Тогтвортой санхүүгийн форумаар ХАА-н салбарын ногоон шилжилтийг онцолно Тогтвортой санхүүгийн форумаар ХАА-н салбарын ногоон шилжилтийг онцолно Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх: Ногоон хөгжлийг эрчимжүүлэхэд үндэсний зөвшилцөл нэн чухал Б.Одбаяр: Ирэх оноос хотын гол гудамж, замуудын явган замыг стандартын дагуу өргөтгөн шинэчилнэ Улаанбаатарт өдөртөө үүлэрхэг, цас орно ШИНЭ ГАВЬЯАТУУДДАА ХҮНДЭТГЭЛ ҮЗҮҮЛЛЭЭ “Эрдэнэс Оюу Толгой” ХХК Ажлын байрны нээлттэй сонгон шалгаруулалт зарлалаа “Менежментийн зөвлөх үйлчилгээний тэтгэлэгт хөтөлбөр”-т 10 байгууллага амжилттай хамрагдлаа Монгол өв уламжлал, ёс заншлын өргөө 100 ортой цэцэрлэг ашиглалтад орлоо Зудын үнэлгээгээр Архангай, Баян-Өлгий, Говь-Алтай, Завхан, Сүхбаатар, Төв аймгийн хэмжээнд эрсдэлийн түвшин “МАШ ИХ” байна
Нүүрс нэрийн хуудсаар зарагддаггүй болсон
2017-05-16

Гэрэл зургийг MPA.mn

 

"Эрдэнэс – Таван Толгой" компанийн төв оффист нэг Хятад бизнесмэн гэнэт зочилж аргаа барж яваагаа хэлсэн гэнэ. 100 саяыгаа луйвардуулчихлаа гэж урвайх энэ харийн эрийг чухам юу хөтлөөд энд авчирав.  Мэдээж энэ бол НҮҮРС. Манай нүүрсний гадаад талд импортлогч ганц орон бол Хятад. Ойрын хөрш Хятадад Монголын нүүрс яагаад холдоод энэ зайд, доншуур нүүрсчид, зуучлагч нар бий болов. Нүүрс ховордоод байна уу. Олборлолт нь багадаад байна уу. Юу л байна, нүүрс байна гэдэг манай зах зээл дээрээс хямд нүүрс авах “судалгааны ажил”-аар ирсэн зөндөө олон хятад нийслэлийн буудлуудад “нуугдсан”, төөрсөн байдалтай байна гэвэл та итгэх үү. 

 

Энэ бол тус компанийн удирдлагаас нүүрсний үнийг  зах зээлийн ханшид ойртуулж буй үйл ажиллагаатай холбогдож ирнэ.

 

Тус компанийн албан ёсны сайтруу ороод харлаа.  “Эрдэнэс-Таван Толгой” ХК 2011-2016 оны  тавдугаар сарын 03-ны байдлаар нийт 15.7 сая тонн нүүрс экспортлоод байна.

 

Монгол Улс 2015 онд нийт 14.5 сая тонн нүүрс экспортолсон бол үүний 30 орчим  хувийг “Эрдэнэс-Таван толгой” ХК-ийн экспортолсон нүүрс эзэлж байна. Харин Монгол Улсын экспортолсон нийт нүүрсний хэмжээ БНХАУ-ын импортын 10 орчим хувийг эзэлж байна гэжээ. 

 

Дэлхийд нүүрс худалдан авалтаараа тэргүүлдэг луугийн ам руу өдөр шөнөгүй хүрздэж нүүрс зөөдөг бид  нүүрсний зах зээлийнх нь 10 хувийг  дөнгөж дүүргэж байгаа юм байна.

 

Мөн албан сайтад нэг мэдээлэл тавьсан байна.  / http://www.erdenestt.mn/?p=2168 / сайтын мэдээллийг агуулгыг товчоор сийрүүлбэл:

 

...“Эрдэнэс – Таван Толгой компанийн Цанхийн уурхайгаас олборлосон дор дурдсан чанар бүхий 100,000 тонн коксжих нүүрс-ийг тонн тутмыг 72.8 ам.доллар-аас багагүй үнээр борлуулах боломжтой болохыг үүгээр мэдэгдэж байна” гэжээ. Энэхүү Тендерийн мэдээлэлд хэд хэдэн зүйл маш тодорхой харагдаж байх юм.

