Эдийн засгийн хямралтай зэрэгцээд ирэх өдрүүдэд зээлийн хүү, өр нэхэгдэж эхэлнэ.  Бид энэ оны гуравдугаар сарын 21-нд 600 сая ам.долларын өр төлнө. Ирэх наймдугаар сард БНХАУ-ын Ардын банктай байгуулсан своп хэлэлцээрийн хугацаа дуугсавар болж байгаа. Өнөөдрийн байдлаар  Монгол Улс 1.7 тэрбум ам.доллар авч ашиглаад байгаа юм билээ.  Ирэх оны нэгдүгээр сарын 05-нд Чингис бондын 500 сая ам.долларын төлбөр төлөх ёстой.  Хүү нь 50 сая ам.доллар.

Наанадаж эхний өр ширээ төлөх мөнгө улсын дансанд бий юу. Төсвийн байнгын хорооны хуралдаанаар эхний ээлжинд төлөх мөнгийг хаанаас хэрхэн босгох талаар гишүүдийн асуултад хариулчих  Сангийн яамны   төлөөлөл байхгүй байсан. ОУВС-гийн хэлэлцээр үргэлжилж байгаагаас Хөгжлийн банкны хуулийн шинэчилсэн найруулгыг хэлэлцүүлэг хойшилдсон. Учир нь ОУВС Монгол Улсыг нэг төсөвтэй байх шаардлага тавьж байгаа. Шинэ төр, засаг ч  улсын төсөвт бүгдийг багцалсан. Харин  шинэчилсэн хуулийн төслөөр Хөгжлийн банкийг төсвийн гадна гаргах эсэх нь асуудал үүсгэж байгаа даг. Хэрвээ Хөгжлийн банкийг гадна гаргачихвал улсын төсөвтэй тэнцэх хэмжээний санхүүжилт дагалдах юм билээ. Энэ талаар ОУВС-тай ойлголцоогүй нөхцөлд Хөгжлийн банкны хуулийг батлах нь асуудал дагуулна. Өөрөөр хэлбэл Засгийн газар, ОУВС-гийн хооронд итгэлцлийг бууруулах эрсдэлтэй гэж гишүүд үзэж байсан. Үүнтэй зэрэгцээд эхний ээлжинд төлөх мөнгийг хаанаас олох асуудал зэрэгцэх юм билээ.  ОУВС-тай хөнгөлөлттэй зээл авах, санхүүгийн сахилга батыг өндөржүүлэх, эдийн засгийг эрүүлжүүлэх хэлэлцээр хийж байгаа юм.

Төв банкны хувьд гадаад валютын нөөцийг хамгаалж, төгрөгийн өгөөжийг нэмэгдүүлэхийг зорьж байгаа гэнэ. Өнгөрсөн хугацаанд мөнгөний бодлогын хүүг 4.5 хувиар нэмэгдүүлж, 15 хувьд хүргэснээр  зээлийн хүү өсөхөөс сэргийлж, төгрөгийн ханшны уналтыг зогсоож чадсан байна. Өнгөрсөн оны сүүлээр мөнгөний бодлогын хүүг нэг хувиар буулгаж, арилжааны банкуудаас Монгол банкинд заавал байлгах нөөцийн хүүг жилийн долоон хувьд хүргэснээр үндэсний аж ахуйн нэгжүүдийн экспортын орлого 25 хувиар нэмэгджээ.

Эдийн засгийн хямралыг давж, ирэх жилүүдэд төлөх өрөө төлөхийн тулд валютын нөөцөө нэмэгдүүлдэггүй юм гэхэд хамгаалах зайлшгүй шаардлагатай байгаа. Валютын нөөцөө хамгаалах хамгийн чухал зүйл нь алтны худалдан авалт гэдгийг төв банкны Ерөнхийлөгч онцолж байсан. Тиймээс ч алт худалдан авах  ажиллагааг нээлттэй зохион байгуулж байгаа гэнэ. Өнгөрсөн онд 18.3 тонн алт худалдан авчээ.  Энэ  жил 25 тоннд хүргэх зорилт тавин ажиллаж байгаа юм билээ.  

Монголбанк 2016 онд нийт 197 удаагийн гадаад валютын дуудлага худалдаа зохион байгуулж, нэг тэрбум 424 сая ам.доллар, нэг тэрбум 855 сая юаны гүйлгээ хийсэн байна.   Энэ нь сард дунджаар 116 сая ам.долларын арилжаа хийсэн үзүүлэлт гэнэ. Цаашлаад төгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханшийн өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх, экспортын голлох түүхий эдийн зах зээлийн төлөв байдлын талаар судалгаа, шинжилгээ хийх зэрэг ажлыг 2017 онд хийхээр төлөвлөжээ.  Түүнлчэн эдийн засгийн гол түнш орнуудын төв банкуудтай үндэсний мөнгөн тэмдэгт солилцох своп хэлцэл хийхээр ажиллаж байгаа аж.  Жишээлэхэд,  ОХУ, БНСУ, Япон улсын Төв банктай хамтран ажиллахаар ярилцжээ.

Мэргэжилтнүүд гадаадын банкнуудын үйл ажиллагаа явуулах эрхзүйн орчныг боловсронгуй болгохыг илүүд үзэж байна лээ. Тиймээс ч дэлхийд томоохонд тооцогдох Хятадын Худалдаа, аж үйлдвэрлэлийн банкинд Монгол Улсад төлөөлөгчийн газар нээх зөвшөөрөл олгоод байгаа гэнэ. Энэ нь Монголд орох валютын урсгалыг нэмэгдүүлэх нэг хэлбэр гэж үзжээ. Үүнтэй зэрэгцээд Монголбанкны тухай хуульд өөрчлөлт оруулахаар болжээ. Энэ талаар  ОУВС-гийн мэргэжилтнүүд ирж зөвлөгөө өгсөн байна.

Ийнхүү дотоодын эдийн засгаа сэргээхээс гадна гадаад их өрөө төлөх , зохицуулах их ажил шинэ төр, засгийнхны өмнө ирээд байна. Намрын чуулган энэ долоо хоногт хаалтаа хийнэ. Атал өнөөдөр эхний ээлжинд төлөгдөх зээлийн төлбөрийг эх үүсвэрийг хаанаас гаргах, бэлэн эсэх нь тодорхой, бүрхэг байгаа. Ямартай ч хугацаа нь тулаад ирсэн эхний ээлжинд төлөгдөх зээлийн өрийг зохицуулж, Засгийн газарт чиглэл өгөөд чуулганаа завсарлуулах биз ээ.

Н.Энхлэн