уулзвал коронавирусийн халдвар авна хэмээн гэрийнхээ буланд хорьсонтой адилаар тэд ч өөрсдийгөө өөрийнхөө хаа нэгтээ нуучихаж. Бусадтай харилцахгүй, өөрийгөө илэрхийлээгүйгээс хүүхэд ганцаардаж, улам дотогшоо болсоор эцэст нь тэр байдал нь уур бухимдал болон илэрч байхыг ч үгүйсгэх аргагүй.

Коронавирусийн халдвар дэгдсэний “ачаар” Монгол Улсын үнэн төрх улайтлаа илчлэгдэж байна. Үнэндээ бид юу ч хийдэггүй, хөгжиж дэвшихийн төлөө хуруугаа ч хөдөлгөдөггүй улс, ард түмэн гэдгээ өөрсдөө харлаа. Эрээнд хоёр Хятад ханиахад монголчууд бүгдээрээ хатгалгаа туслаа.

Хотын дарга Д.Сумъяабазар жинхэнээсээ яриад л өнгөрч. Түүний хариуцлага тооцох гээд байсан нийслэлийн Шуурхай штабын дарга Р.Чингис өөрийн хүслээр гэсэн өргөдөл өгөөд, өөр газар очоод дарга болчихож. Өөрөөр хэлбэл Д.Сумъяабазарт “хариуцлага алдсан тул үүрэгт ажлаас нь чөлөөлөв” гэсэн бичигт цохолт хийх боломж олдсонгүй.

Зурагтын сувгууд ийм сугалгаагаар дүүрэн бол олон нийтийн сүлжээнд койн битүү. Одоогийн байдлаар 12 койн арилжаанд байгаа гэнэ. Тэнд 600 мянган иргэн 2 их наяд төгрөгөө оруулсан байгааг УИХ-ын гишүүн Б.Энхбаяр чуулганы танхимаас олон нийтэд мэдээлэв. Асуудал үүсвэл ямар олон хүний амьдрал сүйрэхийг энэ тоо хангалттай харуулна.

Манай улс 70 сая малтай, дотооддоо бэлэг дэлбэгээр үйлдвэрлэх боломжтой бүтээгдэхүүн бол цагаан идээ. Урд, хойд хил хаагдсан ч тасалдахгүй, үнэ нь нэмэгдэхгүй байж боломжтой. Гэвч үнэ аль хэдийнэ нэмэгдсэнийг бид ТОСА, БӨМБӨГӨР худалдааны төвөөс сурвалжиллаа.

“Хүүхдийн мөнгө, тэтгэвэр, халамжаар амьдардаг хүмүүс ихэнх нь зээлээр хүнс бүтээгдэхүүн авдаг. Гурван ам бүлтэй айл гэхэд 20-30 хоногийн хугацаатайгаар 300 мянган төгрөгийн хүнсний бүтээгдэхүүн зээлээр авдаг”-ийг хэллээ.

Асуудлын мөн чанар, утга учрыг олохоосоо илүүтэйгээр үзэгдэх байдлаа чухалчлан, улс төрийн оноо авахад тэмүүлэх монголын ээлжит улс төрийн нугалаа завхрал ийнхүү эхэлж байна. Уг нь Ерөнхийлөгч зарлигтаа юу хийх ёстойг нь тов тодорхой чиглүүлж өгчээ.

Өнөөдрийн байдлаар махны үнэ 10 дугаар сарын эхэн үеэс тодорхой хэмжээгээр нэмэгджээ. Энэ сарын эхээр үхрийн цул мах 11 000 төгрөгийн үнэтэй байсан бол одоо 12 000-13 000 төгрөгийн ханштай байна. Харин ястай махны үнэ 9500 төгрөгөөс 10 500 болон өссөн байна.

Эсвэл бүр төрийн албанд тууз хайчлагчийн тусгайлсан орон тоо гаргая, шулуун. Модон жорлонгоос эхлээд зам тавих, байшин барих бүхэнд очиж, тууз хайчлаад явж байг. Нэгэнт тууз хайчлахаас татгалзаж чадахгүй байгаа хойно нэр төртэй алба болгон өргөжүүлэн, хөгжүүлсэн ч яадаг юм. Төрийн тууз хайчлагчдын алба ч юм уу.  

