xudalch altanxuyag ta bolimaar yum, garaa orgoj xudal xelj ard tumend reklam xiixee boli ajil xiie gebel ard tumniig minii nam nogoo nam gej alagchlalgui chadbartai xumuuseer bagaa burduuleech dee

xudalch altanxuyag ta bolimaar yum, garaa orgoj xudal xelj ard tumend reklam xiixee boli ajil xiie gebel ard tumniig minii nam nogoo nam gej alagchlalgui chadbartai xumuuseer bagaa burduuleech dee

энэ алтанхуяг төрийг өрөнд оруулж, ард түмнийг насаараа төлөөд барахгүй өрөнд оруулж байж ажлаа өгөхөд яанаа, сайд нар нь ч тэр, ажлаа хийж мэдэхгүй рекламнаас өөр зүйлгүй, хувиа борлуулсан дээр нь бас тэтгэврийн чавганцтай ийм кабинетаа аваад дэлхийгээс зайлбал таарна

"шүлхий өвчин” гамшгийн үеийн бэлэн байдлыг шалгаж “f” дүн тавилаа. өвчний нууц үе ихэнхдээ 3-14 хоног ба зарим тохиолдолд 21 хоног хүрдэг. шүлхийгээр өвчилсөн мал, амьтны ам, хамар, буйл, тагнай, завьж, хэл, дэлэн хөх, турууны салааны арьсанд үлхий, яршил үүсэх, доголох, ус, тэжээлдээ дургүй болох, халуурах зэрэг үндсэн шинж тэмдгүүд илэрдэг аж. тэгвэл сүхбаатар аймгийн онгон суманд энэ оны 1 дүгээр сарын 26-нд илэрснээр мэдээлэгдэж, мөн сарын 28-ны өдөр онош нь тогтоогдож, шүлхий өвчний голомт онгон, наран, баяндэлгэр, түвшинширээ сумдын нутаг дэвсгэрийг хамарсан бөгөөд сүхбаатар аймгийн цагдаагийн хэлтэс, аймгийн засаг даргын 2014.02.03-ны өдрийн а/54 дугаар захирамжаар онгон, наран, дарьганга сумдын нутаг дэвсгэрт 2014 оны хоёрдугаар сарын 03-ны өдрөөс эхлэн өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлж, хорио цээрийн дэглэм тогтоож, мал, амьтны гоц халдварт шүлхий өвчин гарсантай холбогдуулан шүлхий өвчний нөхцөл байдал, тархалтаас урьдчилан сэргийлэх, халдваргүйжүүлэх, хяналт тавих зэрэг ажлыг цаг алдалгүй шуурхай арга хэмжээ авч, аймагт 24 цагийн шуурхай жижүүр ажиллуулан онцгой байдлын ерөнхий газар, мал эмнэлэг, үржлийн газар, байнга мэдээлэл солилцож иржээ. шүлхий өвчин нэгэн зэрэг олон суманд илэрснээс үзэхэд нэлээн эрт буюу 1 дүгээр сарын 26-аас өмнө илэрсэн тодорхой байна. малчид шүлхий өвчнийг мэргэжлийн лабортороос өмнө мэдсэн байх ёстой гэж мэргэжлийн хүмүүс үзэж байна. үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн сайд х.баттулга засгийн газрын 2013.02.7-ны өдрийн хуралдаанаар сүхбаатар аймагт гарсан гоц халдварт шүлхий өвчин 5 сумыг хамарч, нийт 143 үхэр өвчилснийг устгасныг мэдээлж, энэ талаар цаашид авах арга хэмжээний талаар засгийн газрын гишүүдэд танилцуулсан байна. мөн өдөр улсын онцгой комиссын дарга тэрбишдагва улсын онцгой комиссыг хуралдуулж, холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудад шүлхий өвчний тархалтыг хурдан хугацаанд зогсоох, өвчнийг хязгаарлах, сумдад хүн, мал, тээврийн хэрэгслийн шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах, хорио цээрийн дэглэмийг үргэлжлүүлж чанд хатуу мөрдөж ажиллах, чиглэлээр тодорхой үүргүүдийг өгчээ. гэтэл улсын онцгой комиссын