Монголд захиалгат аллага гарах болжээ. Үе үе ийм төрлийн хэрэг гарсан талаар цагдаагийнхан  мэдээлж дор нь илрүүлж хэрэгтнүүдийг шүүхийн өмнө зогсоодог.

Хэдэн жилийн өмнө 91 настай эмээ өөрийг нь дарамтлах болсон өргөмөл хүүгээ хэдэн залуусаар нүдүүлж цааш харуулахаар захиалсан хэрэг нийгмийг шуугиулж байлаа. Аргаа бараад л настай хүн телевизийн чатаар хүн зодуулах захиалга өгсөн байлгүй гэж эмээг өмөөрсөн талд нь би орсон юм. Учирлал нь гэвэл өргөмөл хүү эмээг гар хөлийг нь хугалж зоддог байсан гэдэг. Цагдаад мэдэгдээд нэмэргүй хэд хоноод гарч ирээд улам зууж зодоод байхаар өөрөө асуудлаа шийдэхээр болсон байх.

Сүүлийн дуулиан нь Дорнодод болсон хүүхдийн аллага болж байна. Хамтран амьдарч байсан хүүхдийн эцгээ өөртөө татах гэсэндээ 200 мянган төгрөгөөр нялх хүүхдийнх нь амийг хөнөөх захиалга өгчихөж. Алуурчин ч дэргэд нь бэлэн. Мөнгөө аваад дор нь амласнаа гүйцэлдүүлсэн бололтой.

Үүнээс сарын өмнөхөн бас нэг харанхуй таг боловсролгүй нөхөр цагаан сэтгэл өвөрлөж Монголын амар амгаланд татагдаж ирсэн гадаадын нэртэй уулчны амийг шунахай сэдлээр хөнөөсөн. Дээрэмдсэн мөнгө нь 200 мянган төгрөг, 100 доллар. Хүүхдийн аллагыг захиалсан эмэгтэй, гэрийнхээ хаяанд шахуу гадаад хүнийг алчихсан залуу хоёр хоёулаа хөдөө амьдрах ба ил цагаан шахуу хийсэн гэмт хэргээ илрэхгүй баригдахгүй гэж төсөөлсөнөөрөө хоорондоо төстэй.

Ажил хамт олонгүй, хайрлаж итгэсэн дотны хүн нь урвасан, мэхэлсэн, өөр хүнтэй ил цагаан амьдрах болсон доромжлолыг тэвч гэж хэлэхэд амархан. Туулж гарахад асар их тэвчээр, эрүүл ухаан, дотно нөхдийн зөв залсан үг зөвлөгөө хэрэг болно. Гэвч олон хүнд тэр дундаа хөдөө дайдад амьдарч буй хүмүүст энэ олон хүчин зүйлийг бүрдүүлсэн орчин, эерэг өгөгдөл байдаггүй. Нэгнээ хүчирхийлсэн мэхэлсэн, бараан орчинтой гэрийн хаяанд амьдрах хөдөө сумын өсвөр насныхан, уугуул иргэд хатуухан хэлэхэд малын тооллогод орохын наагуур төрийн анхаарлаас гээгдсэн мэт харагддаг. Хөдөө нутагт гэр бүл хүүхдийн асуудалд анхаарал тавьдаг тусгай бэлтгэгдсэн нийгмийн ажилтан, сэтгэл зүйч, гэр бүлийн зөвлөгөө өгөх төв гэж байхгүй. Харин баар, буудал бол аль ч суманд нэг байж л байдаг юм. 

Гэр бүлийн хүрээнд онц хэрцгий хүчирхийлэл, айдас төрүүлсэн гэмт хэргүүд гарах нь их болж байна гэж бид халагладаг. Цаазын ялаа дахин сэргээе гэж бухимдах хүмүүс ч байдаг. Төр л халаглах ёстой санагдаж байна. Гэр бүл, үнэт зүйлийн тухай цуврал лекц биш гэхэд ядаж гэр бүлээс гадуур харьцаанд орсон эхнэр нөхрийнхөө мэхлэлт, араар тавилтыг мэдсэн нөхцөлд яаж шийдвэрлэх талаар дотно зөвлөгөө өгчихдөг сэтгэл зүйчдийг хөдөө сумын тоогоор явуулж суурьшуулмаар. Цалин мөнгийг нь төсвөөс өгөөд, сэтгэл зүйчдийн клубуудыг байгуулж хүндээ ойртуулж ажиллуулмаар.

Шуугиж буй хэргийн талаар таамаглахад 20-хон настай бүсгүй нууцаар амьдрагчаа дэргэдээ үлдээхийн тулд хүүхдийнх нь амийг хөнөөх мунхаг сэдлээ давж гарахад нь зогсоож туслах хүн байсан юм болов уу. Үзэн ядах хорсол бухимдалаа барьж дийлэлгүй, нялх хүүхдийг үгүй хийх захиалга өгч байгаа нь нөгөө талаас сэтгэцийн асар “трам” авсан байхдаа гаргасан шийдвэр байж болох талтай.

Манай шүүхийн практикт ч ийм төрлийн хэрэгт сэтгэл санааны цочрол стрессийн байдлыг авч үзэх хандлага тун бага. Сэтгэлийн хямрал бухимдлаа тайлах аргаа олохгүй байсаар үйлдэж байгаа муйхар нэгний гэмт хэргийн золиос нь бяцхан хүүхдүүд байгаад цочирдохгүй байх арга алга. Төр одоо нэг цочиж, хүнээ гэдэг нийгэм байгуулж байгаагаа харуулмаар. Ахмадууд хөдөө талд соёлын үрийг тарьсан шиг орчин цагийн нөр их стресстэй болсон хүнийхээ сэтгэл зүйд хүрэх талаар анхаарч хөдөө талд бор зүрхээрээ хаягдсан эмэгтэйчүүд, хүүхдүүдэд хүрсэн бодлого гаргаач.

Жилийн өмнөхөн бид харгис “удган” хойд эхийнхээ зодуур тамлалд айж чичирсээр үүрд зогссон нэгэн бяцхан зүрхний төлөө зул өргөж талбайдаа гарцгаасан. Одоо учир мэдэхгүй 7-хон насандаа бусдын гарт санаатай хорлогдсон балчир хүүгийн араас дахин зул өргөхөөр боллоо. Харамсалтай байна...

Пүрэвжавын Баярхүү /тоймч/