Ганцхан Монгол ч биш олон орны эдийн засгийн байдал хүндхэн болох тал руугаа хэвийлээ. Украинтай холбоотойгоор Европын холбоо Орост эдийн засгийн хориг тавьсны дараахан Кремль хариу хориг арга хэмжээ авсан нь эдийн засгийн байдлыг бүр эгзэгтэй төвшинд аваачсан. Хямралын анхны шинж тэмдэг Оростой худалдааны нягт хамтын ажиллагаатай Европын орнуудад илрэв. Экспортын орлогын дийлэнхийг бүрдүүлдэг болохоор тун хүндхэн цохилт авсан нь тодорхой. Хориг удаан үргэлжлэхгүй гэж тооцоолж байсан ч найдвар талаар болоод байна.

1

Путиний бумаринг байгаа оносон ч эргэх тусгал нь нэлээд чангахан бууж байна. Өнөөдөр Москвад хүнсний гол нэрийн бараа бүтээгдэхүүний үнэ 36 хувь, Алс Дорнодод 60 хувиар нэмэгджээ. Шинжээчдийн үзэж буйгаар цаашдаа үнийн өсөлт эдийн засгийн байдлыг ихээхэн сулруулах хэмжээнд хүрэх хандлагатай байгаа юм. Хоёр талын удаа дараагийн эдийн засгийн хориг дэлхийн эдийн засгийг хүссэн ч хүсээгүй нөмрөнө. Тэгээд ч байдал тийм сайнгүй байгаа. Хөрөнгийн урсгалын өөрчлөлт, эрдэс баялгийн үргэлжилсэн уналтууд санхүүгийн тааламжгүй байдлыг нэгэнт бий болгожээ. Бүгд л эрвийх дэрвийхээрээ хүндрэлээс гарахаар хичээцгээж байгаа ч нааштай үр дүн төдий л мэдрэгдэхгүй байгаа юм. Хэдийгээр дэлхий даяаршсан ч өөр өөрийн онцлогтой эдийн засгийг ямар жорын дагуу ямар эмчилгээ хийж байж эдгээх вэ гэдэг дээр улс орнууд толгойгоо гашилгаж байна. Олныг хамраад байгаа эдийн засгийн хүндрэл Монголд хүндээр тусч байгаа. Гуравхан жилийн өмнө 130 ам.долларт хүрч байсан коксжих нүүрс өнөөдөр 35 ам.доллар болж суга уналаа. Төсвийн гуравны нэгийг бүрдүүлдэг байсан нүүрсний экспортын орлого дөрөв дахин уначихаар хоосон халаасаа эргүүлж хэмнэлтийн горимд шилжихээс өөр аргагүй. Зэс төмөр гээд бусад эрдэс баялгийн үнэ ханш ч дэлхийн зах зээл дээр өсөөгүй харин ч уналттай байгаа. Ядаж байхад гэгчээр гадаадын хөрөнгө оруулагч нараа хялайж харсаар байгаад хөөгөөд явуулчихсан. Шууд хөрөнгө оруулалт л гэхэд 70 гаруй хувиар уначихаад байхад “Зүгээр ээ” гээд өөрийгөө тайвшруулах эрх хэнд ч байхгүй. Ханшийн савлагаа, инфляци гал дээр жинхэнэ тос нэмж байна.

1

Одоо сөрөг ч байна уу эрх баригч байна уу хамаагүй нэгдээд ажиллах цаг нь болсон. Гадаад хөрөнгө оруулалтын эрхзүйн орчноо яаралтай эерэг болгох ёстой. Хоосон халаастай улс хамтраад ажиллая гэсэн хэнийг ч хөөх биш гараа дэлгээд угтаж авах нь зөв. Эрхэм гишүүд амарч зугаалаад, хэвлэл мэдээллээр нэгнээ намнаад байх утга алга. Засгийн газар муу ажиллаж байгаа бол хэлээд засч янзлахын оронд фронтын гаднаас шүгэлдээд ажлыг нь хийлгэхгүй гацаагаад байх нь нийт монголчуудад л ашиггүй. Засгийн газар алдаа гаргасан уу гэвэл гаргасан. Гэхдээ эдийн засгийг эрчимжүүлэх 100 хоногийн хугацаанд багагүй ажил хийлээ. Эдийн засагт бага ч гэсэн эерэг дүр зураг ажиглагдаж эхлээд байгаа нь үнэн. Уг нь эвсээд зүтгэсэн бол байдал гайгүй байх байсан.

1

Хэрвээ эдийн засгийг эрчимжүүлэх хүрээнд шаардлагатай хууль тогтоомжийг нь УИХ гаргаад өгсөн үү гэвэл үгүй шүү дээ. Яаралтай өөрчлөх олон чухал арга хэмжээ УИХ дээр очоод л гацаж байсан. Өргөн мэдүүлж УИХ-аас зөвшөөрөл авах ёстой асуудлуудын талыг нь ч батлаад өгөөгүй эрхэм гишүүдэд ч алдааны багагүй хэсэг ноогдоно. Сайхан амарсан хүмүүс л болчихоод байна. УИХ-ын шийдвэрийн шууд тусгал нь Засгийн газар. Нэг зоосны хоёр тал. Нэг батлаж нөгөө нь хэрэгжүүлэх ёстой. Тэрнээс хоёр тийшээ харж суучихаад гэдийгээд байвал хэн энэ унасан эдийн засгийг сэргээж, арлын нурууг тэнийлгэх билээ дээ.

1

Тун чухал хоёр хөршийн тэргүүн нарын айлчлал шилээ даран болох гэж байна. УИХ хүндэтгэлийн чуулган хуралдуулах гэж марзагнаж байхын оронд ээлжит бус чуулган зарлан хуралдуулаад ядаж төмөр замынхаа асуудлыг нэг мөр шийдэж болох байлаа. Одоо ч оройтоогүй. Өмнөд хөршийн тэргүүний айлчлалын дараа эрхэм гишүүд урт удаан хугацааны амралтаа хүн чанар гаргаж зогсоогоод ээлжит бус чуулган зарлан хуралдуулж болно. Өмнөдтэйгөө юун дээр яаж тохиролцсноо дүгнэж хойд хөршийн тэргүүнтэй хэрхэн яаж хамтран ажиллах тал дээр ярилцаж төрийн бодлогоо боловсруулах шаардлагатай. Олон улсын эдийн засгийн байдал амаргүй болоод өнөөгийн нөхцөл Монгол улс яавал хохирол багатайгаар эдийн засгаа зөв жолоодох вэ, хэтийн хөгжлийн үндэс болсон томоохон төсөл арга хэмжээгээ яаж яаравчлуулах вэ гэдгээ боловсруулбал дээрсэн. Одоо бидэнд хэрэлдэж суух зав алга. Засгийг огцруулж болно. Шинэ Засгийн газар байгуулах гээд бас л баахан хий цаг хугацаа урсгана. Харин хямрал биднийг хүлээхгүй улам бүр гүнзгийрсээр байх болно шүү дээ.

1

Н.Бадамжав