Би үгээ хэлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрхтэй, миний эрх, эрх чөлөөтэй хүн гэж цээжээ дэлдэж явсан үе саяхан. Ардчилсан нийгэмд шилжсэн эхний жилүүдэд хүний эрх, эрх чөлөөгөөр иргэн бүр амьсгалж байлаа. Харин өнөөдөр иргэн хүн үзэл бодлоо илэрхийлснээр  эрүүгийн хуулиар шийтгүүлж яллуулж байна. Зөрчлийн тухай хууль хэрэгжсэн хугацаанд 2018 оны жилийн эцсийн байдлаар цагдаагийн байгууллагад бусдын нэр хүндэд халдсан, гүтгэсэн гэх зүйл ангитай холбогдуулж 370 орчим гомдол мэдээлэл ирсний 182 нь зөвхөн сэтгүүлчдэд хамаарч байгаа юм. Ингэхдээ улс төрийн өндөр албан тушаалтнуудаас өгсөн гомдол 30 хувийг эзэлсэн статистик байдаг.

“Гүтгэх”, “Худал мэдээлэл тараах” гэсэн  энэ үг хүний эрхтэй холбоотойгоор иргэн бүрт хамааралтай. Гэвч хуулийн зохицуулалтад орсон энэ зүйл заалтыг иргэн бус  улстөрчид  эрх ашгийн хамгаалалтаа хийсээр ирлээ. Энэ оны эхэнд Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулж, дээрх заалтад зохицуулалт хийсэн. Ингэхдээ Эрүүгийн хуулийн 13.14-т "худал мэдээлэл тараах" гэмт хэргийг "Хүний нэр төр, алдар хүнд, хуулийн этгээдийн ажил хэргийн нэр хүндэд халдсан илт худал мэдээллийг олон нийтэд тараасан бол дөрвөн зуун тавин нэгжээс нэг мянга гурван зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл хоёр зуун дөчин цагаас долоон зуун хорин цаг хүртэл хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх, эсхүл нэг сараас гурван сар хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгэнэ" хэмээн заасан.

Жил хүрэхгүй хугацаанд дахин өөрчлөгдөх ЗААЛТ

Өмнөх парламентаар баталсан энэ хуулийн зохицуулалтаар улстөрчдийн нэхэмжлэлтэйгээр нэлээдгүй сэтгүүлчид торгуулийн шийтгэл хүлээсэн байдаг. Оны эцсийн тоо баримтаар холбогдох нэхэмжлэл иргэнээс гэхээсээ улстөрчдөөс давуу гарсан байх биз. Харин өнөөдөр жил хүрэхгүйн хугацаанд энэ заалтад дахин өөрчлөлт оруулахаар Засгийн газар хуулийн төслөө боловсруулаад байна. Үүнд:

13.14 дүгээр зүйл.Худал мэдээлэл тараах, түгээх:

1.Хүний нэр төр, алдар хүнд, хуулийн этгээдийн ажил хэргийн нэр хүндэд халдаж гутаах, эсхүл олон нийтийг төөрөгдүүлэх, эсхүл айдаст автуулах

зорилгоор хортой, илтэд худал мэдээллийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл, эсхүл олон нийтийн мэдээллийн сүлжээний хэрэгсэл ашиглан тараасан, эсхүл илтэд худал мэдээлэл болохыг мэдсээр байж түгээсэн бол дөрвөн зуун тавин нэгжээс хоёр мянга долоон зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл хоёр зуун дөчин цагаас долоон зуун хорин цаг хүртэл хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх, эсхүл нэг сараас зургаан сар хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгэнэ.

