gadnaas ni harahad soeltoi mayagiin durtei bolovch garguun hudalchiin hajuud urgelj l guzeend naaldsan deluu shig l yavah yum. hairan zaluu bas hudalch bolog yum bolov uu ???

gadnaas ni harahad soeltoi mayagiin durtei bolovch garguun hudalchiin hajuud urgelj l guzeend naaldsan deluu shig l yavah yum. hairan zaluu bas hudalch bolog yum bolov uu ???

altanhuyagiin uhaan ni estoi torog tav baihaa. oron garantaad l neg bsih shuu.zarimdaa nud ni seriigeed l 2 garaa sarvailgaad l ue ue neg bish shuu. he he

altanhuyagiin uhaan ni estoi torog tav baihaa. oron garantaad l neg bsih shuu.zarimdaa nud ni seriigeed l 2 garaa sarvailgaad l ue ue neg bish shuu. he he

дэнзэнтэх үү

улс 20 тэрбумыг шүлхийд цацсаны хариуцлагыг тогтолцоо биш улсын онцгой комисс үүрэх ёстой өвчний нууц үе ихэнхдээ 3-14 хоног ба зарим тохиолдолд 21 хоног хүрдэг. шүлхийгээр өвчилсөн мал, амьтны ам, хамар, буйл, тагнай, завьж, хэл, дэлэн хөх, турууны салааны арьсанд үлхий, яршил үүсэх, доголох, ус, тэжээлдээ дургүй болох, халуурах зэрэг үндсэн шинж тэмдгүүд илэрдэг бөгөөд агаар дуслын замаар маш хурдан тархалттай дэлхийг айлгадаг “а” зэрэглэлийн өвчин юм. гэтэл сүхбаатар аймгийн онгон сумын ганц хот айлын үхэр сүрэгт 1 дүгээр сарын 27-нд илэрсэн шүлхий өвчнийг тэр дор нь хорио цээр тогтоож, тархалтаас урьдчилан сэргийлэх, халдваргүйжүүлэх арга хэмжээ авч, ёстой дэвхэрсэн газар нь нам дарах үүрэг бүхий албан тушаалтнууд эс тоож, хот, хөдөө, гадаад дотоодын золголтоо хийж, цагаан сараа өргөн дэлгэр тэмдэглэж дууссаны дараа буюу 2014 оны 02 дугаар сарын 03-наас нутгийн удирдлага шийдвэр гаргаж, өндөржүүлсэн бэлэн байдлын хорио цээрийн дэглэм тогтоож, аймагт 24 цагийн шуурхай жижүүр ажиллуулан онцгой байдлын ерөнхий газар, мал эмнэлэг, үржлийн газар, байнга мэдээлэл солилцож эхэлсэн нь улсын хэмжээнд цаг алдалгүй шуурхай арга хэмжээ авсан харагдаж, албан тушаалтнуудын ам дамжсан мэдээллээс хэтрэхгүй хугацаа алдаж, өвчнийг даамжрууллаа. тухайлбал: улсын онцгой комиссоос дараах арга хэмжээг хэрэгжүүлсэн байна. 1. үйлдвэр, хөдөө аж ахуйн сайд х.баттулга засгийн газрын 2013.02.7-ны өдрийн хуралдаанаар сүхбаатар аймагт гарсан гоц халдварт шүлхий өвчин 5 сумыг хамарч, нийт 143 үхэр өвчилснийг устгасныг мэдээлж, энэ талаар цаашид авах арга хэмжээний талаар засгийн газрын гишүүдэд танилцуулсан байна. мөн өдөр улсын онцгой комиссын дарга тэрбишдагва улсын онцгой комиссыг хуралдуулж, холбогдох мэргэжлийн байгууллагуудад шүлхий өвчний тархалтыг хурдан хугацаанд зогсоох, өвчнийг хязгаарлах, сумдад хүн, мал, тээврийн хэрэгслийн шилжилт хөдөлгөөнийг хязгаарлах, хорио цээрийн дэглэмийг үргэлжлүүлж чанд хатуу мөрдөж ажиллах, чиглэлээр тодорхой үүргүүдийг өгчээ. 2. гурван аймгийн 10 орчим сумыг хамарч өвчний хүрээ 7 хоногийн дотор 3 дахин өсөж, 3 аймгийн 9 сумын 831 толгой мал өвчилснөөс 657 толгойг нь зориудаар устгасныг засгийн газрын 2014.02.14-ний хуралдаанаар дахин хэлэлцэж, зүүн бүсэд гарсан мал, амьтны гоц халдварт шүлхий өвчний тархалтыг зогсоох, урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжүүлэх, мөн өдрөөс эхлэн шүлхий өвчин тархсан орон нутгийн төрийн захиргааны бүх шатны байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийг өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлж, хорио цээрийн дэглэм тогтоолоо. 