Морин жил монголчууд бидэнд ээлтэй, Монгол орон руу минь олон улсын хараа бэлчээстэй байна. Намрын налгар энэ өдрүүдэд манай улсад албан хэлээр бол дэлхийн их гүрний, дотночлоод хэлбэл урд, хойд хөршийн удирдагч нараа угтан авах, үдэн мордуулах гээд хөл хөдөлгөөн ихтэй гэж жигтэйхэн. БНХАУ-ын дарга Си Зиньпиний айлчлал хөршөө хүндэтгэсэн, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлсэн, цаашлаад гуравдагч түншүүдтэй харьцах гарцыг олгосон түүхэн айлчлал боллоо.

.

Дэлхийн их гүрэн болох урд хөршийн тэргүүний манай улсад хийсэн айлчлал Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн халдашгүй дархан байдлыг олон улсад бататгасан түүхэн үйл явдлаар дүүрэн байлаа. Учир нь БНХАУ-ын даргыг манай улсад айлчлал хийхийн өмнөхөн олон улсын цахим сүлжээгээр манай тусгаар тогтнолын асуудлыг хөндсөн явган яриа, мессэж тэнэж явсан. Тиймээс ч энэ айлчлал зөвхөн хоёр орны хувьд анхаарал татсан бус олон улсын хараа, анхаарлын төвд болсон. Айлчлалын үеэр БНХАУ-ын дарга Си Зиньпин  найрсаг, итгэлтэй хөршийн ёсоор айлчилж байгаагаа бататган “Хятад улс ямагт Монгол Улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хүндэтгэнэ. Монголын ард түмний өөрсдөө сонгосон хөгжлийн замыг хүндэтгэнэ. Хятадын тал Монголын талтай хамт харилцан итгэлтэй, харилцан хариуцлагатай байх сайн хөрш, сайн найз, сайн түнш байхад бэлэн байна. Бид цаашид харилцан дэмжиж, харилцан тусалж хоёр улсын нийтлэг сэргээн босголт, хөгжлийн төлөө хамтран ажиллая" хэмээн нөхөрсгөөр хэлсэн нь цахимаар тэнэсэн үгийг няцаасан цохилт байлаа.

.

Энэ айлчлалыг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж хоёр орны харилцаанд шинэ хуудас нээсэн, түүхэн айлчлал гэж  дүгнэсэн. Тэрбээр "Монгол Улс, БНХАУ-ын хоорондын харилцааг иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцаа гэж үзэж цаашид уг харилцааг хөгжүүлэх тунхаглалд бид гарын үсэг зурлаа" гээд “Талууд бие биеийн тусгаар тогтнол, бүрэн эрх, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг харилцан хүндэтгэх, харилцан үл довтлох, хүч үл хэрэглэх буюу хүчээр сүрдүүлэхгүй байх, дотоод хэрэгт үл оролцох, эрх тэгш, харилцан ашигтай байх, энх тайвнаар зэрэгцэн орших, тус тусын сонгосон хөгжлийн замыг харилцан хүндэтгэх гэж тодорхойллоо” хэмээсэн юм.

:

Айлчлалаар манай улс худалдаа, эдийн засагт хил хязгааргүй боломжийг нээж, гуравдагч орнуудтай харилцах цар хүрээгээ тэлэх эхлэл тавигдлаа. Айлчлалын үеэр нийт 26 баримт бичгийг үзэглэсэн. “Далайд гарцгүй орны хувьд Монгол Улс БНХАУ-тай төмөр замын дамжин өнгөрөх тээврийн хэлэлцээр байгуулсан нь урд хөрш бидэнд торгоны зам нээж өгсөн нэн таатай боломж юм. Ингэснээр далайн боомт, төмөр замын шинэ гарцууд, чиглэл, ачааны хэмжээ, хэлэлцээрийн үйлчлэх хугацаа, хөнгөлөлт зэрэг олон асуудлыг энэ айлчлал  шийдвэрлэж чадлаа” хэмээн Ерөнхийлөгч тодотгосон.

.

Үнэхээр ч зам дагаж хөгжил ирнэ гэдэг. Далайд гарцгүй манай орны хувьд төмөр замын дамжин өнгөрөх тээврийн хэлэлцээр байгуулсан нь урд хөрш зөвхөн бидэнд бус гуравдагч түншүүдэд ч боломж олголоо гэж эдийн засагчид үзэж байна. Монгол Улсад үйлдвэрлэсэн бараа бүтээгдэхүүнийг БНХАУ-ын зах зээлд нэн тааламжтай нөхцөлөөр нийлүүлэх, тэргүүн ээлжинд хөдөө аж ахуйн гаралтай Монголд үйлдвэрлэсэн бараа бүтээгдэхүүнийг татваргүй, хэмжээ харгалзахгүй нийлүүлэх нөхцөл бүрэлдүүлж ажиллах хэрэгтэй байгааг төрийн тэргүүн урд хөршийн удирдагчид санал болгосон байна лээ.

.

Айлчлалын хүрээнд  уул уурхайн бүтээгдэхүүнд гүнзгий боловсруулалт хийх, экспортлох, дэд бүтцийн салбар төмөр замын салбарыг хөгжүүлэх, дамжин өнгөрөх ачаа барааг нэмэгдүүлэх чиглэлд тулгамдаж байгаа асуудлыг цаг алдалгүй шийдвэрлэх, тодорхой ахиц дэвшил гаргах талаар тохиролцсон. Азиас Европ руу Монголын нутаг дэвсгэрээр дамжин тээвэрлэж байгаа бараа бүтээгдэхүүний хэмжээг жил бүр өсгөх замаар 2020 он гэхэд 100 сая тоннд хүргэхээр ярилцаж, 2020 он гэхэд хоёр улсын худалдааны хэмжээг 10 тэрбум ам.долларт хүргэх зорилтыг хоёр тал дэвшүүллээ. Хоёр тал мөнгөн тэмдэгтийн SWOT-ын хэмжээг 15 тэрбум юанийн хэмжээнд нэмэгдүүлэх тохиролцоонд хүрсэн.

.

Ийнхүү айлчлалын хүрээнд манай улсын эдийн засагт ашиг, өгөөжөө хүртээх олон баримт бичиг хийгдлээ. Харин одоо энэ бүхний хэрэгжүүлж, Монголынхоо хөрсөн дээр буулган, хямарсан эдийн засгаа босгож, иргэдийн амьжиргаанд мэдрүүлэх төр, засгийнхны хийх ажил л үлдлээ.

_

Эдүгээ  бид ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путинийг угтан авах бэлтгэл ажилдаа ороод байна. Эртнээс ах дүүсийн найрсаг харилцаатай Монгол, Орос хоёр орны хувьд энэ айлчлал мөн л үр дүнгээ өгнө гэж итгэлтэйгээр харж байгаа хүмүүс олон.

_

Эдийн засаг дэвжихийн хэрээр улсын хөгжил ч урагшилна.

.

Н.Энхбат