Эрх баригч намын 30 гишүүний гарын үсэг бүрдэж огцруулах шаардлага өргөн баригдлаа. Анх удаа МАН гишүүд дотроосоо өөрийн намын засгаа залахаар өргөх бичиг барьж буй нь энэ.

Энэхүү 29 дэх Ерөнхий сайдыг огцруулахаар өргөн барьсан гэнэтийн “бослого” намынх нь  шинэчлэлд нь эргэлт хийх үү. Нэр цохогдон сайн муугаараа хэлүүлж босогчид нэр зүүгээд байгаа  30 гишүүний гарын үсгийн тайлал юу вэ.

Улс орны эрх ашиг гэсэн амин чухал болохыг дээдэлж ийнхүү Засгийн газраа татаж унагахаар өргөх бичиг барилаа гэж Ж.Энхбаяр гишүүн мэдэгдлээ. Муу муухайг хангалттай хамгаалж ирлээ гэж тэрбээр нэмж хэлэв. Хэдийгээр сонгуульд ялагдсан үр дагавраар засагтай хариуцлага яригдаж байгаа боловч огцруулах  гарын үсгийг гаргалгааг өөр өнцгөөс харах хүмүүс байна.

Энэ засаг огцорсноор юу өөрчлөгдөх вэ. Адилхан, 2-р ээлжийнхэн хоолондоо орно , ялгаа байхгүй гэж үзэх хэсэг байгаа. Гарын үсэг зурсан гишүүдийг сайдуудын суудал дээр хуваарилаад тавьчихсан пост ч сошиалаар яваад эхэлсэн. Энэ нь мэдээж огцруулах шаардлагад гар нийлсэн түшээдийг олон нийтэд гутаах зорилготой харагдана.

Ж. Энхбаяр нар огцрох үндэслэлийн талаар тайлбарлах үеэрээ надад бүх шатны төрийн ажлыг хийх чадвар байгаа боловч албан тушаал сонин биш гэж мэдэгдлээ. Гарын үсгийн гаргалгааг хардагч нарын талаас харахад НАЗХ буюу У.Хүрэлсүхийн фракц , Сү.Батболдынхтай хүч хавсарсан бөгөөд үүнд дээр А.Сүхбат болон  Өвөрхангайгаар овоглосон Д.Тогтохсүрэн, С.Чинзориг , Я Содбаатар Д. Лүндээжанцан нарын нутгийн бүлэг олонхоороо хамрагдсан нь шудрага ёсны талд гарсан гишүүд дандаа нялх сэнгүмүүд биш болохыг харуулна. А.Сүхбатын тухайд тун өрөвдмөөр дайралтыг сошиалаар явуулж байгаа харагдана. Нутгийн  ахаасаа муухай урвалаа гэсэн постыг урлан түгээж эхэлсэн. Зөвхөн энэ пост төр барихыг бид ямар өчүүхэн сэтгэж, ямар доогуур үнэлдэг болсныг  харуулна. Ач санаж, өр дарж нэг нэгнийхээ булхайг халхалдаг бол, шудрага ёсыг уландаа гишгэдэг бол яаж энэ төр цэвэр тунгалаг болох вэ. Төр барих эрхээ авсан 65 хүн ингээд үгсээд нутаг жалгаа, урьдын нөхөрлөл, хамт цохисон зохицуулсанаа бодоод бие биенээ халхалаад, энэ нь улс төрд жишиг болчихвол Монгол минь дуусаа биз дээ. 