дарга тэрбишдагва олон улсад зартай “а” зэрэглэлийн өвчинтэй тэмцэх, хорио цээрийн дэглэмийг сахиулахын оронд, онцгой комиссыг хуралдуулчихаад сэтгэл нь амарсан бололтой тэр өдөр буюу хоёрдугаар сарын 7-нд обег-ын дарга дуламдоржийг дагуулаад бнсу-д зугаалж, намын даргатайгаа золгож, намын хурал хийж яваад ирлээ. мөн улсын онцгой комиссын нарийн бичгийн дарга энх-амар ч дарга дуламдоржтоноос шүлхий өвчнөөс золголт чухал гэдгийг сурч албаны автомашин хөлөглөн 2014.02.7-9-ний өдрүүдэд өвөрхангай аймагт айл хэсэн золголтоо үргэлжлүүлсэн байна. гамшигтай тэмцэх ажилд, тэр тусмаа хүн, малын “а” зэрэглэлийн гоц халдварт өвчний үед цаг алдаж болдоггүй. цаг л алдах юм бол тухайн өвчний аюулын харанга маш хурдан тархдаг гэдгийг обег-ын дарга дуламдорж (тэрбишдагвын туслахыг олон жил хийсэн), энх-амар (дунд сургуулийн шугам зургийн багш) нар мэдэхгүй байх ч, тэрбишдагва хуучнаар хаая-ны сайд байсан хүн шүлхий өвчнийг эс тоож, зугаалж цэнгэж, нам төрийн ажлаа ялгаж, салгаж чадахгүй, хариуцлага гэдгийг мэдэхгүй хүн биш л баймаар. эрхэм шадар сайдтануудыг дотоод, гадаадын золголт, намын хурал хийж явах хойгуур нь 1 аймгийн 3 сумыг хамарсан байсан шүлхий өвчин нь сүхбаатар аймгийн наран, онгон, дарьганга, баяндэлгэр, түвшинширээ, хэнтий аймгийн галшар, дорноговь аймгийн дэлгэрэх, алтанширээ, өргөн зэрэг 3 аймгийн 10 орчим сумыг хамарч өвчний хүрээ 7 хоногийн дотор 3 дахин өсөж, 3 аймгийн 9 сумын 831 толгой мал өвчилснөөс 657 толгойг нь зориудаар устгажээ. энэ байдлыг засгийн газрын 2014.02.14-ний хуралдаанаар дахин хэлэлцэж, зүүн бүсэд гарсан мал, амьтны гоц халдварт шүлхий өвчний тархалтыг зогсоох, урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэх, мөн өдрөөс эхлэн шүлхий өвчин тархсан орон нутгийн төрийн захиргааны бүх шатны байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийг өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлж, хорио цээрийн дэглэм тогтоолоо. монгол улсын шадар сайд д.тэрбишдагва 2014.02.19-нд обег-т ажиллаж, сүхбаатар, хэнтий, дорноговь аймгийн зарим сумдын нутаг дэвсгэрт мал, амьтны гоц халдварт шүлхий өвчин гарсантай холбогдуулан тус аймгуудын онцгой байдлын газар, хэлтсийн удирдлагуудтай видео хурал зохион байгуулж шүлхий өвчинтэй тэмцэх талаар авч хэрэгжүүлж буй ажлын мэдээллийг сонсчээ. энэ мэдээгээр “нийтдээ 264 цэгт 1352 хүн, 255 тээврийн хэрэгсэл, үүрэг мөн халдварын голомтод онцгой байдлын газар, хэлтсээс давхардсан тоогоор 105 албан хаагч, 10 тээврийн хэрэгсэл, онцгой байдлын ерөнхий газрын харъяа аврах тусгай ангийн албан хаагчид “арс” автомашин, зх-ний 336 дугаар ангийн 2 ширхэг “арс”, хилийн цэргийн 0184, 0146 дугаар ангиас давхардсан тоогоор 58 албан хаагч, 10 тээврийн хэрэгсэл тус тус үүрэг гүйцэтгэж байгааг дурьдсан байна. гэвч дээр дурдагдсан хүн хүч, техник хэрэгслийг ашиглаж арвайх тарвайхаараа зүтгээд байхад нөгөө шүлхий өвчний тархалт ихсэж, энэ өдрийн байдлаар шадар сайд д.