3. монгол улсын шадар сайд, улсын онцгой комиссын дарга д.тэрбишдагва 2014.02.19-нд обег-т заларч (шүлхий гарснаас хойш 22 хоногийн дараа), сүхбаатар, хэнтий, дорноговь аймгийн зарим сумдын нутаг дэвсгэрт мал, амьтны гоц халдварт шүлхий өвчин гарсантай холбогдуулан тус аймгуудын онцгой байдлын газар, хэлтсийн удирдлагуудтай видео хурал зохион байгуулж шүлхий өвчинтэй тэмцэх талаар авч хэрэгжүүлж буй ажлын мэдээллийг сонсчээ. мэдээгээр шүлхий өвчний тархалт ихсэж, энэ өдрийн байдлаар шадар сайд д.тэрбишдагвын мэдээлснээр 3 аймгийн 11 сумын халдварын голомтод бүгд 1886 мал өвчилсний 1816-г устгажээ. 4. 2014.02.25-ны өдөр улсын онцгой комиссын орлогч дарга, обег-ын дарга, онцгой байдлын хурандаа т.дуламдорж, улсын онцгой комиссын нарийн бичгийн дарга, онцгой байдлын хурандаа м.энх-амараар ахлуулсан шуурхай ажлын хэсэг (шүлхий гарснаас хойш 28 хоногийн дараа), засгийн газраас шүлхий өвчний улмаас хорио цээрийн хязгаарлалтын дэглэм тогтоож, өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлээд буй хэнтий, сүхбаатар, дорноговь аймагт шүлхий өвчинтэй тэмцэж буй ажлын явцыг шалгах, хяналт тавих, удирдлагаар ханган ажиллах зорилгоор шүлхийн голомт бүхий аймгуудад ажиллаж, “ариутгал халдваргүйжүүлэлт, шүлхий өвчнөөр өвчлөмтгий мал, тэжээвэр амьтдыг вакцинжуулах ажлыг тогтоосон хугацаанд зааврын дагуу хэрэгжүүлэхийг үүрэг болгож, арга хэмжээний хүрээнд гарсан зардлыг засгийн газрын хуралдаанаар шийдвэрлүүлэх”-ээр болжээ. эрхэм онцгой байдлын хурандаа нар “3 аймгийн 14 сумын нутагт 2908 үхрийг зориудаар устгасныг мэдээллээ. 5. засгийн газрын 2014.02.28-ны хуралдаанд шүлхийгээр 3016 үхэр өвчилнийг устгаснаар мэдээлэгдэж байсан бол 2014.03.04-нд 3181, 2014.03.06-нд дорноговь аймгийн даланжаргалан сумын 5 өрхийн үхрийн нэмэгдэж 3328, 2014.03.17-ны мэдээгээр 3389 үхрийг устгаад байна. ирж яваа цаг шүлхий өвчнийг саармагжуулсан ч, обег-аас шүлхий өвчин хумигдсан гэж хээв нэг мэдээлж байгаа ч сүхбаатар аймгийн онгон, наран, халзан, дарьганга, баяндэлгэр, асгат, түвшинширээ, хэнтий аймгийн галшар, дорноговь аймгийн дэлгэрэх, алтанширээ, иххэт, өргөн, айраг, сайншанд, бор-өндөр, даланжаргалан суманд шүлхий өвчин тархсан байдалтай байна. гэтэл 2014.03.20-нд дорноговь аймгийн даланжаргалан суманд шүлхий өвчний вирус бог малд халдварласныг мэргэжлийн байгууллага мэдэгдлээ. сонирхуулах бас нэг асуудал нь “bataar.mn”-аар 2014.03.12-нд “... хэнтийн галшар суманд хорио цээрийн дэглэм тогтоогоод хоёр сар шахам болж, өвчний голомтод байгаа малчид гурил будаа, цайгаар дутагдаж бухимдалтай байна. малчин г.өлзий-оршихынх гэхэд аймаг, сумаас хүн үзэгдэхгүй ихэд удаж, аргагүйн эрхэнд явуулын хүний бараа харагдахад даллаж дохисоор тусламж хүлээж сууна. урьд цагт шүлхий дэгдэхэд сумын хилийн заагт аймгаас тусламжийн гурил будаа, хүнсний зүйл ачсан машин тусгайлан зассан вандан дээр ачаагаа буулгаж, нөгөө талаас нь сумынхан ирж аваад айлууддаа тарааж өгдөг байсныг ахмад малчид дурсан үгүйлж байна. хөдөөний амьдрал ахуй сайн мэдэхгүй, байгалийн бэрхшээл, гоц халдварт өвчний гамшгийн үед ажиллах ухаанаа олохгүй байгаа аймгийн засаг дарга ж.