Олон жил яригдаж байгаа, Монголын нутгаар дамжин Хятад руу чиглэх Оросын хийн хоолойн төсөл Орос, Монгол, Хятадын хамтын хэлэлцээр болон Орос, Хятадын төрийн тэргүүнүүдийн уулзалтын үеэр байнга яригддаг ч төдийлөн урагшлахгүй байсаар өнөөдрийг хүрсэн. 2023 оны хавар Ши Жинпинь Москвад айлчлах үеэр Монголоор дайрах хийн хоолойн төслийг дэмжээгүй, саяхан Путин Бээжинд айлчлах үеэр нэмэлт хий нийлүүлэх хэлцлийн талаар хөндсөн ч Хятадын тал мөн л нааштай хариу өгөөгүй гэсэн мэдээллүүд гарч байгаа ч Оросын тал эдгээр мэдээллийг няцаасаар байгаа юм. 

Оросын тал Монголоор дамжих хийн хоолойн төслийн ажил урагштай явж байгаа гэж байнга мэдэгдсээр ирсэн, энэ удаад ч мөн ийм мэдэгдэл хийжээ. Гэхдээ энэ удаад илүү тодорхой хугацаатай мэдээлэл өгсөн байна. 

Тодруулбал, Монголоор дамжин БНХАУ руу хий нийлүүлэх "Союз Восток" хийн хоолойн төслийн баримт бичгийг 2024 оны эхний улиралд батлах төлөвлөгөөтэй, үүний араас, мөн л 2024 оны нэгдүгээр улиралд хийн хоолойг барих ажил эхлэж магадгүй гэнэ. Энэ талаар Монгол-Оросын засгийн газар хоорондын худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагааны комиссын хуралдааны дүнгээр ОХУ-ын шадар сайд Виктория Абрамченко мэдэгдсэнийг ТАСС дамжуулсан байна. 

"Бид хуваарийн дагуу явж байна, хуваариас хоцорсон, гажсан зүйл байхгүй. Урьдчилсан ТЭЗҮ дууссан, энэ онд багтаан төслийн ажлыг дуусгана. Бүхий л дүн шинжилгээг багтаасан төслийнб аримт бичгийг ирэх оны эхний улиралд батална. Үүний араас хоолой барих ажлаа эхэлнэ" хэмээн Виктория Абрамченко мэдэгдээд хоолойг барих ажил 2024 оны нэгдүгээр улирал эсвэл эхний хагас жилд эхэлж магадгүйг онцолжээ.

"Союз Восток" хийн хоолой нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээр дамжин, жилд 50 тэрбум кубметр хүртэлх хэмжээний хийг Хятад руу нийлүүлэх "Сибирийн хүч-2" хийн хоолойн үргэлжлэл хэсэг юм. Монголын нутгаар дайрах хоолой нь ойролцоогоор 960 км үргэлжилж, таван компрессор станц суурилуулахаар төлөвлөж байгаа аж.

Үүний зэрэгцээ, Газпром компани Монголыг хийгээр хангах, манай улсын нутаг дэвсгэр дээр хийн үүсгүүрийг барих ажилд оролцоход бэлэн гэдгээ мэдэгдэж байгаа юм. Түүнчлэн, "Сибирийн хүч-2" хоолойн Монголоор дайрах хэсгийг Монгол руу хий нийлүүлэхэд ашиглаж болно гэж Виктория Абрамченко мэдэгджээ.

"Газпром Монголд хийн нийлүүлэхэд бэлэн, энэ ажилтай холбоотой схем боловсруулахад бэлэн гэж энэ компанийнхан мэдэгдсэн. Энэ бол маш чухал, учир нь Монголын хувьд өнөөдөр экологийн асуудал хүнд байгаа. Манай Сибирийн бүс нутгуудтай адил энд нүүрсээр галладаг. Ингэснээр агаар мандалд хортой хаягдал ялгарна. Улаанбаатарт гэр хороолол бий, тэнд хүмүүс нүүрс түлж дулаацдаг. Дулааны цахилгаан станцууд нь мөн л орчин үеийнх биш, нүүрс ашигладаг" хэмээн Абрамченко мэдэгджээ.

Түүнчлэн, Улаанбаатарын ТЭЦ-3-ыг шинэчлэх төслийг хэрэгжүүлснээр тус станцыг нүүрснээс хийд шилжүүлэх асуудлыг хоёр тал хэлэлцжээ. Виктория Абрамченкогийн өгүүлснээр, Газпром хий түгээхийн зэрэгцээ хийн үүсгүүрийн схемийг ч боловсруулахад бэлэн байгаа гэнэ. 

Г.Бямбасүрэн