Үйл явдлын өрнөлийг тайлбарлаж буй олон байр суурь дотор У. Хүрэлсүх намын дарга болох цаг болсон гэж үзсэн бөгөөд хариуд нь одоогийн Ерөнхий сайд Ж.Эрдэнэбат зүгээр буугаад өгөхийг хүсэхгүй байгаагаас зөрчил үүсч байгаа гэсэн хэт өнгөц тайлбар зонхилж байгаа нь харамсалтай. Мэргэжлийн мөн биш гэсэн маргаан байнга дагуулж байдаг Ж.Эрдэнэбатын засгийн газарт нүүр баасдсан сайд нар цөөнгүй байгааг олон нийт хангалттай шүүмжилдэг. Эрүүл мэндийн, Сангийн,  Байгаль орчны сайд нарын төрийн ажил мэдэхгүйн балгаар Ерөнхий сайдад байдалд оруулсан балаг маш их. Тэдний их бага хувийн сонирхолтой зүй бус шийдвэр тушаал, үйлдлүүд нь ард түмний дургүйцлийн санамжид тун гүнзгий ул мөрөө үлдээсэн. Үүн дээр гаргасан шийдвэрээ судалж боловсруулаагүй сүржин зарлаж дараа нь буцдаг нь засгийн газрын тэргүүний хувьд сул тал болж харагдсан. Пруссийн татвар нэмэх болих, хүүхдийн мөнгө хасах ба дахин өгөх, тэтгэврийн насыг сунгах ба татах гэх зэрэг иргэдийн амжиргаа амьдралтай холбоотой олон шийдвэрүүд дээр тун болчимгүй мэдэгдлүүд хийж олны сэтгэл зүйгээр тоглосон мэт байдлыг үзүүлж байлаа. Хамгийн жижиг жишээ гэхэд зүүн гар тийш эргэхийг хорих  тухай өөрчлөлтийг эргэн харахыг саяхан Хотын даргад үүрэгдэв. Гэтэл энэ өөрчлөлтийг хийхийн тулд  шугам зам тэмдэглэгээ өөрчлөнө гээд нийслэлийн төсвөөс аль хэдийн 100- д сая төгрөг гаргачихсан байх жишээтэй. Одоо дээрээс Ерөнхий сайд нь эргэж хар гэхээр ямарч мөнгө зарцуулаагүй гэж албаныхан хүчээр мэдэгдэж сууна.   

Огцрох бичгийг  өргөн барихдаа хэлсэн Ж.Энхбаярын мэдэгдэл шудрага ёсны талд хийж буй алхам гэдэг тайлбар дээр төвлөрсөн байна. Гүйцэтгэх засаглал,танхимын гишүүдтэй яагаад шудрага ёстооцож, эх орны хувь заяаг холбон ярих болов гэдэг асуудал энд тавигдана. Төр барь гэж өгсөн ард түмний  итгэл бол шудрага ёс дагаж л хэрэгжинэ. Гэвч засгийн газар энэ энгийн зарчим ёс зүйг эхнээсээ зөрчиж эхэлсэн нь нам дотроосоо ч,ард түмнээс ч дэмжлэггүй болгож байна. Ядаж л сангийн сайд дээр илт уул уурхайн сонирхолыг зүтгүүлж, эрүүл мэндийн сайдад хувийн эмнэлэгтэй шахааны сайд гүйлгэж, байгаль орчныг хувьчилсан мэт мөнгөний эрэмбээр хувиарлахыг зарчим бариад тэссэн бол өөр байх байв. Энэ мэт сайдуудын шахаан дээр Ж .Эрдэнэбат ёс зүй зарчим барьж зогссон бол бие даасан өөрийн имиджтэй Ерөнхий сайд харагдах байв. Үндсэндээ ОУВС тай хэлэлцээр хийх нь зайлшгүй тухай учирлаар хагас жилийн ажлаа барж, мөн энэ гэрээний төлөө гээд 7 төрлийн татварыг нэмэх шийдийг гаргасан. Гэтэл ОУВС- ийнхаа гол болзлыг зөрчин хүүхдийн мөнгийг олгох шийдвэр гаргаж сонгуулиар яаран тараасан.

Өр дарахын тулд татвар төлөгч иргэдийнхээ халаасыг тоох чүгүй сэгсрэх шийд гаргасан хэрнээ Хөгжлийн банк зэрэг төсөв бондоос хур ихээр нь хуссан,хумсалсан гол дүрүүд өөрийн танхимд нь шургалсан сайд нар болсон. Мөнгөтэй бэлтэй эдгээр намын гишүүдээ халхалж үлдээсэн. Энэ бол наад захын ёс зүйгүй, олны итгэл хүлээлтрүү ус цацсан шийдвэр болсон. Энэ бүхэн нь шууд бус ч М. Энхболд нэр дэвшигчийн сонгуулийн уналтад нөлөөлсөн ба ард түмэн нэр дэвшигчээр нь дамжуулан хариуцлага тооцсон.

