АНУ-ын Дональд Трамп дэлхийн бүх улсуудаас импортолж буй бараа бүтээгдэхүүн татвар ногдуулах шинэ шийдвэр гаргасан нь дэлхийн улс орнуудын эдийн засагт тодорхойгүй нөхцөл байдал үүсгэж байна. Дэлхийн гадаад худалдаа чиг баримжаагаа алдан самгардаж байгаа үйл явдлууд Монголын эрх баригчдын буруу бодлогоо тохих “ганган шалтгаан” болов. Тодруулбал өнгөрсөн онуудын нүүрсний экспортоор баримжаалж хэт өөдрөг төсөөлөлтэй суусан эрх баригчид хатуу үнэнтэй нүүр тулж, төсвийн орлого тасрах уу үгүй юу? дээрээ тулж байна.

Өнгөрсөн оны 10, 11-р сард эдийн засагчид сануулсаар байхад 83 сая тонн нүүрсийг тонныг нь дунджаар 105 ам.доллароор экспортлохоор тооцож, төсвийн орлогоо төлөвлөсөн.

АНУ-ын сонгуулийн дүн гараа ч үгүй байхад эдийн засагчдын хэлж байсан анхааруулга, өнөөгийн нүүрсний үнийн уналтыг эдийн засаг хөгжлийн сайд Л.Гантөмөр Дональд Трампын тарифын дайнтай холбох гэж хээв нэг үзэж байна. Холбож болно.

Холбоход учир бий...

Дональд Трамп АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялж, тарифын дайн үүсээгүй байсан ч БНХАУ-ын ДНБ-ний 30 хувийг, банкны салбарын өр зээлийн 40 хувийг эзэлдэг “үл хөдлөх хөрөнгийн салбар хямарч”, энэ салбарыг дагасан гангийн үйлдвэрлэл буурч, санхүүгийн салбар уналтад орж байв. Гангийн үйлдвэрлэлд буурах нь коксжих нүүрсний нийлүүлэлтэд нөлөөлнө. Хятадын коммунист нам ч санхүүгийн салбараа татаж унахгүйн үүднээс томоохон арга хэмжээнүүд авч байна. Энэ нөхцөл байдал Монголын төсвийн орлогод шууд нөлөөлөлтэй байсан нь үнэн. Үүнийг эдийн засагчид эрт сануулж байв даа.

Лу.Гантөмөрийнхөөр бол Монголын нүүрсний экспорт саарч төсвийн орлого буурч байгаад нөлөөлөл нь одоогоор мэдрэгдэх болоогүй тарифын дайн буруутай гэнэ. Монгол Улсын нүүрсний экспортын үнэ буурч, экспортын хэмжээ багасахад нөлөөлж буй гол хүчин зүйл БНХАУ-ын эрэлт. БНХАУ-ын нүүрсний эрэлт буурсан нь томоохон нийлүүлэгч орнуудын нийлүүлэлт эрэлтээс нь давсантай холбоотой. Гэтэл нүүрсний үнэ унасан ч илүү их нүүрс нийлүүлнэ гэж хэнэггүй ярьж байсан Лу.Гантөмөр тарифын дайн руу нүүрсний үнийн уналтыг чихэж үзэж байна. Одоогоор бол Д.Трампын татварын нөлөөлөл нь дэлхийн худалдааны сүлжээнд том цохилт өгснөөр Монголд импортын барааны үнэ өсөж, инфляцын дарамт үүсэх, гадаадын хөрөнгө оруулалтууд хумигдах эрсдэлээр түрүүлж илрэх магадлал өндөр.

Тиймээс Лу.Гантөмөрийн хувьд АНУ-ын татварын бодлого БНХАУ-ын эдийн засагт дарамт “учруулбал” тус улс дотоодын эрчим хүчний үйлдвэрлэлд зохицуулалт хийх, нүүрсний импортын хэмжээг хязгаарлах зэрэг арга хэмжээ авах боломжтой. Үүний улмаас Монголын нүүрсний эрэлт буурч, үнэ буурах эрсдэл “нэмээд” үүсэж болно гэх тайлбарыг хийсэн бол суудалдаа тэнцэхээр харагдах байв.

Нарийн яривал Монголын нүүрс экспорт, дэлхийн хамгийн том хэрэглэгч БНХАУ-ын өчүүхэн хувийг хангадаг. Манайхаас гадна, Австрали, Индонез, ОХУ, АНУ гээд том нийлүүлэгчид олон бий. Тиймээс БНХАУ Монголоос нүүрс авах эсэх, овоолго үүсэх үү үгүй юу зэрэг нь тус улсын геополитикийн бодлогын асуудал юм.