2.Энэ гэмт хэргийг:

2.1.захиалгаар;

2.2.хүүхдийн эрхийг зөрчиж;

 2.3.үзэл бодол, арьсны өнгө, үндэс, угсаа, шашин шүтлэг, бэлгийн, хүйсийн чиг баримжаагаар нь үзэн ядаж;

 2.4.гамшиг, цар тахлын үед үнийн хөөрөгдөл, бараа бүтээгдэхүүний зохиомол хомсдолыг бий болгож;

 2.5.сонгуульд оролцогч улс төрийн нам, намуудын эвсэл, нэр дэвшигчийн нэр хүндэд халдаж үйлдсэн бол дөрвөн зуун тавин нэгжээс таван мянга дөрвөн зуун нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл зургаан сараас нэг жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл зургаан сараас нэг жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

3.Энэ гэмт хэргийг зохион байгуулалттай гэмт бүлэг, эсхүл Монгол Улсын тусгаар тогтнол, үндэсний аюулгүй байдал, батлан хамгаалах хүчин чадалд хохирол учруулж үйлдсэн бол таван мянга дөрвөн зуун нэгжээс хорин долоон мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

4.Энэ гэмт хэргийг хуулийн этгээдийн нэрийн өмнөөс, хуулийн этгээдийн ашиг сонирхлын төлөө үйлдсэн бол хуулийн этгээдийг арван мянган нэгжээс наян мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох ял шийтгэнэ.” гэж төсөлд тусгажээ.

Энэ төслөөр “худал мэдээлэл тараах гэмт хэргийн заалт 2.5.сонгуульд оролцогч улс төрийн нам, намуудын эвсэл, нэр дэвшигчийн нэр хүндэд халдаж үйлдсэн” гэж улстөрчид өөрсдөдөө хамараал бүхий заалтаа илтэд нарийвчлан, иргэн хүнд ойлгогдохоор цагаан дээр хараар тодоор шинээр тусгажээ.

Энэ  төрлийн гэмт хэргийн ял, хариуцлагыг чангатгаж, өмнө 450-2700 нэгжтэй тэнцэх /450.000-2.700.000 төгрөг/ мөнгөн торгууль оногдуулдаг байсныг 5400 нэгжтэй тэнцэх /5.400.000 төгрөг/ хэмжээний торгууль оногдуулах болон нэг жил хүртэл хорих ялаар шийтгүүлэхээр байна. Цаашлаад  Энэ гэмт хэргийг "зохион байгуулалттай бүлэглэл" үйлдсэн бол /3 болон түүнээс дээш хүн оролцсон/ 27 сая хүртэл төгрөгөөр торгох, эсвэл таван жил хүртэл хугацаагаар хорих, хуулийн этгээд оролцсон бол 80 сая хүртэл төгрөгийн торгууль оногдуулахаар хуульчилсан байна.

Иргэн, сэтгүүлчдийн амыг үдэх гэсэн башир аргатай бид ЭВЛЭРЭХГҮЙ

Ийнхүү иргэд үгээ хэлж, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрхээ энэ хуулийн заалтаар боомилуулж, амаа үдүүлэхийг эсэргүүцэж байгаагаа хуулийн төслийг эсэргүүцэж, МСНЭ-ээс гаргасан мэдэгдэл гаргаж, шаардлага хүргүүлээд байгаа билээ.

Ерөнхий сайд үгээ үйлдлээрээ бататгаж чадах уу

Харин Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх энэ хуулийн төсөлтэй холбоотой сэтгүүлчийн асуултад :

-Сэтгүүлчдийг торгох шийтгэхээсээ илүүтэй олон улсын жишигт нийцсэн арга хэмжээнүүдийг авах хэрэгтэй. Сэтгүүлчдийн Ёсзүйн хороогоор сэтгүүлчид асуудлаа ярьдаг байх нь зүйтэй. Сэтгүүлч хүний эрх чөлөө, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг хамгаалж ажиллана. Хэвлэл мэдээллийн салбар дөрөв дэх засаглал. Хүндэтгэлтэй хандах ёстой гэсэн байр суурийг илэрхийлсэн юм.

Ерөнхий сайдын энэ үгээ үйлдлээрээ бататгах нь эсэхийг олон нийт харах үлдлээ. Учир нь хуулийн төсөл УИХ-аар хэрхэн батлагдахаас хамаарна.  

Басхүү үгээ, үзэл бодлоо илэрхийлэх хүний эрх, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөтэй харшилдсан улстөрч Х.Нямбаатарын ахалсан хоёр  дахь хуулийн төслийг буцаах уу, дэмжих үү гэдгээс Монголын ардчиллын өнгийг тодорхойлох юм.

Н.Энхбат