“Өмнө нь жилд 2-3 компани IPO хийхэд их л баярладаг байсан. Тэгвэл 2018 онд таван компани шинээр IPO гаргасан нь сүүлийн жилд тохиогоогүй хөрөнгийн зах зээлийн ахиц дэвшил байлаа хэмээн” Санхүүгийн зохицуулах хорооны үнэт цаасны газрын дарга Б.Лхагвасүрэн хэлсэн. Тэгвэл 2019 он гарсан даруйд хоёр компани IPO хийсэн нь мөн л ахиц дэвшил гэж эдийн засагчид харж байна.

Хөрөнгийн зах зээл ингэж өсч буй энэ үед Монголчууд хувьцаа гаргасан компани, хувьцаа гаргасан зах зээлийг уншиж ойлгож мэдэж байна уу? Хувьцаа эзэмшигчийн эрх гэж юу байдаг вэ? Үүнд ХҮИС-ийн багш, доктор П.Баянсан судалгаанд тулгуурлан хариултт өглөө.

Тэрбээр “Аливаа улсын иргэдийн санхүүгийн боловсролын түвшинг олон улсад төвтэй байгууллагаас 2015 онд гаргасан судалгаагаар олон улсын хэмжээнд насанд хүрсэн иргэдийн санхүүгийн боловсролын түвшинг тогтоожээ. Насанд хүрсэн иргэдийн хэдэн хувь нь санхүүгийн боловсролыг ойлгодог, түүнийг хэрэгжүүлдэг вэ гэдгийг судалгаагаар тогтоож, улс орнуудыг дотор нь зэрэглэдэг.

Энэ байгууллагаас нийтдээ 140 гаруй орноос 150 мянга орчим хүнийг хамруулж судалгаа авсан байна. Энэ судалгаанд Монгол Улс хамрагдсан бөгөөд судалгаагаар манай улсын насанд хүрсэн иргэдийн 41 хувь нь санхүүгийн боловсролтой гэж судалгааны үр дүн гарч 140 орноос 43 дугаар байр эзэлжээ. Өндөр хөгжилтэй орнуудын хувьд иргэд нь боловсролтой байх тусмаа улс, орныхоо хөгжилд хувь нэмэр болдог юм байна. Тэгэхээр хүн ам боловсролтой байх нь чухал.

Мөн Дэлхийн банкнаас 2012 онд Монголын иргэдийн дунд хийсэн судалгаа байдаг. Энэ судалгаагаар нийт хүн амын 90 орчим хувь нь банк эсхүл ББСБ-аас санал болгодог хадгаламж, зээл гэх гол нэр бүтээгдэхүүний талаар тодорхой ойлголттой байна. Гэтэл хангалтгүй үр дүнгүүд мөн гарчээ. Судалгаанд хамрагдсан иргэдийн 30 хүрэхгүй хувь нь хөрөнгийн биржийн талаар ойлголттой, 14 орчим хувь нь бирж дээр үйлчилгээ үзүүлдэг, зуулчлал явуулдаг үнэт цаасны компанийн талаар ойлголттой байна. Тэгэхээр банкыг сайн мэддэг ч хөрөнгийн зах зээлд хандсан мэдлэг мэдээлэл хангалтгүй байна гэдэг судалгааны үр дүн гарсан.

Энэ судалгааны үр дүнд үндэслээд 2015 онд олон нийтийн санхүүгийн суурь мэдлэгийг дээшлүүлэх үндэсний хөтөлбөр гэж Монголбанкнаас санаачлан СЗХ, Сангийн яам, БСШУСЯ хамтран хэрэгжүүлсэн. Хөтөлбөрийн хүрээнд сургуулийн насныханд, залуу идэр насныхан, хөдөө орон нутгийн иргэдэд санхүүгийн боловсрол олгох ажлуудыг хийж байгаа” гэлээ. 

Мөн "Хөгжилтэй орны хүн амын 80 хувь нь хувьцааны талаар ойлголт, мэдлэгтэй байгаа бөгөөд хувьцаатай холбоотой шийдвэр гаргаж чадаж байгаа. Харин манай улсын хүн амын 15 хувь нь л хувьцааны талаар мэдлэгтэй байна. Тэгэхээр манай улсын хүн амын хувьцаа, хөрөнгийн зах зээлийн талаарх мэдлэг, мэдээлэл хангалтгүй түвшинд байна гэсэн дүр зураг гарч ирж байна" гэдгийг тэрбээр онцолсон юм. 

Г.Сүрэн