Нэг л их зовлон, саад бэрхшээл, шалтаг шалтгаан тоочсон хүмүүсээр нэг мэдэхэд нийгэм дүүрчихэж. Сонин сэтгүүлийн хуудас, радио телевизийн суваг бүхэн дээр чихэнд чийртэй хар бараан мэдээлэл үзэгдэнэ. Болж бүтэж байгаа, өнгөтэй өөдтэй мэдээлэл байхгүй. Уг нь ийм байгаагүйсэн монголчууд. Тэвчээрийн хат, сэтгэлийн хатаар алив зүйлийг олон талаас нь нухацтай бодож зоримогхон шийдчихдэг байлаа.

1

Өөрийг нь хамгийн их зовоодог, өндөр хариуцлага ямагт шаарддаг тэр байтугай гар хүрдэг ахыгаа нас барахад тэвчээрийн багшаасаа хагацлаа гэж гашуудан уйлж байсан нэг хүнийг танина. Өнөө цагт бол бараг л өс санах биз. Гэтэл зөв сэтгэлгээ тэвчээр хатуужлын үр дүнд бий болохын сацуу үзэл бодол нь эрүүл саруул байлгах нэгэн түлхүүр болдог бололтой. Өөрөөр хэлбэл, хүн алив зүйлийг зөв сэтгэж гэмээн зөв амьдардаг ажээ. Ухаантай хүмүүс бэрхшээлийг гавьяа болгон хувиргаж чаддагаараа бусдаас давуу байдаг. Энэ нь хувь хүнд төдийгүй улс орны хөгжилд ч хамаатай. Бид чадахгүй нь гэж суусаар байтал бидний дэргэдүүр цаг хугацаа урсан өнгөрсөөр Монгол хэмээх хүчирхэг домогт гүрнийг дэлхий нийтийн чих сонороос улам бүр холдуулсаар байх шиг эмзэглэл төрдгийг нуух юун. Аливаа юмыг зөвхөн нэг талаас нь туйлшран харах нь хоцрогдож мартагдахын гол үндэс болдог билээ. Тэгвэл хоёрхон сая Монголчууд өнөөдөр бүгдээрээ нэг зүгт харж, хөгжилт том гүрнүүдийн гялбах өнгөнд алмайрчихсан мэт сэтгэгдэл үе үехэн төрөх юм. Энэ нь зөвхөн санаашрахын тухайд ч биш, хөгжил дэвшлийн хөлд огтхон ч сөрөн тэмцэх хүчгүйгээр бууж өгч буй эмгэнэлт зогсонги сэтгэлзүйг бүрдүүлж байгаад түгшсэнийх. Бас нэгэн бяцхан жишээг энд сөхье. Өгүүлж буй санаатай минь холбоотой юм л даа.

1

Хувь хүний ухамсар доройтож нийгэм бүхэлдээ цөвүүн байдалтай болсон нь гадны ямар нэг хүчин зүйлээс биш зөвхөн монгол хүний ууч өгөөмөр сэтгэл "цагийн өнгөөр" хомсдож буйтай холбоотой гэж бодном. Эмч хүн өвчтөнийг ганцхан эм тарианы хүчээр эдгээдэггүй. Хамгийн гол нь энэрлийн хүч хэрэгтэй. Өнөөдөр энэ сэтгэл үгүй болсноос эдгэрдэггүй өвчний тоо нэмэгдсээр байгаа гэж би боддог. Хуульчид ч мөн ялгаагүй, ер нь аль ч мэргэжлийнхэн ажилдаа яс махнаасаа хандахаа больж мөнгө, эд зүйл, нэр хүндтэй нь харьцдаг болсон. Өөрөөр хэлбэл, зөвхөн шуналаар л ханддаг гэсэн үг.

