Монгол Улс дэлхийн усны нөөцийн эрсдэл өндөртэй 36 орны нэгд багтжээ. Саяхан болж өндөрлөсөн НҮБ-ын усны бага хурлаар манай улсын тухайд асар их ач холбогдолтой асуудлуудыг хөнджээ. 

НҮБ-ын усны бага хурал гуравдугаар сарын 24-нд Нью-Йорк хотноо өндөрлөж, усны эх үүсвэрийг удирдах, хамгаалах, хадгалах, дэлхий нийтийн амьдралыг сайжруулахад илүү хүчтэй арга хэмжээ авах шаардлагатайг онцлон тэмдэглэв.

Тус хурлаар гишүүн орнууд, олон талт банкууд, хувийн хэвшил, ТББ-ууд нийтдээ 700 гаруй амлалт өгчээ. Мөн тогтвортой хөгжлийн 6-р зорилтыг (бүх нийтийн ус, ариун цэврийн байгууламж) хэрэгжүүлэхийг дэлхий нийтэд уриалахын тулд төрийн тэргүүнүүд, дэлхийн бизнесийн удирдагчид, иргэний нийгэм, залуучууд, эрдэмтэд, эрдэмтэн судлаачид, уугуул иргэд, НҮБ-ын агентлагууд болон бусад олон оролцогч талууд болон бүх ТХЗ-д мэдэгдэхүйц ахиц дэвшил гаргахыг уриалсан юм. 

Мөн түүнчлэн дэлхийн хэмжээнд усны хомсдол нэмэгдэж байгаатай холбоотой цаашид болох зөрчил мөргөлдөөн, албадан шилжилт хөдөлгөөнөөс урьдчилан сэргийлэхийн тулд усны хэт хэрэглээ болон уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөллийн асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд хамтран ажиллахыг улс орнууд болон бизнес эрхлэгчдэд уриалав. 

Антониа Гутерриш энэ үеэр хэлэхдээ, “Улс орон бүр уур амьсгалын өөрчлөлтийн сөрөг нөлөөлөл, ус, хөрс, агаарын бохирдлын улмаас олон хүндрэл амсаж байна. Байгалийн гамшгийн давтамж нэмэгдэж байна. Энэ бүгдийг зогсооход залуус та бүхнийг уриалахыг хүсэж байна. 

Монгол Улсад мод тарьж ургуулснаар уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөллийг бууруулах, цөлжилтийг сааруулах, орчны бохирдлыг бууруулах, биологийн олон янз байдлыг хадгалж үлдэхэд маш чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэж байна. Байгаль орчин, хүн төрөлхтний хоорондын холбоосыг тэрбумаар тоологдох мод тарьж, ургуулах үйл ажиллагаа дахин сэргээх ач холбогдолтой гэж ойлгож байна. Засгийн газрууд энэхүү үнэт баялгийг хамгаалахын зэрэгцээ бүх ард түмний усны тэгш хүртээмжийг хангах төлөвлөгөө боловсруулж түүнийгээ хэрэгжүүлэх ёстой." хэмээн тусгайлан хэлсэн юм. 

Мөн одоогоор 1 тэрбум гаруй хүн усны хомсдолтой бүс нутагт амьдарч байгаа бөгөөд 2025 он гэхэд 3.5 тэрбум хүн усны хомсдолд орж болзошгүйг анхааруулжээ. 

Монгол Улсын Засгийн газар говь цөлийн усны хомсдолын асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд юу хийж чадах вэ?

Монгол орны ундны болон үйлдвэрийн усны гол эх үүсвэр нь гүний ус юм. Энэ нь говь цөлийн бүсэд ялангуяа үнэн юм. Манай орны нийт нутаг дэвсгэрийн 30 хувийг говь эзэлдэг. Энэ бүс нутагт 2018 оны байдлаар 1.8 сая гаруй толгой малтай, 2020 оны байдлаар 70 гаруй толгой малтай байсан уурхайнууд гүний усаа түшиглэдэг. Энэ хоёр салбарыг Монгол Улсын эдийн засгийн чухал тулгуур салбар гэж үздэг.

Монголын говь цөлийн бүс нутагт Оюутолгойн зэс-алтны уурхай, Тавантолгойн нүүрсний уурхай, Монголын Алт корпорацийн нүүрсний уурхай, Энержи Ресурс нүүрсний уурхай, Эрдэнэ Ресурс алтны уурхай зэрэг уул уурхайн томоохон бүтээн байгуулалтууд бий. Эдгээр бүх уул уурхайн компаниуд Галба Долоодын Ууш голын сав газрын гүний усыг ашигладаг (доорх зургийг харна уу). 2025 он гэхэд Монгол Улсын усны зонхилох хэрэглээ (жилд 83 сая шоо метр) уул уурхай болно гэсэн тооцоо гарсан .

Усаа хаахгүй 2 минут болоход 6-8 литр ус урсдаг. Та шүдээ угаахдаа усаа хаадаггүй бол төдий хэмжээний усыг зүгээр л асгаж байна.

Малчдын хувьд хамгийн хэцүү асуудлуудын нэг бол усны нөөц юм. Ил уурхайн бүтээн байгуулалтыг эрчимжүүлснээр бэлчээрийн  хагарал, биетээр нь сүйтгэж , хүнд даацын автомашины тоосжилт малчдын амьдрах нөхцөлийг улам дордуулдаг. Өргөн утгаараа энэ байдал хэдхэн малчдад төдийгүй бүс нутгийн мал аж ахуйн салбарын ирээдүйд заналхийлж байгаагийн нэгэн том жишээ юм. Усны хомсдол нь урт хугацаанд Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлтийг хязгаарлах гол хүчин зүйл болж ч магадгүй юм.

Яагаад усны нөөцийг сайжруулах шаардлагатай вэ?

Усны хуримтлал нь эдийн засгийн өсөлт, хүн ам, дэлхийг дэмжих гурван үндсэн үйлчилгээг үзүүлдэг. Энэ нь усны хүртээмжийг баталгаажуулж, үерийн нөлөөллийг бууруулж, эдийн засгийн салбаруудад олон төрлийн үйлчилгээ үзүүлдэг. Говийн бүсэд усны шийдлийг олох эрэлт хэрэгцээ асар их байна. Засгийн газар болон усны оролцогч талууд тогтвортой, үр ашигтай ус хангамжийн өөр хувилбаруудыг хайх хэрэгтэй. Тодруулбал, одоогийн байгалийн усны нөөцийг сайжруулах, ус хадгалах системд хөрөнгө оруулалт хийх зэрэг шийдэл нь өндөр ач холбогдолтой юм.

Эх сурвалж: thediplomat.com, World Health Organization