Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшигчид тодроход 10-аадхан хоног үлдлээ. Ирэх өдрүүдэд парламентад суудалтай улс төрийн намуудад "бага газрын их тулаан" ширүүхэн өрнөх нь.  Өнгөрсөн өдрүүдэд намаасаа Ерөнхийлөгчид нэрээ дэвшүүлэн өрсөлдөхөө мэдэгдсэн,  хэн нэгнийгээ шантаажилсан үйл явц өрнөлөө.  Улс төрийн намууд дахь фракц, бүлэглэлийн үйл ажиллагаа улам ширүүснэ.

Эрх баригч хүчин МАН-аас заалтай нэр дэвших эрхэм бол намын дарга М.Энхболд. Улс төрийн хүчин дотроо Ц.Нямдорж, Ө.Энхтүвшин, Б.Бат-Эрдэнэ гэсэн хувилбар яригдаж байгаа юм билээ. Мэдээж, нэгдсэн бодлогоор зангилагддаг нам хэдий ч дотроо эртний угшилтай фракц, бүлэглэл, жигүүр байж л байдаг. Гэхдээ нам эвсэж, сэм хуйвалддаг  нь эрх баригч хүчний давуу тал. Тээр жил УИХ-ын дарга асан Ц.Нямдоржийн хэлж байсанчлан “нам дахь бүлэглэлээ нисэхээр дэвэх үед нь “намначихдаг” арвин туршлагатай мэргэн харваачид. Ажиглагчдын үзэж байгаагаар ах нам Ерөнхийлөгчийн сонгуульд даргаа л сойно, бусад горилогчид нь бэлгэдэл төдий гэж үзэж байгаа юм билээ. Энэ нь ч үнэний ортой, өмнөх Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар Б.Бат-Эрдэнэ аварга улс төрийн цаг хугацааны огтлолын дээр аз нь гийж нэр дэвшсэн болохоос намын даргынхаа өмнүүр хөндөлсөөд байдаггүй эртний сайхан уламжлал энэ намд бий. 

Сөрөг хүчин АН-аас Ерөнхийлөгчид нэр дэвшихээ мэдэгдсэн эрхмүүдийн тоо гарын таван хуруунаас даваад байгаа. Н.Алтанхуяг, Э.Бат-Үүл, Х.Баттулга, Г.Батхүү, Д.Дорлигжав, Р.Амаржаргал гээд нэр хөвөрч байгаа. Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихээ зарлан мэдэгдэх нь нэг талаас ардчилагчид насанд хүрч, тэр хэрээр лидерүүд олонтойг нийгэмд таниулах мэт. Нөгөө талаас шинэ даргатай шинэчлэлээ үргэлжлүүлж байгаа  фракц бүлэглэлүүдийн талцал хэвээр үргэлжилж байгааг илтгэнэ. Үнэндээ ч нэрээ дэвшүүлэхээр горилогчид дотроос  ард түмэнд байтугай намынхаа гишүүдэд ч хүлээн зөвшөөрөгдөж чадахгүй эрхмүүд цохиж яваа харагдсан.  Энэ нь бид хамтдаа ардчиллын төлөө зүтгэсэн энэ нэрээ дэвшүүлж байхад би ч бас чадна гэх хувь хүний амбицаас гадна  фрак бүлэглэлийнхээ шахалтаар хэн нэгнийхээ саналыг хувааж шантаажлах, эсвээс тохироо хийх улс төрийн тоглоом явагдаж байгааг үгүйсгэхгүй.  Тэгээд ч нэрээ дэвшүүлэхээ мэдэгдсэн горилогчдыг ажихад ард түмний байтугай намынхаа гишүүдээс санал авч чадахгүй эрхмүүд ч цохиж явна лээ.  Хэдийгээр өнөөдөр АН-ын дарга С.Эрдэнэ Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигчийг нэрлэхгүй гэдгээ мэдэгдсэн ч  дүрэм журам гэдэг удирдлагадаа л үйлчилдэг бичигдээгүй хуультай. Тиймээс  хичнээн хүн өрсөлдсөндөө бус намын удирдлага хэнийг дэмжсэнээр Ерөнхийлөгчид нэр дэвшигч тодрох биз.

Парламент дахь гурав дахь хүчин МАХН-аас нэр дэвшигч уг нь бол тодорхой, Монгол Улсын гурав дахь Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр. Гэхдээ түүнийг нэр дэвшин өрсөлдөхөд  хуулийн зарим заалт  “занга” болох магадлалтай. Тиймээс дараагийн хүн нь хэн бэ гэдэг асуулт тус намын төдийгүй олон нийтийн анхаарлыг  татаж, таамаглал дэвшүүлээд байгаа юм. Саяхан тус намаас парламентад сонгогдсон гишүүн О.Баасанхүү хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа дараагийн хүнийг  “тодруулаад” байгаагаа мэдэгдсэн. Түүний мэдэгдсэн “дараагийн хүн” нь гурван үеэрээ Монголын төрд зүтгэж яваа, хүлээн зөвшөөрөгдсөн эрхэм  гэдгийг ч тодотгоно лээ. Ер нь бол О.Баасанхүү гишүүний онцлоод байгаа “гурван үеэрээ төрд зүтгэсэн” гэх тодотголд  намынх нь дарга, Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаярын гэргий О.Цолмон ч багтаж байгаа. Учир нь О.Цолмонгийн өвөө ч төр улсдаа үнэнчээр зүтгэж яваад хэлмэгдэж байсан ч  гэлцдэг. Гэхдээ МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр улстөрд алсын хараагаар ханддаг. Тэрбээр  өөрөө нэр дэвшиж чадахгүй бол өрсөлдөгч хүчнийхээ өмнөөс  ард түмний олонхийн саналыг авах “хүчтэй” нэгнийг гаргаж ирэхээ мэднэ. Учир нь МАХН-ын хувьд энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгууль ч үнэ цэнэтэй.   Намаасаа Ерөнхийлөгчийн сонгуульд наанадаж хүчтэй өрсөлдөгч тавих, цаашлаад сонгогдох нэгнийг өрсөлдүүлэхийн тулд  хэнийг ч өөртөө урвуулж, шарвуулж чадах улс төрийн нүүдэл Н.Энхбаяр бий.

Ямартай ч парламентад суудалтай МАН, АН, МАХН гэсэн гурван улс төрийн хүчнээс хэнийг Ерөнхийлөгчид өрсөлдүүлэн нэр дэвшүүлэх нь вэ гэдгийг ард нийт бид харж, тандацгааж байна. 

Н.Энхлэн