Урин хавар айлчлан ирэхтэй зэргэцэн оюутан сурагчид эрдмийн их далайд аялсаны баяраа тэмдэглэхээр яарцгааж, “Хонхны баяр”-таа бэлтгэж эхэлдэг. Сурагч, оюутан ахуйн дурсамжууд ар араасаа хөвөрч, хүн бүхний сэтгэл гэгэлзсэн энэ л цагт сурагч, оюутнууд төгсөлтийн баяраа тэмдэглэх гээд  баяр хөөртэй ч  эргээд ангидаа уулзахгүй амьдралаа хөөн явах болсондоо хөнгөн гунигт автдаг билээ.

sd

Жилээс жилд  эрдмийн баярыг тэмдэглэх зардал, өртөг нэмэгдсээр л. Төгсөх буюу 11 дүгээр ангийн эрдмийн баярт багшийн бэлэг 30.000-40.000 төгрөг, монтаж 20.000-50.000 төгрөг, зугаалга нийллэг 40.000-60.000 төгрөг гээд л хамгийн багдаа  150.000-300.000 төргөгийн жишиг тогтсон байх жишээтэй.

s

Их, дээд сургууль төгсөгчдийн хонхны баяраар ганц өдөр гоёх хувцсаа оёулах, зургийн цомог, бичлэг, амралт, ресторан, сургуулийн хандив, автобус унаанд гэсээр зардал нэлээд гарна. Ромбо дипломоо аваагүй, шалгалт шүүлгээ өгөөгүй байж хонхны баяраа сүржин тэмдэглээд үхрийн сүүлэн дээр хутга гэдэг шиг юм болох нь ч бий. Дараа нь жинхэнэ ёсоор ромбо, дипломоо авчихаад дахиад эрдмийн баяр хийнэ. Мэдээж энэ бүгдэд зардал мөнгө их гарах нь тодорхой.

s

Дөрвөн жил үерхсэн андууд хаврын улиралд хамтдаа ханзарч, төгсөх анги гэх нэрийн дор сар гаруй хугацаанд үргэлжлэх зохион байгуулалттай шоу цэнгээн үргэлжилнэ. Амьдралынхаа турш хатуу дарс амсаж үзээгүй номноос салдаггүй томоотой нэгэн ч энэ л үеэр задарч, дарвидаг гэхэд үнэнээс хол зөрөхгүй болов уу.

s

Хонгорхон насны дурсамж үлдээх хонхны баярыг тэмдэглэхийн тулд  үндэсний уламжлалт баяр цагаан сараас ч илүү зардал гаргадаг болж. Оюутан охид хонхны баярын өдрөө үсний засалт, өмссөн дээл, гутал, барьсан цүнх, зүүсэн ээмэг бөгжөөрөө битүүхэндээ уралддаг бичигдээгүй хууль манайд аль хэдийнэ тогтчихсон. Төгсөлтийн баяртаа нэг оюутан дунджаар 500.000- 2.500.000 төгрөг зарцуулдаг аж.

s

Өдөр бүр машины өнгө, загвараа сольж хичээлдээ ирдэг баян оюутнуудын хувьд энэ нь нэг өдөр наргих мөнгөнөөс бага санагддаг бол зарим нь хүний хувцас гуйж өмсөөд баяртаа оролцдог. Ийм байдлаар хонхны баяр бол гангараа, бас шаналгаа. Оюутнууд сургууль дээрээ бужигналдаж байгаад Чингисийн талбайг хогийн сав болгож, тагтаа хооллонгоо зургаа татуулчихаад, Зайсан толгой өөд өгсөнө. Цаашлаад үнэтэй ресторанд орсны дараа амралтын газар руу явна.

s

Ингээд л сархад гэгч самуун идээтэй нөхөрлөдөг. Эрдмийн баяраа архины баяр болгохгүй байх ухаан манай сэхээтнүүдэд дутаж байгаа нь харамсалтай. Манай улсад жилд 30 мянга гаруй оюутан их, дээд сургууль төгсдөг аж. Тэдний ихэнх нь  эрдмийн баяраа энэ янзаар тэмдэглэж, уусан архи, дарсандаа шартсаар амьдралд хөл тавьдаг. Ажилд амьдралынхаа анхны гарааг шартаж эхлээд ч яах билээ.

s

Оюутнуудын дунд явуулсан судалгаагаар, архи, согтууруулах ундааг нэг дор их хэмжээгээр уудаг гэж 15- 24 насны хүүхэд, залуучуудын 52 хувь нь санал нийлж байна гэжээ. Манайд баяр ёслол болоход, тэтгэвэр тэтгэмж буух үед архидалт огцом ихсэж, эрүүлжүүлэх байрууд согтуу оюутнуудаар дүүрдэг гэдгийг мэргэжилтнүүд байнга хэлдэг.

s

Одоо жинхэнэ “согтуу” улирал эхлэх гээд байна. Ижий аавынхаа хөлсөө дуслуулж олсон хэдэн төгрөгийг архиар солихгүй хэрэггүй гэж зөвлөмөөр байна. Мөнгөн хонхны баяраа шилэн лонхны баяр болголгүй, дурсамж дүүрэн амьдралын босго байлгаасай.

s

П.Наран