Нүүрсний сонсгол Эрдэнэс Тавантолгой ХК-ийн БНХАУ-ын Чалко Трейдинг Хонконг компанитай 2011 онд байгуулсан гэрээний талаар үргэлжилж байна.

Шинжээчийн дүгнэлттэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Д.Ганбат: Сайд нар Чалкотой байгуулсан гэрээтэй ямар холбоотой хүмүүс вэ. Чалкотай байгуулсан гэрээний үнийн зөрүүнээс 422 сая $-ын алдагдал хүлээсэн гэж шинжээч дүгнэлээ. Үүнийг юу гэж бодож байна вэ?

Чалко компани санал тавьсан уу, эсвэл манайх санал тавьж гэрээ байгуулсан уу?

ЗГХЭГ-ын дарга асан Ч.Хүрэлбаатар: Яаж холбогдоод энд сууж байгаагаа сайн ойлгохгүй байна.

Сангийн сайд асан С.Баярцогт: Намайг яагаад энэ асуудалтай холбогдуулж дуудсаныг ойлгохгүй байгаа. Гэхдээ төрийн байгууллагаа хүндэтгээд хүрээд ирсэн.

Ашигт малтмалын тухай хуулийг 2006 онд шинэчилж баталсан. Үүнтэй холбогдуулан стратегийн 16, стратегийн ордод ойрхон 34 ордыг УИХ-ын тогтоолоор баталсан. 2008 онд байгуулагдсан хамтарсан Засгийн газар 40 дүгээр тогтоол гаргаж, Оюутолгой болон Тавантолгойн ордыг ашиглах удирдамжийг баталж өгсөн.

Намайг сайд байх 2010, 2011 оны үед Эрдэнэс Тавантолгой компани Хүний хөгжлийн санд хоёр удаа тодорхой орлого төвлөрүүлж байсан. Өнөөдрийн яригдаж байгаа гэрээний асуудалд Сангийн яам, Сангийн сайд огт оролцдоггүй. ААН-үүдийн хооронд хийгддэг гэрээ.

Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд асан Д.Зоригт: Шинжээчийн дүгнэлтээс харвал энд байгаа нь тодорхой шалтгаантай байх.

Эх орны хувь хишгийг Монголын бүх иргэнд олгох хууль байгаа. Тавантолгойн орд газрыг ашиглах эрх гадны компанид 4, 5 жил байсан. Хямралын үеэр гадны компани гараад явахад Монголын үндэсний хэдэн ААН ашиглах эрхийг нь аваад 10-аад жил хадгалаад, 2007 онд төрд буцааж өгсөн.

2008 онд УИХ-ын сонгууль болоход төрд буцаж ирсэн лицензийг яаж ашиглах, ард иргэдэд үр ашгийг нь хэрхэн хүртээх вэ гэсэн хэлэлцүүлэг улс орны хэмжээнд явагдсан. Үүний үр дүнд хоёр  МАН, АН сонгуульд орохдоо Эх орны хишиг 1 сая, 1.5 сая төгрөг өгнө амлалт өгч, хамтарсан Засгийн газар байгуулсан. УИХ-ын тогтоолыг хэрэгжүүлэхийн төлөө Засгийн газар ажилласан. Эх орын хишиг 1.5 сая төгрөг өгөхөөс гадна иргэдэд 1072 хувьцаа эзэмшүүлэхийн төлөө ажилласан. Өнөөдөр Монгол Улсын иргэдийн сая гаруй нь 1072 хувьцааг эзэмшиж байна.

1.5 сая төгрөг бол тухайн үеийн ханшаар 1100$. Өнөөдрийн ханшаар бол 4 сая гаруй төгрөг. Ард иргэдэд байгалийн баялгийн хувь хүртээх нь Үндсэн хуулийн заалт.

Эрдэнэс Тавантолгой ХК-иас ард иргэдэд 4 сая гаруй төгрөгийн ногдол ашгийг яагаад хуваарилж болдоггүй юм бэ. Яавал болох ёстой юм. Төмөр зам барьж, үр ашгийг нь нэмэгдүүлээд, иргэдэд дахиад хэзээ 4 сая төгрөгийн ногдол ашиг өгч болох вэ. 1072 хувьцааг амилуулж, хөрөнгийн биржид арилждаг болох талаар асуувал хариулахад бэлэн байна.