Одоо бол сонгогчдыг “хар масс” хэмээн даапаалж, иргэд бол цагаан цаас, тэнд юу ч сараачиж болно хэмээн ихэрхэх цаг биш. Сонгогчид цаашид улам хэрсүүжнэ, саналаа худалдахаа болино. Улс төрийн намууд өнөөгийн увайгүй, худал хуурмаг байдлаараа цааш явбал сонгогчдын саналыг авч чадахгүй гэсэн үг.

Сонгуулийн ерөнхий хорооны цахим системийн мэдээллээр УИХ-ын 18 дугаар тойрог буюу Хэнтий аймгийн нийт ирц 46.65 хувьтай гарчээ. Харин 28 дугаар тойрог болох Согинохайрхан дүүргийн ирц 48.89 хувьтай байна. Өөрөөр хэлбэл хоёр тойргийн сонгогчийн ирц 50 хувьд хүрээгүй гэсэн үг.

"Энэ хэд вэ, хямдруулах уу" гэсэн асуултууд хөвөрнө. Худалдааны зөвлөхүүд үнэ бүрийг нь хэлэхийн сацуу ямар материалаар урласан, хэзээ хийсэн, хэдэн төгрөгийн хямдрал зарласан байгаагаа хүн бүрт тайлбарлана.  Олон сонголтоос алийг авахаа үл мэдэн зогсох хүмүүс байв. Сүхбаатарын талбайн үзэсгэлэнд гутал, цүнх, дээл, малгай, ороолт, бүс, бээлий, авдар, аяга, хүрэм гээд л хүний хэрэгцээ цөм бүрэн байх аж. 

Энэ уулзалтын хамгийн чухал сэдэв нь Монголын нүүрс байлаа. Цар тахлын нөлөөгөөр удаан хугацаанд гацаанд орсон Монголын нүүрсийг Хятадын тал яаралтай татан авахаар болжээ. Хятадууд аль хэдийнэ мөнгөө төлсөн ч татан авахгүй, Гашуунсухайтын боомтод овоолго болоод байсан нүүрсээ шуурхай авахаа төр засгийн удирдлага нь мэдэгдсэн байна.

Өглөө эхний цагтаа амжиж очихын тулд гэрээсээ эрт гарна. Эхний автобусанд амжиж суух ёстой. Нэг өглөө заншил ёсоор эхний автобусандаа суулаа. Хүн ихтэй. Суудлын бариул олж авбал аз. Ингээд хоёр буудал явлаа. Хүн ихтэй байсан учир шахцалдаж байсан. Өөрөөр хэлбэл, нэг нэгнийхээ биед хүрэхээс өөр аргагүй. Харин удалгүй араас нэг хүн хэт их шахаж, чихэн дээр амьсгаадаж, миний биед хамаагүй хүрч эхлэв. Эхэндээ “ямар их шахаж байна аа, хүн ихтэй автобус ийм тэнэг шдээ. Сургуультайгаа ойрхон байх байсан юм” зэрэг зүйлс бодож явсан. Гэтэл улам л шахаад байв. Тэвчилгүй эргээд харав. Дунд эргэм насны залуу харагдана. “Яасан их шахдаг юм бэ” гэж хэлэхэд тэрбээр, “хүн их байхад шахахгүй яах юм” гэж хариулав. Үнэндээ далимдуулж, өөрийн дур хүслээ хангаж явааг нь түүн рүү эргэж харахдаа ойлгосон юм. Ингээд дараагийн автобусны буудал дээр буув. Маш их айсан.

Хууль санаачилсан гэж нэрээ хавчуулахдаа хуулийн төслөө сөхөж харахгүй бол эрхэм гишүүний нэр нүүрээ шороотой хутгах нь цаг хугацааны л асуудал гэдгийг энэ удаагийн тохиолдол хангалттай харууллаа.

Одоогийн байдлаар 198 мянган төрийн албан хаагч төсвөөс цалинжин ажиллаж байна. Тэдний цалинд 2.8 их наяд төгрөг зарцуулдаг байна. Харин дээрх үйлчилгээг хувийн хэвшлээс худалдан авснаар төрийн албан хаагчдын тоо 73.6 мянга болон буурч, цалингийн сан 1.1 их наяд төгрөг болон багасах юм байна. Товчхондоо төрийн үйлчилгээний албагүй болно гэсэн үг.