 

Нүүрс худалдан авах хүсэлтэй компани нээлттэй тендерт орохын тулд ямар шаардлага хангах талаар мэдээллийг оруулжээ.  Компани нь гэрээгээр хүлээсэн үүргээ бүрэн биелүүлэх чадамжтай хуулийн этгээд байх бөгөөд экспортын борлуулалтад нүүрс импортлогч улсын холбогдох зөвшөөрөл, лицензтэй компани байх.  Гэрээт нүүрсээ ямар хугацаанд авах хувиар мөн тээвэрлэлтийн чадамж бололцоогоо харуулах. Гэрээний урьдчилгаа төлбөр /30%-иас багагүй/ гэрээ байгуулснаас хойш ажлын 5 хоногт ЭТТ-ийн нэрлэсэн банкны дансанд шилжүүлэх боломжтойг нотлох баримт бичгийг зайлшгүй ирүүлнэ. 1.6 Заасан хугацаанд санал ирүүлээгүй компанийг сонгон шалгаруулалтад оролцуулахгүй гээд зохих шаардлагууд хөврөнө. Гэрээ байгуулсан нөхцөлд Санхүүгийн чадамжаа нотлох. Зүгээр нэг нотлох төдийгүй  нүүрс авах өрсөлдөөнд шалгарлаа гэхэлд тонн дутмаас нэг ам доллараар тооцон урьдчилгаа дэнчин төлөх бяртай компани байх хэрэгтэй. Одоо зарлаад байгаа тендерийн зараас харахад 100 мянган тонн нүүрсний гэрээ хийх боломж шаардлага хангасан аль ч компани нүүрсийг 72.8 ам доллараас доошгүй үнээр худалдан авах өрсөлдөөн  нээлттэй харагдана. Гэхдээ шалгаруулалтад шалгарлаа гэхэд тонн тутмын нэг доллар буюу 100 мянган тонн гэж жишээлэхэд 100.000 ам доллар /250 сая төгрөг / -ыг түгдрэлгүй шилжүүлчих бэлтэй байх хэрэгтэй болж байна. Ийм л энгийн ил тод мэдээлэл байхад манай зах зээл дээрээс хямд нүүрс авах “судалгааны ажил”-аар ирсэн зөндөө олон хятадыг хэн авчирч  нийслэлийн буудлуудад нуугаад байна. 

 

ЭТТ ХХК-ны  төв байрны бараг  үүд хавиас урд Хятадын нүүрсний компаниудын оффис хүртэлх агаарт Монголын нүүрс тойрсон арай өөр яриа явж байдаг. Тонн тутмаас хэдэн доллар унагаагаад гэрээ хийчих боломж байна. Танил тал байна. Урьдчилгаа мөнгө бэлэн бол нүүрс гэрээ бэлэн гэх мэт. ЭТТ компаниас албан ёсоор зарлаад байгаа тонн нь  72.8  ам доллароос доошгүй гэсэн ханш бол аймшгийн өндөр үнэ ба таньдаг хүнтэй тул үүнээс ч хямд гэрээ хийж чадах сүлбээтэй гэнэ.  Ийм аман ченжүүдийг мэдэх хүмүүс нь “Агаарчид” гэх. Эдгээр бүлтрэмтгий  ченжүүд ЭТТ компанийн  нүүрсийг нь аль хэдийн амаараа олборлочихсон, цааш нь хямд зарчихсан явна. Өөр аргаар хямдхан нүүрсний гэрээ хийх боломжтой гэсэн нэрийн хуудастай эдгээр бүлэг өөр өөрийн сувгаар тархийг нь угааж авчирсан хэдэн хятадыг гайгүй буудалд бараг хорьчихоод суугаа.  Маш хямд нүүрс авах гэрээ хийх бүтэшгүй мөрөөдөлтэй нь цангааж мөнгө салгатлаа уясаар байдаг.

