“Зөв зам тод мөртэй гэдэг. Хийсэн бүтээсэн маань нүдэнд харагдаж, гарт баригдаж байгаа. Хэн ч яаж ч хүсээд хүмүүсийн харж, барьж байгааг алга болгож чадахгүй шиг хэн ч, юу ч гэж өө хайсан бид Монголд хэрэгтэй зүйлсийг зоригтойгоор хийсэн, бүтээн байгуулсан...” Энэ бол Монгол Улсын 27 дахь Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягийн хэвлэлд өгсөн ярилцлагын хэсэг. Үнэндээ л Шинэчлэлийн Засгийн газрын хэрэгжүүлсэн аймгуудыг холбосон авто зам, цахилгаан дулааны асуудал, хотын түгжрэл, үйлдвэржилт, орон сууцны найман хувийн зээл, төрийн албаны хүнд сурталгүй шуурхай байдал гээд иргэдийн бухимдлыг төрүүлдэг олон асуудлыг шийдсэнийг түүний хэлснээр “хэн ч үгүйсгэж чадахгүй” билээ.

Нэг хэсэг парламентаас, тэр дундаа хэвлэлийнхнээс зай барьж байсан экс Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг хэвлэлд “ам нээж” улс төрийн өнөөгийн нөхцөл байдал, нам дахь фракц бүлэглэл, цаг үеийн асуудлаар байр сууриа илэрхийлж, сэтгүүлчийн сонирхсон асуултад нээлттэй хариулжээ. Өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд мөнгө эргэлдэж байсан ч эдийн засгийг хямруулсан гэж Н.Алтанхуягийн Засгийн газрыг шүүмжлэн огцруулсан ч парламентад, тэр дундаа АН-д бүлэг, фракцийн эрх ашгийн зөрчил, тэмцэл үргэлжилсээр байгаа нь нууц биш.

Улс төрд фракц бүлэглэлээрээ өрсөлдөхдөө дайсагнасан, үгүйгэсэн, гүтгэсэн гаж хэлбэр байгааг АН-ыг таван жил, Засгийн газрыг хоёр жил гаруй удирдаад албан тушаалаасаа буусан экс Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг нуусангүй. Энэ нь хийж бүтээх гэсэн нэг хэсгээ цөөн хэдэн хүний бохир пиар баллаад байгааг тодорхой өгүүлжээ. Манай улс ардчилсан нийгэмд шилжээд 25 жил болсон ч улс төрд өнөөг хүртэл “шоронжсон тогтолцоо оршиж, бүр үйл ажиллагаа нь улам нарийсч улс төрийн нам дамжсан бүлэглэлүүдийн эрх ашигт үйлчилдэг болж нөхцөл байдал нь хүндэрч байна” гэдгийг тэрбээр онцолсон байна. Үүнийгээ тэрбээр АТГ-ын үйл ажиллагаагаар баталгаажуулсан байна лээ. Иргэдийг шалгах нэрийдлээр хүний нэр төрийг гутаадаг, гүтгэн доромжилдог байгууллага бол АТГ гэдгийг зөвхөн экс Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг анх удаа дурдаж байгаа бус. УИХ-ын гишүүдээс эхлээд төрийн албан хаагчид ч тус газрын үйл ажиллагааг шүүмжлэн, буруутгадаг. Харин УИХ-ын гишүүн Н.Алтанхуяг дээрх байгууллагын үйл ажиллагааг шүүмжлээд зогсохгүй шаардлагатай тохиолдолд тэмцэнэ гэдгээ ч илэрхийлжээ.

Экс Ерөнхий сайдыг ямар ч үнээр хамаагүй албан тушаалд үлдэх гээд улайраад байна гэсэн шүүмжлэл Засгийн газарт нь хариуцлага тооцохоор хэлэлцэх үед нийгэмд тарж байсан. Гэвч энэ нь “Гаднаа АН МАН үзэлцээд байгаа харагдавч цаагуураа эрх ашгаараа нэвт сүлбэлдсэн нэг хоёрхон хүний том эрх ашиг, том мөнгөний тоглолт байсныг өнөөдөр та бүхэн нүдээ жаахан томсгоод харвал ив ил байна шүү дээ” гэдгийг зарлах,  анхааруулахын завсар дурдаад “тэдэнтэй бохир ажлууд дээр нь хамтарч нэгдээгүй учраас намайг золиослох ажиллагааг зохион байгуулсан” хэмээн тайлбарласан байна. Гэхдээ ганцхан өөрөө золиослогдсон бус Хуульзүйн экс сайд Х.Тэмүүжин, зөвлөх Л.Гансүх гээд эрхмүүдийг ч онцлон дурджээ.

