Сар шинийн баяр болоход сар хүрэхгүй хугацаа үлдлээ. Төгс буянтын зурхайгаар XVII жарны “Үзэсгэлэн болгогч” хэмээх харагчин усан туулай жилийн билгийн тооллын хаврын тэргүүн сарын шинийн нэгэн 2023 оны хоёрдугаар сарын 21-нд тохиож буй. 

Уг баяраар бүхий л айл өрхүүд идээний дээдээр ширээгээ чимж, эдийн дээдийг эдэлж, шинэ дээл хувцас өмсч, сайхан бүхнийг бэлгэдэж шинэ жилээ угтдаг билээ.  Монголчуудын хувьд цөөхөн хэдэн баярт ач холбогдол өгч сарын өмнөөс бүхий л зүйлээ бэлдэж эхэлдэг. Тийм ч учраас хувиараа бизнес эрхэлдэг болон худалдаа наймаачид сар шинийн үзэсгэлэн худалдаа жил болгон болдог юм. Энэ жилийн хувьд сар шинийн баярын бэлтгэлээ нэг дороос хангах  боломжтой “Амар байна уу, 2023” үзэсгэлэн худалдаа Шинэ 100 айл худалдааны төвд гарсан байна. 

Шинэ 100 айл худалдааны төв нь Дүнжингарав худалдааны төвөөс зүүн тийшээ 1,8 км зайд нээгджээ. Тус худалдааны төв нь гаднаа олон машины зогсоолтой их л сэлүүхэн харагдана. Биднийг очих үеэр хөл хөдөлгөөн санасныг бодоход их байлаа. Энэхүү үзэсгэлэн худалдаанд үндэсний хувцас, гарын бэлэг, хүнсний бүтээгдэхүүн гэсэн нийт 21 аймаг 9 дүүргийн жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэгчид зорин иржээ. 

Шар тосны үнэ өссөн сургаар цагаан идээний тасгаар орлоо. Баярын ширээг чимэх бас нэгэн гол бүтээгдэхүүн болох ааруулны үнэ "тэнгэрт хаджээ". Нэг кг хорхой ааруул гэхэд л 20 мянган төгрөгийн үнэтэй. Харин хэлбэр хийц, ямаа болон үхрийн сүүгээр хийснээс  хамаарч нэг килограмм нь 20-35 мянган төгрөгийн үнэтэй байв. Дан ааруулаар жижиг таваг засахад хэдэн төгрөг зарцуулахыг худалдагчаар тооцоолуулахад 150 орчим мянган төгрөг болно гэдгийг хэлсэн юм. Тэрбээр "Энэ жил цагаан идээний ханш өндөр байна. Малчид бол бидний зарж байгаатай адил үнээр нийлүүлэх гээд байна. Өндөр үнэтэй болохоор иргэдийн худалдан авалт ч муу. Ирж ааруулны үнэ асуугаад дуу алдаад л яваад байна. Сарын сүүл болоод, сар шинийн баяр дөхөх үед иргэд бага хэмжээгээр ч болов авах л байх" гэлээ.  

Энэ жил хэвийн боовны гол орц болох шар тосны үнэ өсөж, хэвийн боовны үнэ 1000 төгрөгөөр нэмэгджээ. Худалдагч хэлэхдээ "Манайх шар тостой хэвийн боов 5000 төгрөгөөр борлуулж байна. Энэ жил иргэдийн худалдан авалт бага байна. Шинэ жилийн баяр дуусаад удаагүй байгаа болохоор тэр байх" гэсэн юм. Хэвийн боов  найрлага, хэв хийцээс хамаарч ширхэг нь 4-5 мянган төгрөгийн хооронд байв. Харин еэвэн гурван ширхгээрээ 25-30 мянган төгрөгийн хооронд байна. 

