Парламентад үнэмлэхүй олонхи МАН-д хоёр суудлаа бусдад алдах асуудал биш ч экс намын дарга, Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхтэй хамтран ажиллаж,  экс Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярын хүүг нөхөн сонгуульд нэр дэвшүүлж, АН-аас сонгогдож байсан экс Ерөнхийлөгч Х.Баттулгаар зөвлүүлж байгаа эрх баригч хүчний дарга, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн анхны гараа хийгээд даваа энэ нөхөн сонгууль юм. Тиймээс ч МАН-ын шинэ дарга Л.Оюун-Эрдэнийн улс төрийн чансааг энэ удаагийн  нөхөн  сонгууль тодорхойлно.

Хамгийн гол нь спортын мэргэжлийн холбоодыг улстөр, улстөрчдөөс холдуулж бие даалгах асуудал. Монголын спортын холбоод бүгд улстөрч Ерөнхийлөгчтэй. Монголын үндэсний бөхийн холбооноосоо эхлээд бүгд улстөрчдийн оролцоотой. Энэ мэдээж манай улс спортдоо, тамирчдадаа хангалттай хөрөнгө мөнгө зориулдаггүйтэй шууд холбоотой.

Тэгвэл асуулт байна. Яагаад анхнаасаа нас барсан бүхнийг коронавирусийн халдварын улмаас гэж тоолж, мэдээлсэн юм бэ?! Нас баралт 1000 хүрэнгүүт яагаад энэ хүн зүрх судас, тэр хүн чихрийн шижин, мэдрэл, элэг, бөөрний эмгэг, хавдар, хэт таргалалтын улмаас нас барсан гэж ялгаж салгах болов? Жил хүрэхгүй хугацаанд 1000 хүн алдчихсан хар түүхийг далдлахыг хүсээ юу?

Э.Батшугарыг МАН нөхөн сонгууль нэр дэвшүүлээд орхих бус ялуулах үүрэг хүлээсэн биз.Нэр дэвшигч Э.Батшугарын ард тал нь МАН хийгээд МАХН-ын цөм бол Э.Бат-Үүлд АН-ын нэг хэсэг фракц хийгээд ард түмний төлөөлөл бий. Харин сонголт хийх эрх нь 18 дугаар тойргийн сонгогчдод хадгалагдана.

Эрүүл мэндийн сайдын энэ шийдвэр улсын хөрөнгө мөнгө, эрүүл мэндийн салбарын хүн хүчийг хэмнэж магадгүй. Гэхдээ иргэдийн эрүүл мэндэд лав ээлтэй шийдвэр биш. Халдвартай олон хүн илүү олон хүнд халдвар тарааж, эрсдэлд оруулах боломжтой. Цаашлаад иргэд халдвар авснаа мэдэхгүй, анзаарахгүй, тоохгүй явсаар биеийн байдал нь хүндэрч, амь насаа алдаж ч болзошгүй.

Улаанбаатар хот газар хөдлөлтийн чичирхийлэлийн 6-8 баллын идэвхитэй бүст оршдог. Жил ирэх тусам газар хөдлөлтийн чичирхийллийн тоо нэмэгдэж байгаа нь энэ гамшиг ойрхон байгаагийн илэрхийлэл. Өөрөөр хэлбэл Улаанбаатар хотод нэг л өдөр газар хөдлөх нь тодорхойг мэргэжлийн байгууллагынхан хэлдэг. Тэгвэл бид газар хөдлөлтөд бэлэн үү?

Тухайн үед Ерөнхийлөгчийн хоригийг ч, ҮХЦ-ийн дунд суудлын хуралдааны дүгнэлтийг ч хүлээж аваагүй. Тиймээс ҮХЦ-ийн их суудлын хуралдаанаар шийдвэрлэхээр хүлээгдсэнээс гуравдугаар сарын нэгнээс мөрдөгдөж эхлэх энэ хууль өнөөдрийг хүртэл түдгэлзээд байсан билээ. Харин Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх өмнөх Ерөнхийлөгчийн тавьсан хоригийг ҮХЦ-ээс буцаан татах хүсэлт гаргалаа. Ингэснээр Монгол Улсын шүүхийн хууль мөрдөгдөж эхэлнэ.  Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх шүүхийн шинэтгэлийг дэмжиж ҮХЦ дэх хүсэлтээ буцаан татсан ч шүүгчийг томилох эрх нь хэвээр хадгалагдана. 