оюунбаатар нар хөл хорио л тогтоочихвол болдог мэтээр өнгөц ойлгож, малчдын амьдрал ахуй, сэтгэл санааны асуудал юу юунаас илүү эмзэг гэдгийг гадарлахгүй байгаа бололтой. малчид зэргэлдээ баянхутаг сумтай хил залгаа овоон булаг гэдэг газарт хонь шүлсээ гоожуулаад хэвтэж байгаад харамсаж, хэнтийн удирдлагууд ганц сумынхаа малыг хямгадаж чадахгүй газар авахуулж байгаад нутгийнхан эмзэглэж байна” гэснээс үзэхэд нийтэд мэдэгдээгүй л болохоос биш бог малын шүлхий эрт эхэлжээ. сүхбаатар аймгийн онгон сумын ганц хот айлаас эхлэлтэй шүлхий өвчин энэ удаан хугацаанд амьдарч, хүрээгээ тэлж, эрдэмтэд, иргэд, албан тушаалтнууд ухаанаа уралдуулж, малчид уг өвчнөөс хурдан салахын түүс болж сэтгэл нь хямарч суухад бүх бурууг тогтолцоо руу чихэж, байгалийн дулаарлыг хүлээж, цаг нөхцөөж суугаа улсын онцгой комиссыг шүлхийгээр өвчилсөн гэж үзэхээр байна. өнөөгийн эрх зүйт төрд аль ч байгууллагын хүлээсэн үүрэг хууль, эрх зүйн акаар тодорхой болсон, хэн нь юу хариуцахаа мэдэхгүй байна гэдэг ухаалаг төрд байж болохгүй алдаа юм. гамшгаас хамгаалах тухай хуульд онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллага болон гамшгаас хамгаалах албаны тогтолцоо, зохион байгуулалт, удирдлага, үйл ажиллагаа, гамшгаас хамгаалах асуудлаар төрийн болон нутгийн захиргаа, аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэдийн эдлэх эрх, хүлээх үүргийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдсон харилцааг бүрэн зохицуулсан байдаг. тухайлбал: тус хуулийн 14.1-д: “гамшгаас хамгаалах арга хэмжээг улсын хэмжээнд онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн сайд чиглүүлж, онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын дарга, тухайн засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн хэмжээнд аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, баг, хорооны засаг дарга удирдан зохион байгуулна”, 4.1.1-д: “гамшгаас хамгаалах” гэж гамшгийн аюулаас хүн ам, мал, амьтан, эд хөрөнгө, хүрээлэн байгаа орчныг урьдчилан сэргийлэх, аврах, хор уршгийг арилгах, хойшлуулшгүй сэргээн босгох, эдгээр үйл ажиллагаанд хүн амыг сургаж бэлтгэх цогцолбор арга хэмжээг” гэсэн заалтууд байна. дээрх байдлаас үзэхэд онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн байгууллага малыг шүлхий өвчөөс сэргийлж, вакцинжуулалтыг горимын дагуу хийсэн эсэх, вакцины бэлэн байдлыг хянасан, дүгнэсэн, шүлхий өвчин илэрсэн үед гамшгаас хамгаалах төлөвлөгөөний дагуу онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн сайд чиглүүлж, онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын дарга удирдан зохион байгуулж, төрийн болон төрийн бус байгууллага, иргэдийн хүч оролцоог уялдуулан зохицуулах үүргийг хуулиар хүлээсэн байна. гэтэл бодит байдалд шүлхий өвчнөөс мал амьтныг хамгаалах, өвчнийг тархаахгүй байх, хорио цээрийг тогтоож орчныг сэргийлэх, хор уршгийг арилгах ажиллагааг цаг алдахгүй удирдан зохион байгуулж, гардан ажиллах ёстой улсын онцгой комиссын орлогч дарга, онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагын дарга, онцгой байдлын хурандаа т.дуламдорж, улсын онцгой комиссын нарийн бичгийн дарга, онцгой байдлын хурандаа м.