Оросын "Свободная пресса" сонинд монгол цэргүүдийн тухай анхаарал татахуйц нийтлэл ярилцлага гарчээ. Энэ ярилцлагыг монгол хүн өгсөн бөгөөд тэрбээр монголчуудын цэргийн бэлтгэлийн талаар болон Оростой хэрхэн хамтарч ажиллаж байгаа талаар ярьсан байна. Ярилцлагыг товчлон хүргэе. 

"Тусгай цэргийн ажиллагааны бүсэд гэрээгээр алба хаасан ОХУ-ын Зэвсэгт хүчний байнгын бие бүрэлдэхүүнд багтах буриадууд Оросын сайн дурын цэргүүдэд төдийгүй Монголын армийн дайчдад цэргийн ажиллагааны талаар зааж сургадаг. Нэн тэргүүнд мэргэн буудагчид болон танкчдад заадаг" хэмээн мэргэжлийн цэргийн албан хаагч байсан, одоо бизнесмен болсон Баярсайхан Даваа ярьжээ. 

Тэрбээр Өмнөд Суданд НҮБ-ын энхийг сахиулах ажиллагаанд оролцож байсан, дараа нь Улаанбаатарт ангийн болон цэргийн хэрэгслийн дэлгүүр нээж ажиллуулах болсон байна. 

Түүний өгүүлснээр "монголчуудын дунд Вагнер группт бүртгүүлсэн хүмүүс байгаа" гэнэ. 

"Монголтой хил залгаа Хиагтад 37 дугаар мото буудлагын бригад байрладаг. Тэнд олон зуун бариуд мотобуудагч болон танкчнаар алба хаадаг юм. Энэ бол Буриадын нутагт суурьшсан монголчууд юм. Тэд халимагуудын адилаар баруун нутгаас гаралтай, түүхэн угсаагаа санадаг, Монголыг өвөг дээдсийн нутаг гэж үздэг хүмүүс" хэмээн тэрбээр ярьжээ.

Түүний өгүүлснээр, буриад халимагууд армийн бүрэлдэхүүнд төдийгүй сайн дурын цэргээр, мөн Вагнер группийн бүрэлдэхүүнд орон гэгээрээг Украинд алба хааж байгаа гэнэ. Тэндээс байлдааны туршлага олж авч байгаа нь ихээхэн чухал гэдгийг тэр онцолжээ.

"Би ажил хэргээр Улаан-Үд, Эрхүү рүү байнга явдаг. "Боевое братство" (shuud.mn: Оросын дайн болон цэргийн сөргөлдөөнд оролцсон ахмад дайчдын төрийн бус байгууллага) -ын орон нутгийн салбарын ахмад дайчидтай уулзаж ярилцдаг юм. "Кречет" тусгай зориулалтын цагдаагийн хэсгийнхэнтэй ч уулзаж байсан. Энэ отрядпын дайчид тусгай шалгалт өгдөг. Бид ийм төслийг Монголд хэрэгжүүлэхийг урьсан. Хууль сахиулах их сургуулийн бааз дээр саадтай зурвас гаргаж, цэрэг, курсантуудын анхны туршилтын гүйлтийг зохион байгуулж байлаа" хэмээн Баярсайхан Даваа ярьжээ. 

-Монголчууд цэргийн ухаанд хаана суралцдаг вэ? Дадлагаа хаана хийдэг вэ? 

— Манайд Д.Сүхбаатарын нэрэмжит Үндэсний Батлан хамгаалахын сургууль, Хилийн цэргийн дээд сургууль болон Хууль сахиулахын их сургууль гээд гурван том цэргийн сургууль бий. Түүнчлэн Тэмүүжин Өрлөг гээд суворовын сургууль шиг сургууль бий. Өмнө нь эдгээр их дээд сургуулийн багшлах бүрэлдэхүүн бүгд Зөвлөлтөд, дараа нь Оросын цэргийн сургуулиудад суралцаж байв. Тиймээс офицерийн бүрэлдэхүүн орос хэл сайн мэддэг. Манай Ерөнхийлөгч байсан Цахиагийн Элбэгдорж Львовын цэрэг улс төрийн дээд сургуулийн төгсөгч. Дараа нь бидэнд Турк, Америкт суралцах боломж гарч ирсэн. Ингээд монголчууд ч баяртайгаар далайн чанадыг зорьж, суралцахаар явж эхэлсэн юм. Ингээд л офицерийн бүрэлдэхүүний дунд "сонирхлын бүлэглэлүүд" үүсэж эхэлсэн.

