Ер нь бол өрөө дарах тэгээд өндийх тухай жирийн нэг айл өрхөд байдаг яриа манай төр улсын түвшинд ярьдаг гол сэдэв болоод удлаа. Өрөө өрөөр дарсан.Товчдоо улстөрчид төсвийн хүүдийний амыг сайн бөхөллөө гээд байгаа боловч ёроолынх нь цоорхойг бөглөх тухай бодохгүй хэвээр. ОУВС ирээд энэ цоорхойнуудыг хэлээд өгсөн. Харин оёх таглах арга бол төсвийн сахилга бат гэж тодорхой хэлсэн. Зээлээр биш өөрийнх нь боломжийг шавхах замаар алдагдлыг нөхөх тухай зөвлөсөн. Үнэндээ бол хэд хэдэн татварыг нэмэх замаар шийдэхийг тулгасан. Үүний дараа  ОУВС-ийн манайд санхүүгийн тусламжийн өргөтгөсөн ажиллагаа явуулж ногоон зээлэхээр болсон. 

Ухаалаг төрд бол татвар нэмэх нь төсөвт их орлого татах төдий явцуу бодлого байдаггүй. Бас эдийн засагт тохиргоо тэнцвэржүүлэлт хийх нэг арга болгож ашигладаг. Үүнийг төр барьж, өр тавьж үлдээсэн АН-ын улстөрчид нэлээд нь мэдэж байгаа. Гэхдээ Засгийн газар татвар нэмсэн төсвийн тодотголыг Их хуралдаа хэлэлцүүлж эхлэнгүүт хаврын улс төр болгон дэвэргэхээр сценари бэлдэж суугаа нь тодорхой. Нийтлэг эрх ашиг, суурь зарчим, хэтийн зөв дээр нэгдэж чаддаггүй нь байнгын алдагдал, өрөнд ордог суурь өвчний шалтгаан нь.

Яг өнөөдрийн зургаар бол Японы Ерөнхий сайд Шинзо Абэ их сайн хүн юм. Өргөн утгаараа Япон бол их гүрнүүдийн геополитикийн нөлөөнд бага автдаг,  манай найдаж болох түнш мөн болохоо дахин харууллаа.   Дахин гэхийн учир нь Наран улсын буцалтгүй тусламж зээл, дэмжлэг дээд, доод бүх түвшиндээ “хэзээд бэлэн” байдаг талаар баримт сөхвөл нэлээн цаг орно.   

 ОУВС-гаас эм тарианы үйлчлэл гарах хүртэл Японы Засгийн газар амь тарианы 850 сая ам долларыг бараг зүгээр зээлүүлэхээр болжээ.  Энэ мөнгийг эхний ээлжинд төсвийн алдагдлыг санхүүжүүлэх, Монгол Улсыг өрийн дарамтаас сэргийлэх зорилгод зарцуулна гэж мөнгөний яамныхан мэдэгдэж байна. Болтугай даа. Манай улстөрчид  болдоггүй бор өвгөн гэдэг шиг зээл тусламжийг алгаа тосож аваад, ямар ч ашиггүй зарцуулж царцаамаг болгодгоороо дэлхийд тамгалагдаад байгаагаа хүлээн зөвшөөрчих хэрэгтэй юм.     

Төр улс юм байна ингээд мөнгө зээл аваад ирж чаддаг гэдгээ олонтаа харууллаа. Үүнийгээ хөдөлмөрлөж байгаад олоод ирсэн мэт хэвлэл телевизээр сурталчлуулж ард нь улс төрийн оноо цуглуулах улайрал нь  улам бүр их болсныг айчлалын талаарх хэвлэлийнхний шуурсан мэдээнээс харж болохоор. Хөгийн цулгай магтаал ч их явж байна. Уул нь япончууд ийм зээлийг 100 саяас дээш өгдөггүй. Харин Монголыг бодоод анх удаа 850 сая хүргэжээ гээд... Их хурлын даргын нүүрээ ширлэж байж олж ирсэн зээлийг их бүтээн байгуулалт мэт өнгөлж зүлгээд авч өгч байна. Энэ үнэн бол Шинзо Абэ үнэхээр сайн хүн юм. Япон чинь бас манай улстөрчид шиг хээгүй, тэр өдрийн тэнгэрээр мөнгө зээлийн асуудлыг шийдчихдэг сул гартай бололтой.  

Ямар ч хөнгөлөлттэй зээл байсан улсын өр зузаараад шийтгэвэрт нь бидний хэтэвч нимгэрээд байгаа. Үүний суурь хөрс нь юу болох талаар улс суурьтай ярьчих сэтгүүлч, эдийн засагч хүртэл ховорджээ.

Эдийн засагч Д.Жаргалсайхантай нэг зүйл дээр санал нийлж байгаа. Энэ төсөв мөнгөний бодлогын суурь гажигаа засья. Хэлэлцэж ярья. Тэгээд цаашаа явья. Цоорхой хүүдийнд бага хүүтэй байтугай нэмэлт урамшуулалтай тэрбумын зээл хийгээд ч нэмэргүй гэж...

Асар намчирхсан, улстөржсөн, цөөнх бүлэглэлийн гарт орж хяналтаас бүрэн гарсан төсөв, тогтолцооны гажиг, засаглалын хямралаа засах алхамыг яаж эхлүүлэх вэ. Энэ бол ОУВС , тэдний бодлогыг дэмжиж байгаа Япон түнш нараас үл хамаарах, бидний ухаарал, улстөрчдийн чин хүсэл зоригоос хамаарах  асуудал.

Пүрэвжавын Баярхүү / тоймч /