Монголчууд Замын-Үүдийг Эрээнтэй, Алтанбулагийг Хиагттай дүүжин тээврээр холбох тухай яриагүй. Зөвхөн Улаанбаатар хотын нэг хэсгээс нөгөө хэсэг рүү нь дүүжин тээвэр явуулах тухай ярьж эхлээд мартчихсан. Өнөөх дүүжин тээврээ төв талбайдаа тавьж нэг харуулчихаад хаашаа ч юм нуучихсан. Одоо бараг тэр тухай ярьсан хүнийг шоолох биз, яг л метро шиг.

Нийслэлийн автозамын хөгжлийн газар, хотын дарга Д.Сумъяабазар, Хуульзүй, дотоод хэргийн яаманд хүргүүлэх санал байна. Зөвшөөрөлгүй газар байрлуулсан, замын нэгдүгээр эгнээнд тавьсан автомашиныг зөөж шилжүүлэх бус торгодог больё. Суудлын автомашинд 60 000 төгрөгийн торгуулиа биччихээд үлдээчих.

БШУ-ны сайд Л.Энх-Амгалан хичээлийг тасралтгүй үргэлжлүүлэх шийдвэр дээрээ бат зогсож, ЕБС-д 5/9-ийн харьцааг баримтална гэдгээ онцолж байгаа. Энэ нь таван өдөр танхимаар, есөн өдөр цахимаар хичээллэх зарчим. Харин ЭМЯ-наас сургуулийн аль нэг давхар халдвар илэрсэн тохиолдолд тухайн давхрын ангид нийтээр нь цахимаар хичээлүүлнэ гэж байгаа. Харин эцэг, эхчүүд ЕБС-ийн сурагчдыг халдвараас хэрхэн хамгаалах, тэр дундаа вакцин хамрагдаагүй 11 наснаас доош хэсгийг хэрхэх, хичээлийг танхимаар оруулах уу, цахимаар уу гэсэн эргэлзээн дунд хичээлийн хэрэгслийг нь бэлтгэж байна.

Экс Ерөнхийлөгч Х.Баттулгыг Сонгинохайрхан дүүргийн нутаг дэвсгэр дэх сонгуулийн 28 дугаар тойрогт бие даан нэр дэвшинэ гэсэн бор шувуу өнгөрсөн долоо хоногт ниссэн.  Учир нь өнөөдрийг хүртэл экс Ерөнхийлөгч Х.Баттулга АН-ын гишүүнчлэлээ сэргээгээгүй. Нөгөөтэйгээр эргэн ирсэн Н.Энхбаярын хүү Э.Батшугарыг нь нөхөн сонгуульд  нэр дэвшүүлэх  эсэхээс МАН-ын даргын, Засгийн тусгаар тогтнол ч хамааралтай болоод байгаа. Учир нь өнөөдөр МАН-д төдийгүй Монголын улс төрд Н.Энхбаярын нүүдэл, шийдэл хүчтэй хэвээр байгаа. Тэгээд ч экс дарга У.Хүрэлсүх Ерөнхийлөгчийн  тангаргаа өргөснөөр намын батлахаа өгсөн. МАН-ын шинэ дарга, Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ багаа бүрдүүлж, намдаа бүрэн хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй  цаг үед нөхөн сонгууль явагдаж байна.

Одоогоор нэр нь тодроогүй нөхөн сонгуульд нэр дэвшигч МАН-д хэний бүлэглэл хүчтэй байгааг илтгэнэ. Учир нь саяхан Засгийн газрын 200 хоногтой зэрэгцээд Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал дахин сөхөгдөж, фракц бүлэглэлүүд нь намын даргаа үл хүлээн зөвшөөрсөн  мессэжийг АН-аар “уламжлан” олон нийтэд хүргэсэн.  

Намрын чуулган эхлэхтэй зэрэгцээд Засгийг огцруулна гэсэн бор шувуу нисч байгаа. Энэ нь Ерөнхий сайд дархлаагүй, Засаг нь дэнжигнэж байна гэсэн мессэжийг олон нийтэд төрүүлж байна. Л.Оюун-Эрдэнийн тухайд Ерөнхий сайдаар томилогдсон төдийгүй эрх баригч хүчин МАН-ын дарга. Энэ нь төр, засгийн эрх бүхэлдээ Л.Оюун-Эрдэнийн мэдэлд ирсэн 200 дахь хоног гэж болно. Тиймээс Л.Оюун-Эрдэнэ ямар удирдагч болохоо намдаа төдийгүй олон нийтэд харуулах үлдлээ.

