ОХУ-ын Төрийн Думын хуралдаанаар нэг ноцтой асуудал яригдсан нь Хятад руу дамжуулах баруун чиглэлийн хийн хоолойг Монголоор тавих эсэх маргаан байлаа. Үндэстнийхээ эрх ашгийн үүднээс Казахстанаар дамжуулах нь чухал ч үүсээд буй эдийн засгийн хүндрэл, бэрхшээлтэй холбогдоод Монголоор дамжуулах нь илүү үр ашигтай гэж олонхи гишүүд нь үзжээ. В.Путин Монголд айлчлахдаа бидний хүсэлтэд "За" ч гээгүй, "Үгүй" ч гээгүйгийн шалтгаан нь энэ.
ө
Укрианы асуудлаас болоод Орос дорно зүгт анхаарлаа хандуулахаас өөр аргагүй байдалд хүрсэн. Европын Холбоотой муудалцснаас шалтгаалаад тэд эрчим хүчний түүхий эд нийлүүлдэг гол зах зээлээ алдсан. Үүнийгээ олз гэж харж байгаа. Учир нь тэрбум гаруй хүнтэй асар том зах зээлийн үнэлэмжийг харсан хэрэг. Түүхийн туршид Европ алдаа эндэгдлээ дорно дахинаар төлүүлэх бодлогыг оросууд чадамгай ашиглалаа. Зүүн Сибириэс Хятад руу дөрвөн мянган км-ийн урт хоолойгоор байгалийн хий дамжуулах 400 тэрбум ам.долларын өртөгтэй төсөл хэрэгжүүлэх гэрээ байгуулсан нь Орост хангалттай санагдсангүй. Баруун чиглэлийн хийн хоолойг яаж дамжуулах вэ гэдэг дээр толгойгоо шаналгасан нь төрийн Думын энэ хуралдаанаас бэлхнээ харагдаж байна. Есдүгээр сарын 1-нд Оросын Ерөнхийлөгч В.Путин, төрийн өмчийн “Газпром” компанийн захирал А.Миллер нар зүүн чиглэлийн хийн хоолой барих ажлын нээлтэд оролцохдоо баруун чиглэлийн хийн хоолойг барихад бэлэн гэдгээ илэрхийлсэн нь Оросын улстөрчдийн амны загатнааг өдөөсөн хэрэг. Өдсөн дээр нь чулуу шидэх нь бидний үүрэг.
а
Зүүн чиглэлийн хийн хоолойн гэрээн дагуу оросууд жил бүр 38 тэрбум ам.метр байглийн хий нийлүүлэх бол баруун чиглэлийн хоолойгоор жил бүр 60-100 тэрбум ам.метр хүртэл байгалийн хий дамжуулах боломжтой. Монгол эрчим хүчнийхээ бэрхшээлээс гарна. Дээр нь газар нутаг дээгүүрээ дамжуулсны төлбөрт боломжийн хэмжээний мөнгө орно. Хөрөнгө оруулалтын асар том боломжууд бий болно. Орос, Хятадын ашиг сонирхлын гадна үлдсэн хязгаар бол Монгол. Хөгжин дэвжихийн тулд бидний МАА газар тариалан, уул уурхайн нөөц хэрэгтэй. Ялангуяа хоёр их гүрний хамтарсан болоод дангаар томоохон компаниуд Москвагаас алслагдсан Алс дорнод, Сибирийн давагдашгүй хэрэгцээг хангах, Бээжингийн хойд мужуудын аж үйлдвэрийн цогцолборуудыг амилуулагч нь Монгол яах аргагүй мөн. Тэд одоо л анхаарлаа хандуулахгүй бол хожимдоно гэдгээ сайн ойлгож байгаа.
а
Оросууд барууны ертөнцтэй Укрианы асуудлаар муудалцсан нь эдийн засгийн хувьд хүнд цохилт болсон. Мах махан бүтээгдэхүүн, өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний үнэ нэмэгдэх болсон нь эх орондоо чин сэтгэлээс хайртай Оросын ард түмний тэвчээрийн чинсааг шалгаж эхлэв. Харицлан хориг арга хэмжээний дүнд барууны ертөнц санхүүжилтийн хувьд Оросоос бага хохирол амссан. Харин Оросынх шинэ зах зээл боломж хайхгүй бол мухардалд орохоос өөр аргагүйд хүрсэн. Ийм л торгон ирэн дээр Орос, Хятадын баруун чигийн байгалийн хийн хоолойн асуудал төрийн Дум дээрээ маргаан өрнүүлэхүйц хэмжээнд очсон нь зол завшаан болж магдагүй юм. Том зах зээлийн эрэлд В.Путин хатаад байна. Ганц тэр ч биш бүх оросууд. Баруунаас нүүр буруулсан л бол хамгийн ойрын том зах зээл Хятад байна. Нэгэнт санхүүгийн хүндрэлтэй байгаа учир хамгийн бага зардлаар бүтээгдэхүүнээ тэр зах зээлд хүргэх сонирхол бий. Тэр нь Монгол.
а
Монголын өрсөлдөгч Казахстан өөрөө асуудлаар дүүрэн улс. Салан тусгаарлагчид, террорист бүлэглэлүүд гээд хийн хоолойн тавигдах маршрун дагуу аюул заналаар дүүрэн. Харин Монгол улсын амлаж байгаа амлалт оросуудын анхаарлыг татаж байгаа. В.Путинтэй уулзахдаа Ц.Элбэгдорж баруун чиглэлийн хийн хоолойг эх орных нь газар нутгаар тавихад аюулгүй байдал, богино маршрут, уул усгүй хээр тал зэрэг давуу талуудыг онцолсон. Бидний үнэхээр боломж энэ. Оросын Алтайн хязгаар Хятадтай ердөө 50 км-ийн зайд хиллэдэг бөгөөд үүгээр ЮНЕСКО-гоос зарласан дархан цаазат газар болох Укок өндөрлөг бий. Тал хээрээр хоёрхон мянган км-т тавих зардал Оросын Алтайн уул даваа өгсүүлэн тавих зардлаас хэд дахин бага тусна. Орос Хятадын баруун чиглэлийн байгалийн хийн хоолой эерэгээр шийдэгдвэл Монголын хөгжлийн нэгэн шинэ гарц нээгдэнэ.
а
Н.Бадамжав