С. Баяр ерөнхий сайд байх даа 9 төгөлдөршил гэсэн хүлээлт итгэл төрүүлсэн тугтай байсан бол Ж.Эрдэнэбат ерөнхий сайдад өөрийнх нь үйл ажиллагааны чиг зүгийг харуулах туг байсангүй. Илт хараат байдалд дөрлүүлсэн ба сайдууд нь дур дураараа загнах байдал ил далд харагдах болсоныг намын гишүүд нь хэлэх болсон. Энэ бүх тархай бутархай харагдах үүл нэг эсэргүүцэл болон бөөгнөрч ирлээ.

Хувь улс төрчийн тактикийн хувьд ч тэрээр шадар сайд У. Хүрэлсүхтэй үүссэн зөрчлөө хувь хүний харьцааны асуудлаар тайлбарлаж, намын урвагч мэтээр харуулах зэрэг ядмаг Пиарыг явуулахыг зөвшөөрсөн нь түүнийг улам сул дорой болгож харагдууллаа. Өнөөх У.Хүрэлсүх нь нь цагтаа талбай дээр намаа өмөөрөөд төр эргүүлэх шахуу тэмцэгч явсан ба түшээгээ өөрөө өгч бас түшээ болохоос татгалзаж нэр дэвшихгүй үлдэж үзсэн нэгэн. Зүтгэж босголцож ирсэн намынх нь нөхдийн барьж буй төр сул дорой ба хунтайж залгамжлагч нарын гарт орсон байгааг тэвчихгүй гэдгээ ганц У.Хүрэлсүх бус нам дотроосоо олон гишүүд нь илэрхийлсэн. Үүнийг нь Ж.Эрдэнэбат ерөнхий сайд хоёр хүний хоорондын албан тушаалын төлөөх сөргөлдөөн төдий гэж харуулахыг хичээсэн нь улс төрчийн хувьд бие даах арай болоогүйг харуулав. Хувь хүний зан чанар, хатуу итгэл үнэмшил улс удирдаж буй хүнд ч, нэг жижиг баг  удирдаж байгаа хүний хувьд ч чухал.  Маш том алдаа бол Засгийн газар хямралаас гарахыг хамгийн ихэр амарчилж, иргэдийнхээ нуруунд ачаа нэмж, дэлхийн банк болон хятадын том зээлдэгч нарын хараат байдалд  Монголын эдийн засгийг өгсөн. Төсөв эдийн засгийн бүх шийдвэр нь ОУВС- ийн хатуу хяналт дор явагдах болсон.

Эхлэлээс нь харах юм бол сонгуульд ялахын төлөө амалсанаа яг эсрэгээр нь 100 хувь зөрчин  бараг бүгд  шахуу давхар дээлтэй сайдуудаар мануулаад сууж авсан нь түүний гол алдаа ба сул тал болж ирлээ. Энэ бүхэн Ж.Эрдэнэбат гэж хүндээ ч бус ямарч үед Ерөнхий сайд, засгийн тэргүүн нь өөрийн хүлээн зөвшөөрөгдсөн орон зайтай Лидерийн түвшний хүн байхгүй бол явшгүй гэдгийг л харууллаа. АН- ынхан ч лидер Н.Алтанхуягыгаа унагаасаны дараа  Ч.Сайханбилэг ерөнхий сайдын байдал мөн иймэрхүү жул,өөрөө гардаад өргөчих туг дарцаггүй байсан.

Сонгуулиар шудрага ёсны амлалтыг бялууртал өгч, үнэмлэхүй гарч ирсэн МАН ард түмний итгэл хүлээлтийг бүрэн алдахаас өмнө энэ засаг огцрох, дараа нь шинэ Ерөнхий сайд нь үнэхээр чадвартай, дан дээлтэй чадавхтай мэргэжлийн засгийн газар бүрдүүлж санаачилгатай шийдэмгий ажиллаж чадвал 2020 оны сонгуульд юу болохоо үзэх ганц боломж үлджээ. Улс төрийн бурхан гэж байдаг бол МАН-ын гарт үлдээсэн сүүлийн боломж гэхэд хэтрүүлсэн болохгүй. Одоо МАН ын нийт гишүүд хэний тал, хэнийг дагагч гэдгээ бус Монголоо бодох ёстой гэдэг бол энэхүү 30 гишүүний  гарын үсгийн гаргалгаа.

Пүрэвжавын Баярхүү / тоймч /