АН, “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн хамтарч Засгийн газрын хамтарч байгуулах хэлэлцээ, тохиролцоо хийсээр багагүй хугацааг өнгөрлөө. Ээлжит бус чуулганаар шийдэгдэх байсан энэ асуудал улс  төрийн шантаажаас улбаалан өнөөг хүртэл  гацлаа.

Уг нь ч жил хүрэхгүй хугацаанд ажиллах сайд нарын нэрийг өргөх барих нь  Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэгийн бүрэн эрхийнхээ хүрээнд шийдчих гарын үзүүрийн ажил. Гэхдээ эрх ашиг, амбицийн төлөө улайрдаг улс төрд бага, ялих шалихгүй  зүйл гэж байдаггүй бололтой. Бөөсийн чинээ асуудлыг ч тэмээн чинээ болгоод шантаажлан гацаачихдаг  төрөлхийн бус ч олдмол  нандин чанар гагцхүү улстөрд л байна.

Сонгуулийн жил дөхөхийн хэрээр улстөрчийн амбиц, бүлэг, фракцын зөрчил тэмцэл  дээд цэгтээ тулж, эрх ашиг л үл нэгдвэл  илд  далайхад ч бэлэн, цөс нь хөөрсөн эрхмүүд цахим сүлжээгээр хатуу үг шидэлцсээр байгаа. Ер нь төрийн харчуул тэр бүр гар зөрүүлээд байдаггүй,  ганц шанааны ая даахгүй хальтираад уначихдаг цагаан захтнууд юм билээ. Харин үг хэлээрээ уралцахаараа Долоон буудлын Должин эмээг ч давж  сөрсөн базаа хийчихэж чадна.

Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газрын сэлгээний сайд нарыг томилох асуудал ийнхүү нам, эвслийн хэлэлцээ, тохиролцоогоор явагдаж,  хүрээгээ тэлж, сэдвээсээ хальж байгаа сурагтай.  Ер нь МАН-ын 6 сайдыг огцруулаад, тухайн салбаруудад мэргэжлийн, туршлагатай эрхмийг томилох гээд мэтгэлцээд байгаа юм биш. АН дахь бүлэг, фракцуудын төлөөллөө,  “хүн”ээ шургуулах гэсэн шахаа Засгийн газрын тогтворгүй байдлыг үргэлжлүүлж,  улс төрийг хямраалаа.

УИХ-д олонхи бүрдээгүй үед олон суудал авсан улс төрийн хүчин нь парламентад бүлэгтэй нам, эвсэлтэй хамтарч Засгийн газар байгуулдаг. Нэгэнтээ МАН-тай байгуулсан гэрээгээ цуцалсан эрх баригчдад МАХН-МҮАН-ын хамтарсан “Шударга ёс” эвслийн бүлэгтэй хэлэлцээрийн ард суухаас аргагүй нөхцөл үүссэн.  Өршөөлийн хууль батлагдаж, эрх баригчид “Шударга ёс” эвсэлтэй  хамтын ажиллагаагаа үргэлжүүлэх улс төрийн  алтан боломжийг анаж байсан МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр ч Сөүлээс яаран ирж,  АН-ын даргатай хэлэлцээний ширээнд суулаа.  Өнөөдөр Засгийн газрын 6 сайдын суудлыг хамтрагч нам эвсэл яг тэнцүү хувааж авах   тохиролцоонд хүрч чадсан нь МАХН-ын дарга Н.Энхбаярын “гавьяа”. Уг нь “Шударга ёс” эвсэлд сайдын хоёр суудал л өгнө гэж яригдаж байсан. Харин Засгийн газрын сайд нарыг томилох асуудлыг зөвшилцөх “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн ажлын хэсгийн ахлагчаар МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр  томилогдон ажиллаж, АН-ын дарга З.Энхболдтой хийсэн хэлэлцээрийн эхний үр дүн энэ. Хаалттай хэлэлцээрийн цаана улс төрийн өөр ямар тохироонд хүрснийг одоогоор хэн ч тааж эс  мэднэ.

“Шударга ёс” эвслийн бүлгийнхэн гурван сайдынхаа нэрийг  хэлэлцээд тодруулчихсан, учир нь МАХН-ын дарга Н.Энхбаярын заасан замаар явцгааж байгаа. Н.Энхбаяр даргатайгаа маргалдаж, мэтгэлцээд байх зүрхтэй эрхэм ч  эвслийн  бүлэгт   гарахгүй. "Шударга ёс" эвслийн бүлгийн дарга, дэд дарга болох Н.Батцэрэг Шадар сайдад, З.Баянсэлэнгэ БОНХАЖ-ын  сайдад нэр дэвшсэн дуулдана.

Мөн Өршөөлийн хуулийг батлуулахад хүчин зүтгэсэн Д.Оюунбаатар гишүүн БХБ-ын сайдаар томилогдох бололтой.

Харин эрх баригч хүчин АН-ын тухайд “Шударга ёс”-той тохиролцохоос илүүтэй намынхантайгаа ойлголцох гэдэг хурц, хүнд  асуудал болоод байгаа.

Ямартай АН-ын бүлгээрээ хэлэлцээд Сангийн сайдад Н.Батбаяр, Хөдөлмөрийн сайдад Г.Баярсайхан, Зам, тээврийн сайдад Л.Эрдэнэчимэг нарыг нэрийг өргөн барихаар нэгдсэн ойлголцолд хүрэхээр чармайж. Харин   багаар ажиллаж чаддаггүй, туйлбаргүй гэгддэг Н.Батбаяр, Л.Эрдэнэчимэг нартай гар нийлж ажиллаж чадахгүйгээ Ерөнхий сайд шуудхан мэдэгдэж. Ингээд л дахин үл ойлголцолд хүрээд байгаа сурагтай.

АН-ын бүлгээс сайдад нэр дэвшүүлсэн эрхмүүдийг Гүйцэтгэх зөвлөлөөрөө хэлэлцэнэ. Хэрвээ дэмжигдвэл сайдаар нэр дэвшүүлэх 6 эрхмээ Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг эхлээд Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөхөөр хүргүүлнэ. Дараагаар нь УИХ-д өргөн барина.

Харин үүний дараагаар УИХ-ын ээлжит  бус чуулган зарлах юм. Уг нь Өршөөлийн хуульд Ерөнхийлөгч хориг тавьж, УИХ-д хүргүүлээд байгаа. Харин УИХ-ын дарга ээлжит бус чуулганыг хаахдаа Өршөөлийн хуулийн хориг, Засгийн газрын сайд нарын томилгооны асуудал өргөн баригдсан үед дараагийн ээлжит бус чуулганы товыг зарлахаа мэдэгдсэн.

Ерөнхийлөгчийн хоригийг УИХ хүлээж аваад ажлын 14 хоногт хэлэлцдэг дэгтэй юм билээ. Тиймээс Засгийн газрын сайд нарын тохиролцоо бүрдэж, өргөн баригдтал ээлжит бус чуулганы тов зарлагдахгүй нь.

Ямартай ч эрх баригчдаас томилогдох сэлгээний сайд нар салбартаа хэр мэдлэг туршлагатайдаа бус хэний бүлэг,  фракц хүчтэй, нөлөөтэй гэдгээр тодорч, тогтворгүй Засгийг торгоох нь.

Н.Энхбат