 

Өдөр бүрийн урагштай алхам, амжилттай  уулзалтын мэдээгээр Хятад нүүрсчнийхээ тархийг угааж дасгасаар. Зарим нэг нь гэрээний урдьчилгаа гэж дор хаяж 100 саяас доошгүй мөнгийг салгаж авч чаддаг бололтой. Үүний цаана ЭТТ компаний түвшинд, нэг бол тэдний удирдлагуудын ойр төрлүүдээс ийм яриа үүсч, өөр сувгаар нүүрс гаргаад байгаа юу гэдэг хардлага хамгийн түрүүнд тавигдах нь зүй.

 

100 мянган тонн нүүрс гэрээллээ гэхэд тонн тутмаас нэг доллар тог хийгээд байх үнэн гоё унацтай ийм гэрээний мөрөөр орж гэнэт баяжчих санаатай би ЭТТ компаний төв байраар хэд хоног эргэлдэж үзлээ.  Янз бүрийн нүүрсний компанийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, менежер гэсэн хүмүүс борлуулалтын албаны хавиар орж гардаг л юм байна. Тэд тус компанийн үүдээр эргэлдэж, аль нэг даргатай нь маш амжилттай уулзсан талаар цааш дамжуулж, гэрээ хийхэд жоохон бэлэн мөнгө урьдчилгаа хэрэг болоод байгаа дээрээ хүрдэг гэдэг нь тийм ч оргүй биш санагдлаа. Харин харьцангуй нээлттэй ба үүдний харуул хамгаалалт, жижүүрийн хатуу шаардлага багатай ЭТТ компанийн төв оффисийн борлуулалтын хэсэг дээр  “танайх нүүрсээ хэдээр өгөх үү” гээд нүүр тулаад асуугаад  явж буй Хятад иргэн бол таарсангүй. Манай агаарчид тэднийг хэзээ ч энд авчирахгүй байх л даа.    

 

Нүүрсний ченжүүд өмнөд талаасаа буюу Хятадын талаас идэвхжих болсон нэг учир байгаа юм байна. Өнгөрсөн жилүүдэд үнийн доод уналтдаа хүрээд байсан нүүрс дэлхийн зах дээлд огцом өссөн. Үнэ унаж эхлэхэд нүүрс ихээр авсан Хятадын компаниуд авсан нүүрсээ хав дарсан. Одоо зах зээлд гаргаад өсгөөд заръя гэхэд нүүрсээ “угаах” хэрэгтэй. Үүнд Тавантолгой шиг сайн чанарын коксжсон нүүрстэй л холих  хэрэгтэй. Ийм цаг үеийн онцгой шаардлагаар хятадын компаниуд өөр өөрийн элч нарыг ил далд Монгол руу илгээж байгаа. Тэд  ЭТТ-н уурхайн нүүрсийг зарласан албан ханшнаас доош буулгаж олж ирэх бүх сувгийг судлаад байгаа. Энэ нь овжин агаарчдын хараанаас гарахгүй. Ойр зуур 20,30 саяыг бол яахав хаяаад үзье гэсэн хятадуудыг буудалд амьдруулж бага шиг зугаацуулан, өдөр бүр гоё тайлангаа тавьсаар гэрээний урьдчилгаа гэдгээр мөнгө салгаж аваад дайжиж байна. Мэхт мэхэндээ гэдэг болж буй дүр зураг.

 

Энэ тойрогт дээр дурьдсан асуултаа давтаж, үнэхээр ЭТТ Компанийн зүгээс ямар нэг байдлаар зарласан үнээ хямдруулсан нүүрсний гэрээ хийх боломж бий юу гэсэн асуултаа мухарлахаар тус компанийн борлуулалтын албаны дарга дээр яваад орчихлоо.