Харин таван жил удирдсаны хувьд уу, улс төрд байх үзэгдэл гэж ардчиллын зарчмаар тооцсон уу ямартай ч  нам дахь  фракц бүлэглэлийн хагарал, тэмцлийг намын нэр төрийг гутааж байна гэхээс илүүтэй АН цэвэрлэгдэж байгаа гэх хамгаалсан байр сууринаас хандсан байна лээ.

Н.Алтанхуягийг Ерөнхий сайдаар томилогдсоноос хойш төрийн албыг төрлийн алба болгосон гэх шүүмжлэл байнга дагалдсан. Үүнд хүргэн н.Дэнзэнгээ хажуудаа авч, ЗГХЭГ-ын тэргүүн дэд даргаар томилсон нь нөлөөлсөн гэж ажиглагчид үздэг. Харин тэрбээр  хүргэндээ сэв халдаадаггүй “зан” нь хэвээр аж. Энэ удаад ч тас  өмөөрч “Үнэндээ бол Дэнзэн манай өнөөгийн нийгмийн золиос болсон залуу. Өнөөгийн нийгэм, бохир улс төр ингэж л залуу хүний амьдралаар тоглосон. Тэр залуугийн хүсэл мөрөөдөл битгий унтраасай гэж хүсэх юм. Би үнэндээ өмнө нь буруутай мэт санагдаад уулзахаар эвгүй байдаг. Харамсмаар...” хэмээн бурууг өөр дээрээ тохсон байх юм.

Харин улс орны эдийн засагтай холбоотой стратегийн ордыг эргэлтэд оруулах асуудлаар Оюутолгойгоос олох ашиг бага гэдгийг онцолж, Тавантолгойн хэлэлцээрийг улс оронд ашигтай шийдэлд хүрээсэй гэсэн байр сууриа илэрхийлжээ.

Шинэчлэлийн Засгийн газрыг огцруулахад түлхэц болсон эрхмийг МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр гэж үзэх хүмүүс байдаг. Учир нь АН-ын дарга асан Н.Алтанхуяг МАХН-ын дарга Н.Энхбаяртай хамтран ажиллах урт хугацааны гэрээг намынхантайгаа зөвшилцөлгүй дур мэдэн хийж, гарын үсэг зурсан нь “гал дээр шар тос” нэмсэнтэй адил зүйл болсон. Энэ асуудалд өнөө ч Н.Алтанхуяг гишүүн улс төрийн алсыг харсан зөв шийдвэр гэж үзсэн хэвээр аж.  Басхүү Засгийн газраа бүрдүүлэхдээ МАН-ыг багтаагаагүй нь түүний алдаа гэж нийгмийн зарим хэсэг дүгнэдэг. Гэвч тухайн цаг үе, 2012 оны УИХ-ын сонгуулийн үр дүн  АН-д олон суудал оноосон нь олон жил төр, засгийн эрх барьсан МАН-тай “гар барьж” болохгүй гэсэн сонголт гэж экс Ерөнхий сайд тайлбарлажээ.

Шинэ оныг бид шинэ Засгийн газартайгаар угтсан. Шийдлийн гэх тодотолыг түмнээс хүртсэн хамтарсан Засгийн газар үйл ажиллагаагаа явуулаад хоёр сар гаруй болж байна.  Экс Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг Төсвийн тодотгол хэлэлцэх үеэр байнгын хороо, чуулганы хуралдаандаа сууж, “Ч.Сайханбилэг ээ, наад популизмаа болиод цалингаа тавь. Эдийн засгийн хямралыг даван туулахдаа иргэдийн халаас руу битгий дайр” хэмээн шүүмжилж байлаа. Ерөнхий сайд Ч.Сайханбилэг бол Шинэчлэлийн Засгийн газарт түүний танхимд, тэр дундаа баруун гар нь байсан. Экс Ерөнхий сайд өнөөдрийн Засгийн газрын тэргүүний талаар “Манай Сайханаа” гээд л өөриймсөж ярьсан байна.

Экс Ерөнхий сайд Н.Алтанхуягт алдаа ч бий, оноо ч бий. Харин улс төр дэх нам эвсэл, бүлэг, фракцын тэмцэл, өрсөлдөөн “бохир тоглоом”-оор явагдгийг, олонхийн “бүтээн байгуулалт” цөөн хэсгийн “үгүйсгэл”-ээр дарагддаг гаж тогтолцоог хэрхэн өөрчлөх вэ. Улс төр дэх “бохир тоглоом” улс орны хөгжлийг ч тушна.   

Н.Энх