Чойжин ламын сүм музейн орчимд барилга барих асуудлаар тус музейн захиргаанаас мэдээлэл өглөө. 

Чойжин ламын сүм музейн захирал, докторант Д.Отгонсүрэн

Чойжин лам сүм музейд хосгүй үнэт 6000 орчим өв бий. Энэ сүмийг Ерөнхий сайд асан Л.Амар, Х.Чойбалсан нар хэлмэгдүүлэлтийн жилүүдэд музей  болгох шийдвэр гаргаснаар 1938 онд нураах эрсдэлээс хамгаалсан байна. Энд Өндөр Гэгээн Занабазарын мутрын бүтээлүүдийг хадгалж байна.Энэ сүм 100 орчим жилийн настай.

2001 онд Засгийн гаүрын тогтоолоор музейг хамгаалалтад авч, 2 га бүс тогтоожээ. Гэвч 2010 он хүртэл кадастрын зураггүй явж ирсэн тул Засгийн газрын тогтоол хэрэгжээгүй. Анх байгууллагынхаа бичиг баримттай танилцах явцад музейн газрын кадастрын зураг, гэрчилгээ гарч ирэхгүй байхаар нь ажилтнуудаасаа асуухад “Тийм юм байдаггүй” гэхэд их гайхаж байсан. Музей кадастрын зураг, гэрчилгээгүй байснаас болоод дөрвөн булангаас нь хувийн байгууллагууд аваад, бүгд кадастрын зураг гаргуулаад, гэрчилгээ авчихсан байсан. 2010 оноос хойш “таван маргаан”-тай 13 жил явлаа. Үр дүнд нь алдсан бүх газраа буцааж авсан. 

Монголынхоо ирээдүйг авч явах үр хойчид бүрэн бүтэн газартай нь өвлүүлэх боломжтой болсондоо манай хамт олон баяртай байна. 13 жил гэдэг их хугацаа юм билээ.

Хувийн хэвшлийн том, том байгууллагынхантай газрын асуудлаар маргах гэдэг маш их хүч шаардсан, энерги барсан ажил байв. Музейд хуульчийн орон тоо байхгүй тул З.Сүхбаатар захиралтай Монгол өмгөөлөл гэх  хуулийн байгууллага  биднийг өмгөөлж ажилласан. 

"Чойжин ламын сүм" музейг бүхэлд нь сэргээн засах шаардлагатай

Манай музейн дараагийн асуудал бол бид ажилтнуудаа сарын 580 мянган төгрөгийн цалинтай ажиллуулж байна. Ингэснээр ажиллах хүчний хомстолд орж байна. Ажилчдын байргүй тул орчин нөхцөл маш муу, гэрээс гарч бие засдаг зэргийн улмаас ажиллах хүмүүс ховордсон. Мөн музейн ажилчид 40 хүртэлх хэм хүйтэнтэй ажиллаж байгаагаас бөөр, чийг бамын өвчин амархан тусдаг, эсгий гуталтай ажиллаж байна. Цаашлаад "Чойжин ламын сүм" музейг 1960-аад оны үед л сэргээн засварлах ажлыг хийсэн байдаг. Түүнээс хойш хэсэгчилсэн сэргээх засваруудыг хийсэн учраас сүмийг бүхлээр нь сэргээн засварлах шаардлага тулгарсан. Хэрмэн хашаа нурсан, сүмүүд хазайлт өгсөн зэрэг сэргээн засварлалт хийх шаардлагатай хэсгүүд байна" гэх асуудлуудыг мэдээллээ. 

Ц.Наранцацрал