Ингэснээр нэг ширхэг хэвийн боовыг 5000 төгрөгөөр тооцоход, таван үетэй дундаж таваг засахын тулд еэвэн, хэвийн боовыг хамгийн хямддаа 150 орчим мянган төгрөгөөр авах шаардлагатай болж байгаа юм.

Сар шинийн баяраар ууц, хэвийн боов, гарын бэлэгнээс гадна үндэсний дээл хувцасны эрэлт хэрэгцээ их байдаг. Тус худалдааны төвд зарагдаж буй дээлийн үнэ 120 мянгаас хоёр сая төгрөгийн хооронд хэлбэлзэж байна. Худалдаачдын хэлж буйгаар хамгийн хямд нь даавуу, пүүсүүгээр хийсэн дээлүүд байгаа гэдгийг хэлж, таван үг солихын чөлөөгүй хүмүүс эргэлдэнэ.

Мөн доторгүй дээлүүдийн дундаж ханш нь 250 мянган төгрөгт хэлбэлзэж байсан юм. Яг авах юм бол үнийг нь буулгана шүү хэмээн сэмхэн шивнэж байлаа. Дээл борлуулагчид өөр хоорондоо үнийг дундажлан барьж байдаг тул үнийг хэтэрхий хямд болгон буулгаж болдоггүй гэнэ. Борлуулалтаа бодоод дээлийн үнийг хэт хямдруулбал бусад худалдаачид хэл ам хийдэг болохыг ч хэлж байв. Хурган дотортой дээлийн ханш 1.8 сая төгрөгөөс хоёр сая төгрөгөөр борлуулагдаж байлаа. Тэр дундаа эрэгтэй дээлэнд хурганы арьс харьцангуй олон ордог тул эмэгтэй дээлээс үнэ илүү байдаг юм байна. Мөн дээлийн гадуур өмсөх хантааз 80 мянгаас 250 мянган төгрөгийн хооронд зарагдаж байна. Хамгийн хямд нь мэдээж нимгэн, даавуун хантааз. Харин булган эмжээр, доторлогоо нэмэгдээд ирэхээр торгоны сайн муугаас хамаарч үнэ нь янз бүр байгаа аж. Хүүхдийн дээлийн тухайд 40-65 мянган төгрөг дундаждаа орж байлаа.

2-7 насны хүүхдийн дээл 25-75 мянган төгрөгийн хооронд зарагдаж байгаа бол материал, хийцээсээ шалтгаалаад үнэ нь улам өссөн байх аж.

Ахмадуудын ихээр сонирхдог дээлтэй хослох гоёл бол булган малгай. Хэмжээнээс хамаараад булган малгай 300-320 мянган төгрөгөөр зарагдаж байна. 

Монгол гутлын хувьд хийц, дотор, хэмжээнээс хамаараад 200-500 мянга, хүүхдийнх нь 120-150 мянга, хромон гутал 100-150 мянган төгрөгийн хооронд зарагдаж байгааг худалдаачид хэлж байсан юм. 

Гар урлалын бүтээгдэхүүнүүд ёстой л төрөл төрлөөрөө олон сонголттой байлаа. Үүнд цүнх, ээмэг, толгойны гоёл, ванны давс, түлхүүрний оосор, шигтгээ наамал зэрэг маш олон төрлийн бүтээгдэхүүнүүдийг зарж байв. Үнийн хувьд төрөл төрлөөсөө шалтгаалаад янз бүрийн үнэтэй байлаа. Энэ удаагийн үзэсгэлэн худалдаанд түрээсийн үнэ аваагүй тул худалдаачид байж болох хамгийн доод үнээрээ худалдаж байгаагаа онцлон хэлж байсан юм. Бэлгийн багцууд нь хамгийн багадаа 5 мянгаас 150 мянган төгрөгийн хооронд байсан юм. Мөн тухайн үйлчлүүлэгч хүссэн бараанаасаа сонгоод бэлгийн багц болгон авах боломжтой гэдгийг ч мөн дурдаж байсан юм.