тэрбишдагвын мэдээлснээр 3 аймгийн 11 сумын халдварын голомтод бүгд 1886 мал өвчилсний 1816-г устгажээ. улсын онцгой комиссын орлогч дарга, обег-ын дарга, онцгой байдлын хурандаа т.дуламдорж, улсын онцгой комиссын нарийн бичгийн дарга, онцгой байдлын хурандаа м.энх-амараар ахлуулсан шуурхай ажлын хэсэг шүлхий өвчний улмаас хорио цээрийн хязгаарлалтын дэглэм тогтоож, өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлээд буй хэнтий, сүхбаатар, дорноговь аймагт шүлхий өвчинтэй тэмцэж буй ажлын явцыг шалгах, хяналт тавих, удирдлагаар ханган ажиллах зорилгоор 2014.02.25-ны өдөр шүлхийн голомт бүхий аймгуудад ажиллаж, “ариутгал халдваргүйжүүлэлт, шүлхий өвчнөөр өвчлөмтгий мал, тэжээвэр амьтдыг вакцинжуулах ажлыг тогтоосон хугацаанд зааврын дагуу хэрэгжүүлэхийг үүрэг болгож, арга хэмжээний хүрээнд гарсан зардлыг засгийн газрын хуралдаанаар шийдвэрлүүлэх”-ээр болжээ. эрхэм онцгой байдлын хурандаа нар энэ өдрийн байдлаар “3 аймгийн 14 сумын нутагт 2908 үхэр шүлхий өвчний ил шинж тэмдэгтэйгээр өвчилснийг зориудаар устгасан, шүлхий өвчний халдвараас сэргийлэх ажлын хүрээнд 1410 хүн, 285 тээврийн хэрэгсэлтэйгээр үүрэг гүйцэтгэж байна” гэж мэдээллээ. шүлхий өвчин 2014.02.27-ны сүхбаатар аймгийн онгон, наран, халзан, дарьганга, баяндэлгэр, асгат, түвшинширээ, хэнтий аймгийн галшар, дорноговь аймгийн дэлгэрэх, алтанширээ, иххэт, өргөн, айраг, сайншанд сумдыг хамраад байна. (шүлхий өвчний тархалтын хүснэгт) хэрвээ мэргэжлийн байгууллагуудын удирдлага мэргэшсэн, ажлын дадлага туршлагатай хүн байсан бол энэхүү шүлхий өвчнийг зөвхөн анх илэрсэн тэр нэг, хоёр хот айлын хүрээнд нь нам дарж болдгийг өмнөх түүх гэрчилдэг. албаны хүмүүсийн хэвлэлд өгсөн ярилцлагаас үзэхэд: мал эмнэлэг, үржлийн газрын дарга м.галбадрах: монголын мал эмнэлгийн холбооны ерөнхийлөгч ц.өлзийтогтох нар "асуудлыг шийдэх вакцины нөөц дууссан, тийм учраас өвчний шинж тэмдэг илэрсэн бүхнийг шууд л устгах буюу буудахаас өөрөөр авах арга хэмжээ алга. энэ бүхэн вакцин нөөцөлж чадаагүйтэй холбоотой” гэсэн үгийг шууд хэлээд байгаа. улсын онцгой комиссын дарга д.тэрбишдагвын өгүүлснээр “2013 онд улсын төсвөөс зөвхөн шүлхий өвчний голомтыг арилгахад зориулж гурван тэрбум төгрөг зарлагадсан аж. үүний тодорхой хувийг вакцин импортлоход зориулсан байж таарна. харамсалтай нь, үнэн бол өнгөрсөн онд оруулж ирсэн вакцины хугацаа дууссан байж таараад байгаа юм”. ххаахү-ийн дэд сайд асан ж.сауле: “энэ өвчин агаар дуслын замаар халддаг учраас тархац нь маш хурдан шүү дээ. үүнийг зогсоохын тулд бид нарийн мэр¬гэжлийн, чадварлаг баг бүрдүүлж, их хүч, хөдөлмөр гаргаж, өдөр шөнөгүй ажил¬лаж чадсаны ачаар харьцангуй богино хуга¬цаанд шүлхий өвч¬нийг зогсоож байсан. маш аюултай, эдийн засагт хохиролтой, ард түмний сэтгэл санаанд ч да¬рамттай халдварт өвчин. одоогийн байдлыг ажиглаж байхад шүл¬хийн тархац олон аймгийг хамарч, газар авах