Өнөөдөр АН-ын дарга НИТХ-ын төлөөлөгч М.Тулгат байна уу, УИХ-ын гишүүн О.Цогтгэрэл нь байна уу хамаагүй, сөрөг хүчний рейтэнгээ өсгөх эхний алхам нь ердөө эв нэгдэл. Эс бөгөөс  сөрөг хүчин сонгогчдын итгэл сарнина.

Энэ хотод ажиллаад амьдарчих боломж үнэндээ алга. Хяхаж, хавчигдаж, хөөгдөж туугдсаар туйлдаж байна. Өөрийн хүч хөдөлмөрөөр амьдралаа босгоно гэсэн итгэл найдваргүй болгож байна. Бүгдийг өгснийг алгаа тосоод авдаг дуулгавартай гуйлгачингууд болгох нь төрийн суудал сандайлагчдын ашиг сонирхол юм уу. Тархи оюунаар нь биш ходоодоор нь удирдаж, боломж бололцоог нь өөрсдөө хулгайлж, завшиж суух нь төрийн дэмжлэг туслалцаа нэртэй махын машин юм уу?!  

Парламентад эрх баригч МАН үнэмлэхүй олонхи, сөрөг хүчин АН цөөнхийн цөөнх гэсэн хүч тэнцвэргүй нөхцөлд  бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж байгаа. Нөхөн сонгуулиар ямар ч улс төрийн хүчин, бие даагчдаас нэр дэвшин өрсөлдөж сонгогдсон  өнөөдрийн парламентын улс төрийн нам, бие даагчдын тоонд өөрчлөлт орж, бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ ажиллахаас чанарт ахиц гарахгүй гэж ажиглагчид үзэж байгаа.

УИХ-ын дарга хэлсэн үгэндээ “Хуралдаанууд яг цагтаа эхэлж, өнгөрсөн 30 жилийн парламентын түүхэнд хоцрогдол, таслагдалгүй, хамгийн өндөр амжилт үзүүлсэн чуулган боллоо” гэж онцолсон. Цахим хуралдаанд гишүүд зөвхөн чуулганы танхимаас бус гэрээсээ, машинаасаа, хаана байгаа газраасаа цахимд холбогдон хуралдаандаа ирцээ бүртгүүлж байгаа. Энэ бүх уялдаа холбооны үүндээс хуралдаан цагтай эхэлж байгаатай холбоотойгоос бус 30 жилиийн түүхтэй холбох нь учир дутагдалтай. Тэгээд ч сонгогчид төр, засгийн үйл ажиллагааг тогтвортой байлгахыг зорьж МАН-д үнэмлэхүй олонхийн суудал өгсөн.

Ерөнхийлөгчийн сонгууль дотроо хагаралтай хэвээр оролцож, өрсөлдсөн нэр дэвшигч нь “цагаан хуудас”-ны ард бичигдсэн түүхэн гашуун сургамжаа АН дахин бүү давтаасай. Сөрөг хүчин АН-ын хагарал эрх баригч МАН-д ээлээ өгсөөр ирснийг санууштай.

Өнгөрч буй энэ долоо хоногт цар тахлын халдварын зөвлөгөө, сэрэмжлүүлгээс гадна цаг үеийн онцлогоос хамаарч цар тахлын үеийн хуулийн үйлчлэлийн хугацааг сунгаж,  олон нийтэд зарим төрлийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлт үргэлжлэхээр болж, томилгоо, өршөөл, хэд хэдэн чухал шийдвэрийг төр, засаг гаргалаа.

МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ “Намынхаа эв нэгдлийг хангаж, улс орноо хөгжүүлэхийн төлөө өөрөөс шалтгаалах бүхнээ хийхээ” онцолсон байна лээ. Тиймээс МАН-ын шинэ залуу дарга Л.Оюун-Эрдэнэ У.Хүрэлсүхийн залгамжлагч уу, өөрийн бодлоготой шинэ удирдагч уу гэдгээ нотлох он цаг угтаж байна. Хэрхэхийг  түүний “алсын хараа” мэднэ.