-Орост үүнийг "нөлөөллийн  тагнуулууд" гэж нэрлэдэг 
 

—Тийм ээ, тэднийг ил далд байдлаар ашиглаж эхэлсэн. Гэхдээ манай тусгай албаныхан үүнийг таслан зогсоосон юм. Зарим офицер өөрийнхөө талд элсүүлсэн тэр хүмүүс рүүгээ, хилийн чанадыг зорьсон. Зарим нь Францын гадаадын легионд ч орсон. Афганистанд Америкийн армид орсон нь ч бий. Харин бид Оросгүйгээр хаашаа ч явахгүй гэсэн итгэл үнэмшилтэй байдаг хүмүүс. 

Нэгдүгээрт, газарзүйн хувьд бид хөршүүд. Дундын хил асар том. Хоёрдугаарт, хамтын түүх бий. Эрт цагт манай дайчид цус ихээр урсгаж явсан, оросуудынхыг ч тэр. Гэхдээ энэ бол эртний түүх. Дараа нь Орос болон орос ард түмэн манай ард түмнийг хэдэнтээ аварсан. Эхлээд 1921 онд Хятадын түрэмгийллээс, дараа нь Халх голд япончуудаас аварсан. Аугаа их Эх орны дайны үед бид ЗХУ-д байгаа бүхнээрээ туслаж, мах, дулаан хувцас хэрэглэл нийлүүлж байлаа. Адуу гэхэд л хэдэн зуун мянгаар нь нийлүүлж байса. Эдгээр морьдод зориулсан хөшөө Москвад бий. Монголчууд мөнгө цуглуулж, ЗХУ-д зориулан танкийн цуваа, агаарын эскадриль бүрдүүлж өгч байсан. Манай хөгшчүүл энэ техникийг авах мөнгөнд хандив болгох үүднээс алтан шүдээ хүртэл сугалан авч өгч байлаа. Тиймээс монгол болон оросууд нэгэнгүйгээр амьдрах аргагүй, тэр тусмаа одоо цагт.

Сонголттой болсон үед бид Орос, Америк, Туркийн цэргийн дээд боловсролыг харьцуулж эхэлсэн. Ингээд Оросынх шилдэг нь гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн юм. Үүний зэрэгцээ оросууд манай дотоод хэрэгт оролцдоггүй, өнлөөллийн тагнуулуудаа ийш нь шургалуулдаггүй. Гэхдээ Монголд сайн дураараа Оросын тагнуул болсон хүмүүс мундахгүй олон гэдгийг хүлээн зөвшөөрөх хэрэгтэй.

Гуравдугаарт, танай цэргийн техник барууныхаас юугаараа ч дутахгүй. Т-64, Т-72 гээд л эртний танкууд ч гайхалтай зэвсгүүд. Хиагтын буриадууд энэ техникийг гарын таван хуруу шигээ сайн мэддэг.

-Монголд мэргэн буучид болон танкчдыг хаана сургадаг вэ? 

— Хэд хэдэн газарт, манайх өргөн уудам тал нутагтай, полигон хангалттай бий. Хиагтын танкчид Чойбласан дахь танкийн хороооны бааз дээр манай дайчидтай туршлага солилцдог. Мэргэн буучид Сайншандад болон Төв аймгийн Сэргэлэн сумын бааз дээр бэлтгэл хийдэг. Бусдыг нь нэрлэх боломжгүй, энэ бол цэргийн нууц.

- Монголчууд "Вагнер" группт элсэн, гэрээгээр явж байгаа гэж үнэн үү?

— Монгол, буриадын хамтарсан хэсэг тэнд байгаа гэдгийг л хэлж чадна. Чингис хааны дайчдын үр сад нэг нэгнээ дэмжиж байгаа.

Г.Бямбасүрэн