Цаг тооны үргэлжлэл, цагаан сүүний ургамал Бавуугийн ганц хүү МУ-ын Хөдөлмөрийн баатар хүндэт алдрыг хүртжээ. Өнжүүлтийн бор толгод нь мишээж харсан биз. ... Намхан уулсынх нь  хөх орой өндөлзөж бахархсан биз.

Монголын яруу найргийн тэнгэр Янжинлхам бурханыг бугуйлдаж бус уярааж буулгасан цөөхөн найрагчийн нэг нь ардын уран зохиолч  Б.Лхагвасүрэн гэж хувьдаа дүгнэдэг.  Тэр үнэхээр  дотортой найрагчаа...

... Дааган дэлээр нутагтай Доной гэж хүний хамгийн том охин. 1943 онд манай эцгийг цэргээс халагдаж ирсний дараа гэрлэсэн гэдэг. Би эхээс ганцаараа хүн. Надаас өмнө хоёр охин төрөөд эндчихсэн гэдэг. Надаас хойш ч хүүхэд гараагүй. Манай нутаг усныхан мэднэ л дээ. Бавуугийн ганц хүү гээд. Ижийнхээ ажил төрөл хийгээд гялалзаж явахыг мэдээ орсон цагаасаа хойш мэдэхгүй. Ижий минь бие муутай, үргэлж л хэвтэж байдаг сан. Нэг хоёр өдөр босоод л хэвтээд өгнө. 1951 онд аав Намын хянан шалгах хороонд байхад ижий Идэвхтэний больниц гэдэгт хэвтэж, савны их хүнд хагалгаа хийлгэсэн юм. Түүнээс хойш даралт нь ихэснэ, бие нь өвдөөд л. Миний ижий хорвоод зовох гэж ирсэн юм шиг л байдаг сан. Тэгээд 44 насандаа өөд болсон доо ...хэмээн тамхины хөх утаан доор холын дурсамжаа хэлхэх энэ найрагч ижий дээ өмөрч талбисан ярилцлагыг дээр нэгэн цагт уншиж байсан минь энэ өдөр тод  санагдах.

.

                              ...Судас нь лугшиж халуу дүүгсэн 
                            Бурхны өвөр дээр тоглодог байсан... 
                            Сүнс зайлам харанхуйн дунд 
                            Сүү нөмөрч унтдаг байсан... 
                            Ижийтэйгээ байхад би баян байсан... 
                            Ижийгээ амирласнаас хойш би гуйлгачин болсон 
                    Гэхдээ... 
                           Энэ хорвоогийн үхлээс бусдыг тоож гуйхгүй гуйлгачин болсон 
                           Ижийтэйгээ байхад би баян байсан.

.... 25 хүрэх гэж байхад миний жилийг угтаад л өнгөрсөн. Тийм ухаан ортлоо хамт байсан мөртлөө ижийгээ шалгааж байгаагүй л байсан байгаа юм. Хамгийн ойрын, хамгийн сайн мэдэх ёстой хүн нь атлаа би ижийгээ өвчинд шаналж байсныг нь л мэдэхээс дотор сэтгэлийг нь, юу боддог, юу мөрөөддөг байсныг нь мэдэхгүй л өнгөрч. Гурван ч хүүхдийг минь хүн төслүүлж өгсөн.  Бие муутай мөртлөө хүүхдүүдийг минь хардаг л байсан даа, миний муу ижий. Тэгэхээр ижийдээ юм нэмж биш, ижийгээсээ хороож л амьдардаг байсан юм байна. Гайхуулж, баярлуулж ч чадсан юмгүй. Гэхдээ хүү чинь архи уужээ, хүү чинь жудаггүй явна гэж зовоогоогүй. Тэр ч бүү хэл хүү чинь муу сурч байна гэж эцэг эхийн хуралд нэг дуудуулаагүй... 

                     Хавийн уран эгч нарын оёсон дээлний 
                     Ханцуй суганы ухлаадас нийлүүлж 
                     Эрээн дээл буруу энгэртэй шагласан 
                     Эхийнхээ сэтгэлийг одоо эргэж бодохноо 
                     Эх бүхний хайрыг цуглуулж 
“                    Энхрий” үрдээ өмсгөсөн байж... 

... Хүүгээ найман нас хүртэл нь буруу энгэртэй дээл, урт гэзгээр гоёсон хүн дээ, миний ижий. Хүүхэд тогтдоггүй айл тэгж домнодог шүү дээ. Өнжүүлийнхэн мэднэ дээ. Явуу зүүчихсэн хөгийн л амьтан явж. Сургуульд орохдоо л зөв энгэртэй дээл өмсч, гэзгээ авахуулсан. Ижий гээд бодохоор олон ангитай кино шиг хөврөх олон дурсамж надад бий...  Би ижийдээ зориулж дуу, шүлэг л бичдэг болохоос их том найраглал, дууль, жүжиг бичээгүй. Гэхдээ жилд ямар ч байсан нэг дуу хийнэ гэж зүтгэдэг зантай. Хамгийн анх ижийдээ зориулж “Ижийтэйгээ үзсэн наадам” шүлгээ бичсэн...  

Ардын уран зохиолч Б.Лхагвасүрэн :

                          ...Эмээгийн үүрдэг арагны үдээр 
                             Тас үсэрсэн өдөр 
                             Би төрсөн 
                             Хөөрхий минь өвдөхдөө базсийм гэнэ лээ 
                             Ижий минь биеэ хуурайштал 
                             Цусаа асгасан өдөр 
                             Би төрсөн 
Хөх уулсаа гомдоохооргүй хүн явахийм гэнэ лээ...  гэсэн мөрүүдээ МУ-ын баатар авсан өдрөө ... миний унасан газар, угаасан ус, урд хойд өнжүүл Зорголын улаан уулынхаа чулуу бүхэнд баярлалаа ... гэж үргэлжүүлжээ. Энгүүн хэлсэн  үгэндээ ч, шүлгийн яруу  мөрүүддээ ч буулгасан үг, туулсан зам хоёрын үзүүр нэг байхыг үүнээс өөрөөр хэрхэн харуулах. Төрийн шагналт, Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, Ардын уран зохиолч Б.Лхагвасүрэн найрагч  МУ-ын баатруудын эгнээнд  өвөрмөц гавьяатай.  Эхийн уургаас унах төдийд тосож авах Эх орны үнэ цэнийг тэр уянгалуулж биш ухааруулж хэлдэг болохоор ард түмэн хүндэлдэг.

Цаг тооны үргэлжлэл,  Цагаан сүүний ургамал ... Бавуугийн ганц хүү Монгол улсын баатар болжээ. Өнжүүлтийн бор толгод нь мишээж харсан биз. ... Намхан уулсын нь  хөх орой өндөлзөж бахархсан биз... Үүнээс өөр том шагнал түүнд үгүй.

Пүрэвжавын Баярхүү /тоймч /