шинжтэй байна. вакцины нөөц байх¬гүй гэдэг бол ерөөсөө байж болохгүй асуудал. вакцины нөөц багасаад ирэхэд л тендерээ зарлаад түүний нөөцийг маш яаралтай бүрдүүлж байх ёстой. мөн мэргэжлийн хүмүүс хэв¬лэл мэдээллийн хэрэгс¬лээр хугацаа нь дууссан, идэвхгүй вакцин хэрэглэж байна гэж ярьж байх юм. үнэхээр тийм бол туйлын харамсалтай байна, чанаргүй вакцин нийлүүлсэн бай¬гууллага, албатууддаа хариуцлага ярих хэрэгтэй шүү дээ. ер нь гамшиг зуданд байнга бэлэн байх ёстой улсын онцгой комисс ямар ч бодлогогүй ажиллаж байгаагийн шинж. хам¬гийн хачирхалтай нь шадар сайд, мэргэжлийн яамны сайд нь энэ өвч¬нийг тоосон шинжгүй, обег-ын дар¬гатайгаа га¬даад явж, золголт хийж, намдаа зуу зуу¬гаар нь гишүүн элсүүлж, увс аймгийн худалдааны төвийн нээлтийн ёслолд тууз хайчлан шоудаж, салбарын сайд нь баянхонгорт зөвлөгөөн хийсэн шигээ тайван явж байгаа нь төрийн төв байгууллагууд ийм ноцтой асуудалд яаж хандаж буйн илрэл юм. обег-ын дэд дарга д.дарь сүхбаатар саяхବн манай хоёр хөрш шүлхий өвчнийг санаатайгаар манай орон руу илгээснийг үгүйсгэхгүй гэж, арьсаа хамгаалсан арчаагүй, дээр нь улс орны гадаад харилцаанд сэв суулгахаар хариуцлагагүй үг, үйлдэл гаргалаа. 2010 онд биднийг чуулган дээр уих-ын гишүүд шүлхийг алдчихлаа, хариуцлага алдлаа гээд барьж идэх шахдаг байлаа. түүний нэг нь одоогийн улсын онцгой комиссын дарга д.тэрбишдагва. ха¬рин одоо засгийн газар улсын онцгой комисст хариуц¬лага ярих цаг болжээ” гэсэн ярилцлагыг өгчээ. уих-ын гишүүн о.*анхүү: “манай д.тэрбишдагва дарга чинь гурван давхар дээлтэй хүн ш дээ. махн-ын дэд даргын ажил нь дэндүү их, завгүй байгаа учраас ажил нь болохгүй, намаа зөв зохион байгуулаад удирдаад явж чадахгүй байгаа. уг нь нэг юмандаа анхаарлаа хандуулаад явбал сайн хийх байх. гэтэл одоо чинь намын дарга, шадар сайд, уих-ын гишүүн гээд нэг хүнд байхааргүй, ахадахаар ачаалал үүрч яваа хүн” гэж ярилцлага өгчээ. шадар сайдын эрхэлсэн байгууллагуудын онцгой байдлын хурандаа нар нэг өдөр цөөхөн цагийн дотор 3 аймгаар явж, шүлхий өвчинтэй тэмцэж буй ажлын явцыг шалгаж, хяналт тавьж, удирдлагаар хангаж, амны фигүүрээр уралдаж, цэц мэргэнээ шалгаж, шүлхийдсэн үхрийн махыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулахаар ухаан зарж явахад улсын онцгой комиссын дарга д.тэрбишдагва золголтоо дуусгаад намдаа гишүүн элсүүлэх, увс аймгийн худалдааны төвийн нээлтийн ёслолд тууз хайчлах шоу хийж явна. бодит байдлаар гадаадаас ирэх вакциныг хүлээгээд, өвдсөн бүхнээ устгаж булаад, устай найруулсан хлормин цацаж суухаас өөр гарц одоогоор харагдахгүй байна. шүлхийн голомтод ажиллаж буй албан хаагч, техник хэрэгсэл, шатахууны зардлыг төсвөөс гаргахаас гадна эцэст нь устгасан үхрийн үнийн 90%-ийг төсвөөс олгоно. тэртэй тэргүй төрийн албан хаагч нар ажилласан ажиллаагүй цалингаа авна энэ байнга гардаг зардал гэж үзэх хүмүүс байгаа ч онцгой байдалд уртасгасан цагаар ажиллаж байгаа албан