энх-амар нарын ахалсан шуурхай ажлын хэсэг засгийн газраас тогтоосон өндөржүүлсэн бэлэн байдлын ажлын явцыг шалгах, хяналт тавих, удирдлагаар ханган ажиллах зорилгоор шүлхийн голомттой 3 аймагт нэг өдөр солонго мэт үзэгдээд өнгөрчээ. үүнийг улсын онцгой комиссын дарга, орлогч, нарийн бичгийн дарга нар хуулиар хүлээсэн үүргээ хэрэгжүүлж чадахгүй, засгийн газраас зарласан өндөржүүлсэн бэлэн байдлын ажиллагааг хянах, шалгах, шүлхий гарснаас хойш 28 хоногийн дараа удирдлагаар хангах зохиомол үүргийг хэрэгжүүлж, ажил хийсэн дүр эсгэсэн гэж үзэхээр байна. шадар сайд ч энэ өвч¬нийг эс тоож, обег-ын даргыг дагуулаад га¬даад явж-золголт хийж-намын хуралд оролцож, намдаа зуу зуу¬гаар нь гишүүн элсүүлж, увс аймгийн худалдааны төвийн нээлтийн ёслолд тууз хайчлан шоудаж, салбарын сайд нь баянхонгорт зөвлөгөөн хийж, обег-ын дэд дарга д.дарь сүхбаатар манай хоёр хөрш шүлхий өвчнийг санаатайгаар манай орон руу илгээснийг үгүйсгэхгүй гэж, арьсаа хамгаалсан арчаагүй, дээр нь улс орны гадаад харилцаанд сэв суулгахаар хариуцлагагүй үг, үйлдэл гаргаж, улсын онцгой комиссын нарийн бичгийн дарга энх-амар ч дарга дуламдоржтоноос шүлхий өвчнөөс золголт чухал гэдгийг сурч албаны автомашин хөлөглөн өвөрхангай аймагт айл хэсэн золголт хийж яваа зэргээс үзэхэд туйлын хамарсалтай байна. ер нь гамшиг зуданд байнга бэлэн байх ёстой улсын онцгой комисс ямар ч бодлогогүй, гамшгаас хамгаалах, урьдчилан сэргийлэх төлөвлөгөөгүй ажиллаж байгаа нь шүлхий өвчнөөр илэрч, нотлогдлоо. мөн бэлэн байсан вакцин нь хугацаа дуусан, шинэ авсан вакцин нь хөлдөж, өвчин эсэргүүцэх чадамжгүй болсон гэсэн мэргэжлийн хүмүүсийн хэлсэн бодит үнэн шүлхий өвчний тархалтаар гэрчлэгдэж, шүлхийн голомтод ажиллаж байгаа олон арван мянган хүний хүч хөдөлмөр талаар өнгөрч байгаад малчдын сэтгэл эмзэглэж, улмаар энэ хэрэгцээгүй усаар тариулахгүй гэж эсэрцэж хүртэл үзсэн. гэтэл эрх мэдэлтнүүд малаа вакцинд хамруулахгүй бол нөхөн олговор олгохгүй гэж айлгаж, дарамталж, өөрсдийн хийгээгүй ажлаа малчид руу чихэж эхэллээ. вакцин хөлдсөнийг зургаас хэнч харсан мэдэхээр байгаа шүүдээ. дээрх байдлаас дүгнэж үзэхэд улсын онцгой комисс, мэргэжлийн болон гамшгийн үед бэлэн байх ёстой байгууллагуудын дарга нарын хүнд суртал, мэргэшээгүй, мэдлэггүй, туршлагагүй байдал шүлхийг улам дэгдээж, хорио цээрийг горимын дагуу биш ор нэр төдий хийж, албан тушаалтнууд амнаас ам дамжсан мэдээгээр бие биенээ хуурч, өнөөдрийн байгалийн дулааралтай золголоо. одоогийн байдлаар хугацаа дууссан болон хөлдүү вакцины үнэ, голомтод ажиллаж байгаа төрийн албан хаагчдын цалин хөлс, илүү цагийн мөнгө, тэр олон тээврийн хэрэгслийн шатах тослох материал, сэлбэг хэрэгсэл, буудаж хороосон 3400-аад үхрийн болон бог малын үнийн 90%-д ногдох нөхөн төлбөр, гээд бидний урьдчилсан тооцоогоор 20 гаруй тэрбум төгрөгийн үр ашиггүй зардал гарахаар байна. шүлхий өвчин өөрөө өндөр зэрэглэлийн тархалттай учир илэрсэн үед нь намхан арга хэмжээ авч, цагаан сар, гадаад дотоод золголт, элдэв арга хэмжээний шоугаа дуусахаар өндөр арга хэмжээ авна гэсэн асуудал байдаггүй нь шүлхий өвчний мөн чанар юм. мөн улсын онцгой комисс, обег-ын ажил газарт уначихаад байхад обег-ын зөвлөх тэрбишдагвын төрсөн ах пүрэвдаавуу цэргийн гавъяаны улаан тугийн одон авч, найр хийж, цэнгэж яваа нь сонин байна шүү.

хэхэхэхэ задгай л байна даа. ес-ын заасан замаар урагшаа явбал хад мөргөж үхэх байх аа