1

Өвчтөн нь эмчийн өмнө өвчнийхөө зовиурын тухай биш авах өгөх наймаа, ардын жүжигчин, төрийн шагналт аль эсвэл нэр нь түгсэн бизнесийнхээ тухай л түрүүлж ам нээдэг. Хамгийн муу жишээг л татахад хүчирхийлүүлсэн эмэгтэй тухайн үед хамгийн ойр байгаа цагдаагийн хэсэгт хандахад мөрдөс зүүсэн нэг нөхөр өөдөөс нь “За хаана, хэнд яалгасан гэнээ...” гээд л уулздаг. Гэмт хэргийн золиос болсон тэр золгүй хүн шат шатны шүүхэд нөгөө л зовлонт хэцүү балгаа тоочно. Хувийн нууц, эмзэглэл, нэр төрөө хамгаалах талаар ёстой бодоод ч нэмэргүй. Хохирсныхоо төлөөсөнд дахин дахин хохирч, бүр илүү шархтаад л үлдэнэ. Ийм харь, энэрэлгүй сэтгэл л хүнийг хүн биш болгож, нийгэм хөгжлийнхөө хөшүүргэн дээр гацчихаад байгаа нь харагддаг. Өндөр хөгжилтэй гэж бидний бахархаад байдаг тэр улс орнуудын хөгжлийн гол механизм нь хүндээ чиглэсэн төрийн бодлого байдаг.

1

Бид хүн төвтэй хөгжлийн бодлого явуулж байгаа гэх боловч төр засаг нь ард түмнийхээ сайн сайхны төлөө чин сэтгэлээр зовж, монгол хүн монгол хүнээрээ бахархаж эхэлсэн нь өнөөдөртөө харагдахгүй л байна. Төгс төгөлдөр зүйл хамгийн хялбархнаас л эхэлдэг. Цөөхөн монголчууд бие биедээ санаа тавьж, монгол хүн гэх хүчирхэг мэдрэмжээрээ дэлхийн улс түмнүүдийн дунд нутгархдаг болчиход л мөнөөх гацчихаад байгаа хөшүүрэг эргэн ирж хөгжил дэвшилийн даачаа тэргийг их аян замд түүртэлгүй аваад явчихна.

1

Одоо л бид шинэ замаар урагшлахгүй бол оройтох нь. Хөгжиж дэвжсэн үндэстнүүд яагаад хөдөлмөрийн бүтээмж өндөртэй, цаг яс баримталдаг, нэг хүн бус хамтын хөдөлмөр, оюун сэтгэлгээний чадавхиа мөнхийн хөдөлгүүр болгоод монголчууд яахаараа байнга ард хоцорч явах учиртай гэж. Баялаг, боломж нь байна. Бурхны ерөөлөөр гайгүй толгой тархи заяасан байна. Залуус маань хилийн дээс давуутаа л гайхагдаж байгаагийн учрыг олоход нэг их төвөг болохгүй. Тамын тогооны үлгэр шиг л бие биенээ ад шоо үзэж, муу муухайг нь ухна. Хүн л болсон хойно алдаа гаргана. Тэр бүх алдаа эндэгдэл дээр нь дөрөөлөөд нэгмөсөн доош татахыг хичээнэ. Нийгмийн бүх эд эс бүхэн энэ кампанит ажилд гар бие оролцоно.

1

Уг нь биднийг дэлхийн тавцанд эзлэх томоохон зай бий юмсан. Мянган жил унтсан Гэсэр хаан өндийн сэрээд багласан гинж, хүлээсээ ганцхан сэгсрээд босдог шиг өндийх ёстой. Хүлэгдсэн бие хөшиж тэр чигтээ удвал итгэл найдвар тун багахан үлдэх нь мэдээж. Гутранги, амиа бодох үзлийн үл үзэгдэх хүлгийг тас татах хүч хангалттай бий. Өөрийгөө засахын ухаан нь зөв бодол байх учиртай. Өөр өөрийн бяцхан явцуу ертөнцдөө амьдраад байвал мөнхийн нойрондоо дугжирсаар байх болно. Ямар хувь хүн байна тийм л гэр бүл байна. Ямар гэр бүл байна тийм л улс орон байх болно гэдгийг мартахгүй санаж явахсан даа.

1

Н.Бадамжав