хаагчдад олгох хөдөлмөрийн хөлс өндөр шүүдээ. сүүлчийн мэдээгээр 2952 үхэр устгасны үнэлвэл, үхрийн том жижиг гэж ялгалгүй, дундажаар нэг үхэрт ногдох 90%-ийн төлбөр 500000 төгрөг гэвэл 1.5 тэрбум төгрөг, тэр олон тээврийн хэрэгслийн шатах тослох материал, хүмүүсийн цалин, гээд нэлээд олон тэрбум төгрөг гарах бололтой. дээрх байдлаас дүгнэж үзэхэд мэргэжлийн болон гамшгийн үед бэлэн байх ёстой байгууллагуудын дарга нарын хүнд суртал, мэргэшээгүй, туршлагагүй байдал, гамшгаас урьдчилан сэргийлэх ажлыг нэр төдий шоу хэлбэрээр хэрэгжүүлдгээс шалтгаалсан гэж үзэхээр байна. шүлхий өвчин өөрөө өндөр зэрэглэлийн тархалттай учир илэрсэн үед нь намхан арга хэмжээ авч, цагаан сар, гадаад дотоод золголт, элдэв арга хэмжээний шоугаа дуусахаар өндөр арга хэмжээ авна гэсэн асуудал байдаггүй нь өвчний тархалтаар гэрчлэгдэж байна. иймд малаа буудуулж, булуулж байгаа иргэд бид ажилсаг, шударга, мэргэшсэн ххаахү-ийн дэд сайд асан ж.саулеийн ярилцлагыг хүлээн зөвшөөрч, дэмжиж байгаагаа илэрхийлэхийн зэрэгцээ засгийн газраас улсын онцгой комисст хариуц¬лага ярих цаг нь болж өнгөрснийг анхааруулж байна. засгийн газар энэ хариуцлагагүй байдлыг иймэрхүү байдлаар эс тоогоод байвал иргэд бид шинэчлэлийн засгийн газрыг бүхэлд нь ийм арчаагүй, амны өнгөт шоунаас өөрийг хийх чадваргүй гэж дүгнэх болоод байна. нэгэнтээ шадар сайд д.тэрбишдагва хэвлэлээр “...би т.дуламдоржийг онцгой нөхцөлд маш сайн ажиллаж байгаа гэж хэлэх байна. т.дуламдорж дарга миний төрсөн ах д.пүрэвдаавуугийн ажлын туршлага, шударга үнэнч зан чанарыг нь үнэлж, тодорхой хугацаанд өөрийн зөвлөхөөрөө ажиллуулж байгаа” гэж хэлж, түүнд хурандаа цол олгосон нь шоу байжээ. бодит байдалд шүлхий өвчний үед гамшгийн “а” ч үгүй, онцгой нөхцөлд ажиллах мэдлэг, мэргэжил, чадвар туршлагагүй нь тодорхой харагдлаа. обег-ын дарга т.дуламдорж танд, шадар сайд д.тэрбишдагвын хэрэглэгч та хаан гэсэн формын “дэгтэй монгол дэлхийд манлайлна” гэсэн данагар нэртэй илтгэлд“ “төрийн алба гэдэг бол мэдлэггүй, чадваргүй, дадлага туршлагагүй, зүтгэл сэтгэлгүй хэн нэгний дамжин өнгөрөх туршилтын талбай биш, харин эх орон, ард түмнийхээ төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэх өндөр шалгуур, өндөр босготой алба. төрийн аль ч байгууллагад мэдлэг мэргэжил дадлага туршлагаараа тухайн ажлын байранд тавигдсан шалгуурыг бүрэн хангасан хүн байх ёстой. ийм байж эс чадваас төрийн албанд зууралдахын хэрэг юун...” гэсэн сүржин уриалгыг сануулмаар байна. эрхэм эрхэлсэн сайд тэрбишдагва ч “илтгэл, эрх туслах 2-ынхоо шалгуур үзүүлэлтийн агууламжийг нэгтгэнэ гэдэгт иргэд найдаж байна. энэ нь шударга ёсны эхний алхам болох “а” үсэг шүү дээ.

ene heden bor tseregee tamiin haluun abaachij heden tugurug olohoo zogsookh heregtei shuuuuuu.medeej bie ni muudaj haluun haruul manaani tsegt zohtsoj heden tugrgu abna.ter munguur gadaadad neg hagalgaand orokh mungiin 10 hubi ch hurehgui shuu deee