 

...Ярилцлага өгч болно. Дуу хураагуурт хураалгамааргүй байна гэлээ. Ерөнхийд нь нүүрс худалдан авагчдыг сонгон шалгаруулах журмыг ярилаа. Энэ мэдээлэл байгуулагынх нь сайтад ил  байгаа, хэн ч ороод Хятад, Монголоор  харчихаж  болох тул би тоосонгүй.  Яагаад нүүрс хямд гэрээлэх боломж байгаа талаар яриа гараад, үүн дээр тодорхой хүмүүс ажиллаад, Хятадын  зарим иргэд хохироод байгаа талаар л улайран асуулаа. Манай хүн ч цуурхалыг дуу нэгтэй звшөөрч байна. Бараг миний зочлохын өмнөх өдөр нэг хятад нөхөр  100 сая юань алдсан гэсэн цухалдалтай орж ирээд гарсан гэнэ. Уул нь тэр хятад иргэн агаарчдад мөнгөө өгөхөөс өмнө энд ирээд шууд асуучихаж болох байж гэж би бодлоо.

 

Борлуулалт хариуцсан даргын яриагаар бол Тавантолгойн уурхайн аман дээр гарсан нүүрсийг борлуулах гэдэг тэгж хар зах шиг бужигнуулаад байх ажил биш юм байна. Тодорхой хэмжээтэй байгаа нүүрсийг, заасан доод  үнээс буулгалгүй авчихаж чадах компани өрсөлдөх боломж нээлттэй. Бүх мэдээлэл шилэн гэнэ. Анх компанийн шинэ удирдлага нүүрс борлуулах замбараагүй асуудлуудыг цэгцэлж аваад 300 мянган тонн нүүрсээ  66 ам доллараас доош буулгахгүй шиг өгчихвөл гээд тендер зарлаж.  Гэтэл 30-иад компани саналаа ирүүлчихэж. Тэгээд  бүүр амар болж нэг компани бүгдийг буюу 300 мянган тоныг нь 71,5 ам доллараар худалдан авах санал ирүүлээд бөөндчихжээ. 

 

Үүний цаана  ЭТТ компанид нь хямд нүүрсний гэрээ хийх өөр боломж байгаа ба хийгдээд байгаа гэсэн яриа тэдний чихэн дээр хангинасаар. Дам ах дүү, дамжсан найз нар нь ч хоргоож утас цохиж : ...  наад боломжоосоо хуваалцаач ээ... Ганцаараа идсэн гахай таргалахгүй шүү ... гэх утгатай үг хаяж зовоох болсон гэнэ. Нээлттэй тендертэй, бүх мэдээлэл  шилэн байгаа гэсэн тайлбар ийм найзуудад нь огт хамаагүй. Монголчууд юм чинь нэг арга байгаа шдээ ... Уулзъя, яръя  гээд үзээд байдаг гэнэ. Энэ нь даамжраад нэг хувь хүн даргын нэр хүндэд халтай байх ч бага хэрэг болж. Ямар нэг ашиг сонирхлын зөрчлөөр гэрээ хийх гэсэн санаандаа хүрээгүй талынхан, хямд гэрээний зуучлалд далд сонирхолтой улс төрчид,  бүлэглэлийнхнээс ЭТТ-н үйл ажиллагааг гутаах , харлуулахад “ агаарчид” бэлэн зууш болдог бололтой.  

 

Нэгэнт ЭТТ-н нүүрс эхний ээлжинд 300 мянган тонн худалдах гэрээ хийсэн. Ачилт хийгдээд эхэлсэн гэдэг тодорхой болонгуут агаарчид хямд нүүрсний гэрээ хийх хоёрдугаар ангиа эхлүүлсэн юм байна. Зүүн цанхад бас Монголын мэдлийн баахан нүүрс бэлэн байгаа ба  сэм яригдаж, хямд зарагдахаар болоод байгаа юм байх. Үүнийг хямд авах боломж зөвхөн агаарчдын гарт буюу тэдний ойрын сувагт байгаа мэтээр Хятадуудынхаа тархийг базсаар л байгаа болов уу.

