Намын дээр төр байна уу, төрийн дээр нам байна уу гэдгийг Ардын намын хагарал, тэмцлээр харуулах нь. УИХ дахь үнэмлэхүй олонхи 64-ийн бүлгийн талцал үүнийг удахгүй “нотолно”.

Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийг огцруулахаар УИХ дахь МАН-ын нэр бүхий 27 гишүүн гарын үсэг зурсанх бичгээ өргөн барьсан. Хуулийн хугацаатай энэ асуудлыг өнөөдөр Төрийн байгуулалтын байнгын хороо хэлэлцэнэ. Асуудлыг нь хэлэлцэхээс урьтаж, Ерөнхий сайд, МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх  нийгэмд шударга ёс тогтоох дахин  онцолж /Ерөнхий сайдаар томилогдсоноосоо хойш жижүүрийн үг болтол давтаж байгаа/,  төрийг ч намыг ч цэвэрлэхээ   хэлсэн.  “ 60 тэрбумын гэх хэрэгт орооцолдсон М.Энхболд, УИХ дахь бүлгээ удирдаж чадаагүй Д.Хаянхярваа  болон  Засгийн газрыг огцруулахаар гарын үсэг зурсан 27 гишүүн төрийн  мөнгөөр баяжсан, гэр бүлээрээ нийлж төрийг төрлийн алба болгосон, уул уурхай, тендер зэргээр баяжсан хүмүүс. 60 тэрбум, “Эрдэнэт”-ийн 49 хувийн асуудал, Стандарт банк, нэр бүхий бондууд, концестой холбоотой асуудлуудыг шалгаж чадахгүй байна. Хууль хяналтын байгууллага ажлаа хийж чадахгүй байгаа нь УИХ-ын дарга М.Энхболдтой шууд холбоотой”  гэдгийг МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх Ерөнхий сайдын албан өрөөнөөсөө мэдэгдлээ.

Нөгөө талд Засгийн газрыг огцруулах бичигт гарын үсэг зураагүй нэр бүхий 32 гишүүд УИХ-ын дарга М.Энхболдыг өөрийн хүсэлтээр ажлаасаа чөлөөлөгдөхийг шаардсан бичиг хүргүүлээд байна. Хэрэвээ УИХ-ын даргыг албан тушаалаасаа чөлөөлдөхгүй бол чуулганы хуралдаандаа оролцохгүй гэж “айлгав”.  УИХ-ын даргад шаардлага хүргүүлсэн эрхмүүдийг намын даргын багийнхан гэж олон нийт шууд л гадарлаж байгаа. Харин тэдний шаардлагад УИХ-ын дарга М.Энхболд “Би хууль зөрчөөгүй гэсэн хариу өгч, УИХ-ын гишүүд холбогдох  хуулийн дагуу чуулганы хуралдаандаа оролцохыг уриаллаа.

УИХ-ын гишүүд бол  сонгогчдын элч төлөөлөл. Намынхаа шийдвэрээр батламжлагдан сонгуульд нэр дэвшсэн ч сонгогчид УИХ-д сонгосныг бүрэн эрхээ эдлэхдээ умартаж болохгүй.  Намын даргын үүрэг даалгавар хэрэгжүүлэх хэдий ч хууль тогтоох дээд байгууллагад сонгогчдын элчийн үүргээ умартаж,  орхигдуулж бүүр ч болохгүй. Тэгээд ч бүрэн эрхийн хугацаа чинь дуусгавар болоход хоёр жил хүрэхгүй хугацаа үлдээд байна. Тойрогтоо очиж ажиллахад та бүхнийг сонгогчид “нам,  намын даргын хүн гэж бус бидний сонгосон төрийн элч, гишүүн” гэж харьцана гэдгийг санаж яв.

У.Хүрэлсүх бол эрх баригч хүчин МАН-ын дарга. Тиймээс намынхаа эв нэгдлийг ханган, бодлогоо зангидаж, чиглэл өгөх үүргийг хүлээсэн. 200 гаруй мянган гишүүнтэй, Монголын ууган улс  төрийн хүчний удирдагчийн хувьд парламентын 64 гишүүнтэйгээ нэг санаа нэгдмэл зорилготой байх нь туйлын чухал, уг нь. Гэхдээ Засгийн газраа УИХ-аас бүрдүүлсэн нь мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхдээ парламентаас дэмжлэг авах, парламентынхаа гишүүдтэй нэг баг болж ажиллахыг зорьсон гэж харагдах хэдий ч Ерөнхий сайдын албан тушаалдаа тогтвортой байх, хамгаалалт нь түүний танхимын бүрэлдэхүүн байжээ гэж өнөөдрийн үйл явцаас харагдахаар байна.  Уг нь МАН-ын даргын тэргүүлсэн Засгийн газраа парламент дахь үнэмлэхүй олонх бүхэлдээ хамгаалах үүрэгтэй ч  намын дотоод хагарал эвлэрлээр бус бутралаар үргэжилж  цаг хугацаа байлаа, өнгөрсөн нэг жил. 

Ерөнхий сайдыг огцруулах гарын үсэг зурсан нэр бүхий 27 гишүүнээс гадна сөрөг хүчин АН, МАХН дэмжиж байгаагаа илэрхийлж, бие даагч гишүүн тодорхой байр суурь илэрхийлээгүй байгаа.

Харин УИХ-ын даргыг  хэн нэг, хэсэг бүлэг гишүүд хүсэлт гаргаад огцруулчих хуульгүй. Парламентын засаглалтай манай улсын хувьд  УИХ-ын даргыг огцруулах асуудлыг хуулийн дагуу ҮХЦ-ийн шийдвэрээр, эсвээс өөрийнх нь хүсэлтээр албан тушаалаас нь чөлөөлдөг.

Өнөөдрийн тухайд УИХ-ын дарга, МАН-ын экс дарга М.Энхболд төрийг, Ерөнхий сайд, МАН-ын дарга У.Хүрэлсүх намыг төлөөлж байна.

Тиймээс  төр хүчтэй юу, нам хүчтэй юу гэдэг таавар, талцал нийгэмд яригдах боллоо.  Улс төрд мөнхийн эрх ашиг гэж байхаас мөнхийн дайсан гэж үгүй.  У.Хүрэлсүх УИХ дахь МАН-ын бүлэгтэйгээ тохиролцож эс чадваас тохилцол үргэлжилсээр байна.

Ямартай ч өргөн барьсан асуудал тохироо, толхилцлоос үл хамаарч хуулийн хугацаанд хэлэлцэгдэнэ. Хэрвээ хуулийн хугацаанд  шийдвэрлэгдэхгүй бол төрийн ажил гацаж, улс  төрийн хямрал үргэлжилнэ.

Төр түвшин, түмэн олон амгалан байг.

Н.Энхбат