Монгол Улсын иргэн Стел­ла хэмээх Б.Энх­туяа Малайз улсад бусдын гарт учир битүүлгээр амь насаа алдсан шуугиан гараад 2 жил гаран болж байна. Цөөхөн монголчууд нэг хоёроороо сугалуулах мэт хүний газар амиа алдсан хар мэдээ хол тасрахгүй сонсогдох нь хэцүү. Сүүлийнх нэг нь болж БНХАУ-ын Эрээн хотод энэ сарын 17-18-нд шилжих шөнө Монгол эмэгтэй амиа алдсан харамсалтай хэрэг гарсан. Өнөөдрөөс гэмт хэрэгтнийг барилаа гэж мэдээлж байхыг бодоход мөн л бусдын гарт амиа алдсан бололтой. Зарим эх сурвалж “талийгаач бүсгүйн хувьд амиа алдахаас зургаа хоногийн өмнө хилээр гарсан байдаг. Ягааны гудамж гэгдэх газарт маш хямдхан буудал хөлсөлж бараагаа зарж борлуулж байсан. Нөхөр гурван хүүхдийн хамт Замын-Үүд боомтод амьдардаг байсан” талаар мэдээлжээ.

БНХАУ-ын Эрээн хот гэдэг Монголчуудын хувьд эрээнтэй бараантай хот болсон бололтой. Хатуухан хэлэхэд олон талаар эрсдэл дагуулсан орчин бүхий орон үүр болсон гэж яваад ирсэн зарим хүмүүс ярихыг зөндөө л сонслоо. Тэнд байх бизнесийн орчин ямар байдгийг шууд хэлж чадахгүй ч биеэ үнэлэгчдийн сүлжээт газрууд бий болсон тухай яриа гаслалыг хүмүүс зүгээр нэг зугаа болгож яриад өнгөрч байна. Эрээний Монгол охидтой өнгөрүүлсэн нэг биш шөнийн дурсамжтай ганзагачин бадарчин хятадууд бас монголчууд захаас аван бий л гэдэг. Бодит байдал ямар байгааг тэнд нь байнга сууж манай Консул л хэлж чадах байх.

450 км нутаг дэвсгэрийг хамрах 100 мянга гаруй хүн амтай Эрээн хот нь Хятад Монгол, Хотон, Манж, Солонгос, Дагуур, Чян зэрэг эрээн бараан хүн ам холхисон боомт хот гэдэг. Арилжаа наймааны том төв хилийн үүд болсон энэ хотод амар хялбар амьдрал хайж очиж хүний гарт орчихсон охид хүүхнүүдийн “эрх” яаж хамгаалагдаж байдгийг улсаа төлөөлж суугаа Консулаас асуумаар байгаа юм.  Эрээн хотын заваан амьдралд хутгалдсан хүн бүрийг сахиус шиг хамгаалж чадахгүй ч тоо бүртгэл судалгаа хяналт байдаг гэж найдья.

Эрээн хотын гудамжинд амиа алдсан иргэд цөөнгүй. 2010 онд Эрээн хотод монгол залуу амиа алдсан хэрэг байсан талаар мэдээлэгдэж байсан. Эх сурвалжийн мэдээлснээр Эрээн хотын Жинчон гэх биеэ үнэлэгчдийн газар уг хэрэг болсон ба биеэ үнэлэгч авах гэсэн монгол залуу үнэ хөлсөн дээрээ тохиролцож чадаагүйгээс биеэ үнэлэгч зардаг Өвөрмонголын Лодо хэмээх хочтой этгээд биеэ үнэлэгчтэйгээ хамтарч уг хэргийг хийсэн гэдэг. Энэ мэт хэргийн уурхай болсон газар Эрээнд олон байгаа бөгөөд тэнд байх эмэгтэйчүүдийн ихэнхи нь монгол бүсгүйчүүд гэдэг.

Бид тэднийг шууд зүхэх гадуурхах учиргүй. Хэдэн төгрөг харж хүний гарт орчихсон, бичиг баримтаа хураалгасан, хүчирхийлэл дарамтанд байгаа охид эмэгтэйчүүдээ татаж авах, үгүйдээ бичиг баримтын зөрчлийг нь арилгахад тусалж эх орондоо ирэх боломжийг нь нэмэгдүүлэхэд анхаарах ёстой л байх. Ер нь ямар нэг хэмжээний дарамтанд орсон, бусдын эрх хүчинд автсан манай иргэд яагаад шууд улсаа төлөөлсөн төрийн консулд хандаж чадахгүй байна. Дарамтанд орсон нөхцөлд энэ замыг сонгох нь ямар нэг хэмжээгээр эрсдэлтэй тийм ч найдвартай тооцоогддоггүй бололтой. Арай гэж хил даваад очвол эх оронд нь тодорхой дарамт цаашлаад хэрэгтэн болгоод хорих гавтай цагдаа хүлээж байдаг ч байх талтай. Хүний газрыг өөрөө сонгоод биеэ үнэлээд бусдын золиос болоод яваа хүн бүрийг төр хамгаалах боломжгүй нь тодорхой. Гэхдээ тэр ягаан гудмын замд хөтлөгдөж байгаа иргэддээ хяналт тавьж, хар нүхнээс гарах боломж байгааг хэлж сануулж байх үүрэгтэй байх.  

УИХ-аас 2011 онд баталсан Монго Улсын Гадаад бодлогын үзэл баримтлалын Гадаадад байгаа иргэдийнхээ эрх ашгийг хамгаалах бодлого гэсэн хэсэгт “Монгол Улсаас гадаад улсад суугаа бүрэн эрхт төлөөлөгчийн газар өөрийн иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны эрх ашгийг үндэсний болон тухайн улсын хууль тогтоомж, олон улсын гэрээний хүрээнд хамгаалах, гадаадад зорчиж байгаа иргэдийг хар тамхи, хүний наймаа зэрэг ноцтой гэмт хэрэгт өртөхөөс сэрэмжлүүлэх, ийм төрлийн хэрэгт холбогдож хохирогсдын эрхийг хамгаалах чиглэлээр тухайн улсын болон олон улсын холбогдох байгууллагатай хамтран ажиллах гэх зэргээр заасан байдаг нь амьдралд хэр тусгалаа олж байгааг төр нэг эргэж харах хэрэгтэй болсон санагдана. Ганцхан сарын дотор гадаадад ажиллаж амьдарч байгаа Монгол Улсын 13 иргэн амиа алдсан харамсалтай тоон мэдээлэл байгаа талаар гадаад харилцааны албаны эх сурвалж мэдээлж байсныг одоо эргэн санахад илүүдэхгүй. ГХЯ, түүнд холбогдох чиг үүрэг бүхий байгууллагуудыг хөл дээр нь босгож хүний газар, харанхуй сүүдэрт амьдрал хайж яваа хэдэн иргэддээ сэрэмжлүүлэг анхааруулга сайн өгч баймаар гэх санамж үгийг дахин хэлье дээ. Эрээн гэдэг энэ хотод элдэв бодолгүй ажлаа бүтээгээд л буц  манайхаан. Хүний газар буруу замаар явбал дааж дагадаг бурхан нь ч харж гүйцэхгүй төөрдөг гэсэн. Хүний газар нэрээ бас алтан “амиа” хариуцаж явах учиртай бид.

Пүрэвжавын Баярхүү /тоймч/