 

Гэтэл Зүүн цанхын нүүрсний борлуулалтын 80 хувь Чалкогийн мэдэлд одоо ч байгаа. Манайх урьдчилгаанд авсан зээлээ төлж тэглэсэн.  Бага үнээр нүүрсээ нийлүүлж байсан гэрээний дарамтаас гарсан. Гэхдээ өөр олон заалт Чалкод ашигтай хэвээр үйлчилж байгаа.  Харин манай агаарчид бол танил талаараа яриулаад хэдэн тонныг аваад л өгчихнө. Жоохон урьдчилгаа өгчихөд л болно гэдэг.

 

Манай нүүрсний агаарчид өөр ямар аргаар Хятад түншүүдээ аргалж, хэний нэрийг барьж мөнгө салгадгийг энд яг таг тоочиж чадахгүй л дээ. Харин төгсгөлд нэг хөгжилтэй зүйлийг жишээ болгон хэлэхэд хангалттай байх. ЭТТ компанийн оффис хавиар хоёр хоног эргэлдэн, дараа нь борлуулалт хариуцсан нэг даргатай нь уулзсанаа дээр өгүүлсэн. Нүүр хагарч нэлээн  ярилцсаны эцэст гарахдаа би түүнээс нэрийн хуудсаа өгөхийг хүслээ.  Мань дарга тэгсэн нэлээн бодлоо.  ... Чи ч уул нь сэтгүүлч болтой. Харин өгөх үү, яах уу гээд.... Айхтар болгоомжлоод байхаар нь гайхаад асуулаа. Хэдхэн хоногийн өмнө нэг нөхөр орж ирээд бас л нүүрс борлуулалт тойрсон судалгаа хийх асуулттай,  ажил хэрэг ярьж байгаад нэрийн хуудсыг нь аваад гарчээ. Харин хэд хоногийн дараа өнөөх эр ЭТТ компаний борлуулалтын албаны даргын баруун гар ...  Нүүрс бэлэн. Хямд гэрээ хийхэд баараггүй л зуучилна шахуу юм яриад бужигнуулсан бололтой. Мэдээж хашир нэг нь шинэ найзынх нь  талаар өнөөх даргаас лавлаж асуусан байж таарна. Тэгээд дарга ёстой цочсон ба одоо ч нэрийн хуудсаа бусдад өгөх байтугай энд тэнд ширээн дээр мартчих вий, тэрийг нь нэг агаарчин олоод авчих вий гэж болгоомжлох болсон гэнэ.  

 

Үүн дээр өөр нэмэлт тайлбар алга. ЭТТ ХХК одоо уурхайн аман дээрээ гаргаад авсан, зарахад бэлэн  нүүрсний тендер тодорхой сураг алга. Харин Цанхийн уурхайгаас олборлосон өөрийн мэдлийн талбайн аман дээр гарсан 100.000 мянган тонн нүүрсний худалдан авагчдыг шалгаруулах тендер нь зарлагдсан харагдана. Гэхдээ манай агаарчид энэ нүүрсийг нь хямдхаан гээч нь аль хэдийн амаараа зарчихсан. Гэрээний урьдчилгаагаа авчихсан цохиж явж магад...  Хэн нэгэн Хятад Монгол, ямар нэг эх сурвалжаар хямд нүүрс авмаар байна гэж танд хандаж магад. Та зүгээр л ЭТТ ХХК -ны сайт руу хандуулчихаарай. Хэн ч ороод нүүрс байна уу ? гэж асууж болох юм билээ ...  Харин хятад иргэн бол өөрөө дагуулж очсон нь зөвдөх байх. Манай нүүрсний агаарчид “санаандгүү” таараад замаас нь сугадаад алхчихаж чадахаар хөгжчихсөн гэж байна ...

 

Д.БАЯР

Shuud.mn
Сонин хачин
Зочин:
Монгоо алдсан хун чамайг цааш харуулж байж явдаг юм байна
2017-05-16
Зочин:
хүний мөнгө салгаж байж хятадад алуулах нь дээ мөнгөө алдчихаад орхиод явдаг хятад гэж хэзээ ч байхгүй гэдгийг мартаж болохгүй дээ
2017-05-16
Зочин:
tank yridag hun erunhiilugchid ner devshsen bna daa tsaana chin!
2017-05-16
Зочин:
Hogjiltoi yum. Manaihan neeree alna shv.
2017-05-16